Dioscorides Pedanius (Πεδάνιος Διοσκουρίδης)(40-90), Roma İmparatorluğu zamanında yaşamış, Anadolu'da Kilikia Bölgesi'nde bugün Adana'ya yakın olan, Anazarboslu'dur (Anazarva). Hekim ve farmakoloji bilgini. Osmanlı dönemi kitaplarında adı Skoridos olarak geçmiştir. Roma ordusunda (Neron zamanında) tıp bilimi üzerinde çalışmalar yapmış ve orduya bu alanda hizmet vermiştir. Bu dönemde yaptığı çalışmaların özellikle tedavilerde kullanılan ilaçlarla ilgili kısmı üst düzeyde sınıflandırılmıştır. Modern botanik biliminin (bitkibilim) de kurucusu olarak kabul edilen Dioscorides, yaptığı çalışmalarla kendisinden sonra gelen bilim insanlarının çalışmalarına ışık tutmuştur. MS 50-70 arasında (Grekçe) Περὶ ὕλης ἰατρικῆς, (Latince) De Materia Medica "Tıbbi Malzeme Üzerine" isimli büyük eseri, 5 bölümden oluşmaktadır. 660'den fazla bitkisel, 35 hayvansal ve 90 kadar madde ele alınmıştır. Aleksandria (İskenderiye) ve Atina'da tıp eğitimi aldıktan sonra Neron (MS 54-68) ve Vespasianus (MS 69-79) ordularında hekim olarak görev almıştır. Bu görevleri sırasında başta Anadolu olmak üzere doğu illeri gezmiştir. Bu görevleri sırasında bitkilerle ilgilenmiştir. Eser, ilerleyen yüzyıllarda Arapçaya Kitab-al Haşayiş olarak çevrilmiştir. Bu kitap, 1500 yıl boyunca tedavi kitaplarının ana kaynağı olarak kullanılmıştır. Kitap, 5 bölümden oluşur ve bölümler aşağıdaki gibi sıralanmıştır. Bölüm 1: Kokulu bitkiler, yağlar, merhemler ve ağaçlar. Bölüm 2: Canlılar süt ve süt mamulleri. Bölüm 3: Kökler, usareler ve otlar Bölüm 4: Otlar ve kökler Bölüm 5: Şaraplar ve anorganik maddeler Kitapta geçen bitkilerin çoğu, Anadolu ve Akdeniz bölgesi bitkileri olup, halen tedavi amacıyla kullanılmaktadır. Bu kitap Anadolu tıbbı bitkilerin ve florası hakkında en eski ve en önemli kaynaktır. MS 9. yüzyılda Grekçeden Süryaniceye, Süryaniceden Arapçaya çevrilmiştir. İstanbul Kütüphanelerinde birçok Arapça kopyası bulunmaktadır. Süheyl Ünver tarafından iyi bir şekilde incelenen yazmalar Süryaniceden Arapçaya birkaç kez çevrildiği anlaşılmıştır. Kitabın orijinal yazması günümüze ulaşmamıştır. Yunanca olarak yazılmış en eski nüsha ‘İstanbul Kodeksi’ ‘Costantinopolitan Codex) veya 'Viyana Kodeksi' (Vienna Codex, Wienner Dioskorides – Kodex) isimleriyle tanınan yazmadır. Bu yazma 512 yılında Bizans imparatorlarından Anicius Olybrius’un kızı prenses Juliana Anicia adına hazırlanmıştır. Kanuni Sultan Süleyman'ın (1494-1566) başhekimi Musa bin Hamon’un oğlundan, Avusturya İmparatoru Ferdinand’ın Sultan Süleyman nezrindeki sefiri O.G. Busbecq’in tavsiyesi üzerine 100 düka altına satın alınarak Viyana’ya götürülmüştür. Busbecq hatıratında bu kitap için söyle demiştir: O. G. Busbecq’in önerisi üzerine satın alınan bu yazma eser halen Avusturya Milli Kitaplığı’nda muhafaza edilmektedir. Bu yazmada Dioskarides ve Galen’in eserlerinden ayrı olarak son kısmında kuşlarla ilgili bir risale bulunmaktadır. 31x38 cm büyüklüğünde 984 parşömen sayfadan oluşmaktadır. 392 tam sayfa ve 87 metin içinde olmak üzere 479 renkli bitki resmide taşımaktadır. Bu resimler botanik tarihi yönünden olduğu kadar sanat tarihi yönünden de önemlidir. İstanbul’daki Prodromos Petra hastanesinden çıkma olan bu yazmanın, Viyana Devlet Kitaplığına gelmeden önce değişik dil konuşan insanların malı olduğu anlaşılmaktadır. Bu kişilerden bazıları el yazmada bulunan resimlerin kenarlarına, kendi dilindeki o bitkinin ismini yazmıştır. Bitki resimlerinin kenarında Arapça, Farsça, İbranice, Latince ve Türkçe bitki isimleri bulunmaktadır. Viyana da Avusturya Milli Kitaplığında bulunan bu yazmanın ilk tıpkıbasımı, siyah beyaz olarak, 1906 yılında yayınlanmıştır. İkinci tıpkıbasım, renkli olarak, H. Gerstinger tarafından Almanca olarak hazırlanmış olan bir açıklama cildi ile birlikte, yapılmıştır. O. Mazal, bir açıklama ile birlikte, Dioskorides’den seçtiği 26 planşı renkli olarak yayınlamıştır. Bu kitap, Dioskorides’in bilinen en eski yazmasındaki resimler hakkında tam bir bilgi verecek niteliktir. Viyana’da bulunan yazma eserden yararlanılarak Dioskorides’in eserinin İngilizce ve Almanca çevirileri de yapılmış ve yayınlanmıştır. Kaynakça Özel Genel Kategori:40 doğumlular Kategori:90 yılında ölenler Kategori:1. yüzyılda Yunanlar Kategori:1. yüzyıl yazarları Kategori:Antik Yunan yazarlar Kategori:Antik Yunan hekimler Kategori:Antik Yunan botanikçiler Kategori:Antik Romalı hekimler Kategori:Farmakologlar