Peynirli, Ardanuç

[bullvar_katip]

Peynirli, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Peynirli köyünün eski adı Kaptahor'dur. Bu yer adı Türkçeye Gürcüce Kaptahori'den (კაპტახორი) girmiştir. Nitekim 1574 tarihli Osmanlı tahrir defterinde ve Artvin vilyati üzerine 1927'de yayımlanmış olan Osmanlıca bir kaynakta köyün adı Kaptahor (قاپتاخور) olarak geçer. Ruslar ise, 1886 nüfus tespiti sırasında köyü iki adla, Kantahor / Kaptahor (Кантахор / Каптахор) olarak kaydetmiştir. Kaptahori, orta çağda Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Erken ve geç orta çağda Gürcü devletleri yönetiminde olan köyü Osmanlılar 16. yüzyılın ortasında, Gürcülerden ele geçirdi. 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre köyün nüfusu 70 haneden (yaklaşık 350 kişi) oluşuyordu. Bu tarihte, sekizi boşalmış olmakla birlikte 58 köyü kapsıyan Ardanuç nahiyesinin nüfus açısından en büyük köylerinden biriydi. Bu defterde 64 hane Hristiyan, 6 hane Müslüman olarak kaydedilmiştir. Sonraki yirmi yıl içinde köyün nüfusu iyice azalmıştı ve 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine göre 25 haneye (yaklaşık 125) düşmüştür. Bu tarihte nüfusun tamamı Hristiyan olarak kaydedilmiştir. Hristiyan 39 hane ile Müslüman 6 hanenin köyden göç ettiği bu kayıttan anlaşılmaktadır. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi tahsil etme amacıyla 1835 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespitinde Kaptahori'de 58 hanede 159 erkek yaşıyordu. Bu tarihte Osmanlı idaresi sadece erkek nüfus tespit ediyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun 318 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Rus idaresinin 1886 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespitinde 594 kişi kaydedilmiştir. Günümüzde de Şavlaturi (შავლათური), Çalati (ჭალათი), Karkeşeti (ქარქეშეთი), Salesavi (სალესავი), Agara (აგარა), Lomisagara (ლომისაგარა), Zvari (ზვარი), Çalisagara (ჭალისაგარა), Zemo Zvari (ზემო ზვარი), Kvemo Zvariani (ქვემო ზვარიანი), Datviçala (დათვიჭალა), Leketi (ლეკეთი) gibi Gürcüce yer adlarının hakim olduğu köyde nüfusun % 79,5'inin (472 kişi) "Türk", % 20,5'inin (122 kişi) "Kürt" olarak kaydedilmiş olması dikkat çekicidir. Müslüman olmuş Gürcüler "Türk" adıyla kaydedilirken, köye Kürt nüfusu yerleştirilmiş olmalıdır. Bu sırada Kaptahori, Artvin sancağının (okrug) Ardanuç kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kazada Tanzoti nahiyesinin dört köyünden biriydi. Kaptahori, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükûmeti Artvin ve Ardahan bölgelerinden çekildi ve köy fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Kaptahori köyü Türkiye'ye bırakıldı. Kaptahori, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında Artvin livasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı. "Kapdahor" adıyla kaydedilmiş olan köyün nüfusu 77 hanede yaşayan 317 kişiden oluşuyordu. 1886 yılındaki nüfusla kıyaslandığında, Kaptahori'nin nüfusunun iyice azalmış olduğu görülmektedir. Bununla birlikte Kaptahori'nin nüfus 1935 yılında 637 kişi olarak tespit edilmiştir. Bu sırada köy, Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı. Kaptahori / Kabdahor Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Peynirli olarak değiştirildi. 1904 yılında Klarceti ve Şavşeti bölgelerini gezen Nikolay Marr, Kaptahori'nin peyniriyle ünlü olduğunu ve uzak çevresinde bile bu peynirin bilindiğini yazmıştır. Köye bundan dolayı Peynirli adı verildiği anlaşılmaktadır. Adının değişmiş olmasına karşın, köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Peynirli (Kaptahor)" biçiminde geç döneme kadar resmi yayınlarda kullanılmıştır. Peynirli köyünde, mahzen veya depo olarak kullanılan yeraltı yapıları, bir kayada savunma amaçlı iki yapı kalıntısı ve Eminağagil mahallesinde yarı yıkık bir kale bulunmaktadır. Coğrafya Peynirli köyü, Artvin il merkezine 58km, Ardanuç ilçe merkezine 16km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Ardanuç belde ve köyleri