Petrarca

[bullvar_katip]

Francesco Petrarca (20 Temmuz 1304, Arezzo - 19 Temmuz 1374, Arquà Petrarca) döneminin en büyük bilgini sayılan İtalyan hümanist ve şair. Yaşamı Öğrenimi ve ilk yapıtları küçükresim|200px|sol|Francesco Petrarca'nın Arezzo'daki Evi Petrarca, 20 Temmuz 1304'te, Arezzo'da dünyaya gelir. Babası Noter Petracco di Parenzo, annesi Eletta Canigiani'dir. Beyaz Guelfolar hizbinden olan Petracco, 1302'de Floransa'dan sürülmüş, Arezzo'ya sığınmıştır. Petrarca'nın babası, papalığın yeni merkezi Avignon'a taşınır; ailesi ise Carpentras'a yerleşir. Petrarca, dönemin seçkin hocalarından Convenevole da Prato'dan dilbilgisi dersleri alır. Bu arada erkek kardeşi Gherardo dünyaya gelmiştir (1307). Petrarca, 1316'da Montpellier Üniversitesi'nde hukuk öğrenimine başlar ama klasik kültüre olan ilgisi çok daha yoğundur. Hukuk öğrenimini tamamlamak için 1320'de gittiği Bologna'dan, babasının 1326'da ölümü üzerine, bir daha dönmemek üzere ayrılıp Avignon'a gider. Kardinal Giovanni Colonna'nın özel din görevlisi olarak çalışmaya başlar (1330); bu görevi 1347-1348 yılına dek sürmüş olsa gerektir. 1333'de Fransa, Flandre, Brabant ve Rheinland'ı kapsayan bir Kuzey Avrupa yolculuğuna çıkar. Aralık 1336'da Colonna ailesinin konuğu olarak Roma'ya ilk yolculuğunu yapar. 1337'de Vaucluse'de, Sorgue Irmağı kıyısında küçük bir ev satın alır. Gene aynı yıl, evlilik dışı bir ilişkiden ilk oğlu Giovanni dünyaya gelir. De Viris Illustribusu (Ünlü Erkekler) yazmaya başlar. 1338-1339 yıllarında Africa adlı epik şiirine başlar. Triumphiyi (Utku Şiirleri) yazma fikri bu dönemde oluşur ve yapıtın "Aşkın Utkusu" bölümünü yazmaya başlar. Edebiyat ve ahlak anlayışının gelişmesi (1340-1346) [[Dosya:Ritratto di francesco petrarca, altichiero, 1376 circa, padova.jpg|küçükresim|250px|sağ|Francesco Petrarca'nın Portresi, Altichiero, yak. 1376]] 1340'ta hem Paris Üniversitesi, hem Roma Senatosu Petrarca'ya şairlik tacını önerir. Sanatçı, Roma'yı seçer. 1341'de Napoli'ye gider, Kral Roberto'nun huzurunda üç gün süren bir sınavdan geçer ve 8 Nisan günü gösterişli bir törenle başşairlik tacını giyer. 1341-1342 yıllarında Africanın ilk taslağını bitirir; Utku Şiirlerine devam eder. 1342'nin Şubat ya da Mart ayında Provence'a gitmek üzere yola çıkar. 1342-1343'te Vaucluse ve Avignon'da yaşar. Canzonierenin ilk biçimini hazırlar. Kızı Francesca dünyaya gelir. Secretum Meumun (İç Dünyam) ilk halini yazar. Rerum Memorandarum Libriye (Unutulmaz Şeyler) başlar. 1343'te Napoli şehrinin yerle bir oluşuna, normalde dingin olan limanda her geminin batışına şahit olmuştur. Yeni Bir Anlayışa Doğru (1346-1353) Vaucluse'de yaşadığı 1346-1347 yıllarında De Vita Solitariayı (Yalnız Yaşam) yazar. Bucolicum Carmenin (Çoban Şiirleri) bazı eklogalarını kaleme alır. 1347'de kardeşi Gherardo'yu Montrieux'de ziyaretinin ardından De Otio Religiosoyu (Dinsel Huzur) yazar. Cola di Rienzo'nun Roma Cumhuriyeti'ni yeniden canlandırma girişimine destek vermek için Roma'ya doğru yola çıkar; girişimin başarısızlıkla sonuçlandığını öğrenince (Aralık 1347), Cenova'da kalır, oradan Verona'ya doğru yola çıkar. Kara Veba'nın hüküm sürdüğü 1348 yılının Ocak ayında Verona'dadır. Mart ayında Parma'ya döner. 19 Mayıs'ta, Laura'nın ve aralarında Kardinal Colonna'nın da bulunduğu pek çok dostunun ve koruyucusunun ölüm haberini alır. Veba ve birçok dostunu yitirmesi, onu "Ölümün Utkusu"nu yazmaya yönlendirir. 1350 yılında, Padova'da kısaca Familiares olarak bilinen Rerum Familiarium Libri (Bildik Olaylara İlişkin Mektuplar) derlemesinin ilk mektubunu yazar. Floransa'da Giovanni Boccaccio'yla tanışır; ömür boyu sürecek olan bir dostluğun başlangıcıdır bu. 1351'de Vaucluse'e gelir; De Viris Illustribus ile Canzoniere üzerindeki çalışmalarını sürdürür. Papa sekreterliği görevini geri çevirir ve Avignon'daki papalık merkezine karşı olduğunu vurgular. Liber Sine Nomine (Adsız Kitap) başlıklı mektup derlemesine başlar. 1352'de Familiares derlemesiyle uğraşır; De Viris Illustribus ve Utku Şiirleri üzerinde çalışır. Papa VI. Clemens'in ölümü üzerine papa seçilen VI. Innocentius'un düşmanca tutumu yüzünden, Avignon'dan ayrılmaya hazırlanır. Son yılları ve ölümü (1353-1374) küçükresim|200px|sol|Ressam Bronzino'nun bu resminde Petrarca'nın iki sonesi görülür Petrarca 1353'te İtalya'ya gelir; artık Provence'a dönmeyecektir. 1354'te De Remediis Utriusque Fortuneyi (İyi ve Kötü Talihe Karşı Çareler) yazmaya başlar. Sonbaharda Bohemya Kralı Karl, İtalya'ya bir sefer düzenleyerek Roma'da Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu tacını giyer. Petrarca, Aralık ayında Mantova'da Karl'la tanışır. 1356'da görevli olarak Karl'ın sarayında kalır. Ağustosun sonuna doğru Milano'ya döner. Canzonierenin üçüncü düzenlemesi üzerinde çalışmaya başlar. 1357'de Utku Şiirlerini gözden geçirir; Bucolicum Carmen ve De Otio Religioso üzerinde çalışır. 1358'de Canzonierenin üçüncü düzenlemesini bitirir. Secretum Meumu gözden geçirir. Canzonierenin yeni, dördüncü düzenlemesi üzerinde çalışmaya başlar. 1361'de oğlu Giovanni'nin vebadan öldüğünü öğrenir. Güz boyunca Familiaresi gözden geçirir ve Rerum Senilium Libriye (Yaşlılık Mektupları) başlar. Eylül 1362'de Venedik'e taşınır. Dükler Sarayı'ndan biraz uzaktaki bir ev karşılığında, ölümünden sonra kütüphanesini olduğu gibi Venedik Cumhuriyeti'ne bırakmayı taahhüt eder. Canzonierenin dördüncü düzenlemesini bitirir. Yazdan önce kızı Francesca evlenir. 1363'te Giovanni Boccaccio'yu Venedik'teki evinde ağırlar. "Ünün Utkusu" üzerinde çalışır. 1366'da De Remediisi bitirir. Familiarese son biçimini verir. Canzonierenin beşinci ve daha kapsamlı bir düzenlemesine başlar. Yıl sonuna doğru Venedik'e döner. Mart 1367'nin sonunda Padova'ya gider; sonra Venedik'e döner, daha sonra yeniden Pavia'ya doğru yola çıkar. Yolculuğu sırasında en başarılı polemiğini yazar: De Sui Ipsius et Multorum Ignorantia (Kendisinin ve Başka Birçoklarının Bilgisizliği Üzerine). 1370 yılının Mart ayında Arquà'daki yeni evine taşınır. 4 Nisan'da vasiyetnamesini yazar; papanın daveti üzerine Roma'ya giderken, Ferrara'da rahatsızlanıp Padova'ya dönmek zorunda kalır. 1370-1372'de "Posteritati" ("Gelecek Kuşaklara") mektubunu yazar; bu mektubunda 1351'e kadarki yaşamöyküsünü anlatır. 1373-1374'te Canzonierenin yeni bir nüshasını -sekizinci- hazırlar. 1375'te Canzonierenin dokuzuncu ve son biçimi üzerinde çalışır. "Edebiliğin Utkusu"nu yazar. 18 Temmuz günü, Arquà'daki evinde ölür. Kendi arzusuna uyularak, Arquà bölge kilisesine gömülür. Petrarca ve Laura küçükresim|200px|sağ|Laura'nın portresi Gerek Canzoniere, gerek Utku Şiirleri Laura'ya olan sevgiyi dile getirir. Tarihi kimliği hakkında hemen hiçbir şey bilinmeyen, hatta var olup olmadığı bile tartışma konusu olan Laura, her durumda Petrarca şiirinin en önemli kişilerinden/imgelerinden biridir. Petrarca, Vergilius kitabının kenarına düştüğü bir notta Laura ile karşılaşmasını şöyle anlatır: İtalyanca yapıtları Rerum Vulgarium Fragmenta ya da Rime Sparse ya da Canzoniere (Canzoniere ya da Dîvan) Triumphi ya da I Trionfi (Utku Şiirleri) Başlıca Latince yapıtları Koşuk Africa Bucolicum Carmen (Çoban Şiirleri) Epistole Metrice (Koşuk Mektuplar) Psalmi Penitentiales (Tövbe Mezmurları) Düzyazı De Viris Illustribus (Ünlü Kişiler Üzerine) Rerum Memorandarum Libri (Unutulmaz Şeyler) Itinerarium ad Sepulcrum Domini (İsa'nın Mezarına Yolculuk) Secretum Meum (İç Dünyam) De Vita Solitaria (Yalnız Yaşam) De Otio Religioso (Dinsel Huzur) De Remediis Utriusque Fortune (İyi ve Kötü Talihe Karşı Çareler) De Sui Ipsius et Multorum Ignorantia (Kendisinin ve Başkalarının Bilgisizliği Üzerine) Mektup Rerum Familiarium Libri (Bildik Olaylara İlişkin Mektuplar) Rerum Senilium Libri (Yaşlılık Mektupları) Liber Sine Nomine (Adsız Kitap) Türkçede Petrarca Canzoniere Dîvan, çev. Necdet Adabağ (Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002). Canzoniere, çev. Kemal Atakay (İstanbul: YKY, 2002). Triumphi Utku Şiirleri, çev. Kemal Atakay (İstanbul: YKY, 2007). Dış bağlantılar Francesco Petrarca . De remediis utriusque fortunae, Cremonae, B. de Misintis ac Caesaris Parmensis, 1492. Kategori:1304 doğumlular Kategori:1374 yılında ölenler Kategori:İtalyan şairler Kategori:14. yüzyıl İtalyan yazarları