Pomaklar (, ), Balkanlar'da Rodop Dağları, Kuzey Bulgaristan ile Aşağı Trakya ve Makedonya bölgelerinde yaşayan Müslüman Slav bir halktır. Müslümanlığı seçen Bulgarlara da verilen bir isimdir. Osmanlı’nın Balkanlar’a yaptığı akınlarda Müslümanlığı seçen bir topluluktur. Mübadele anlaşmaları sonucu Yunanistan’da ikamet eden Pomakların bir bölümü; Trakya’da boşaltılan Rum köylerine yerleştirilmiştir. Müslüman olmalarından dolayı Bulgarlar milliyetçileri tarafından sürekli baskıya, ötekileştirilme politikasına ve katliama maruz kalmışlardır. Balkan Savaşlarıyla Pomaklar üzerindeki baskı artmış, savaş sırasında Bulgaristan Genelkurmay Harekât Dairesi Başkanı Orgenaral Sarafov’un emriyle, Rodop ve Pirin bölgelerinde bütün Müslüman Pomakların resmen Hristiyanlaştırılması ve Bulgarlaştırılması, kabul etmeyenlerin ise imha edilmesi kararı alınmıştır. Balkan Savaşları ve sonrasında Bulgarların, Pomaklar ve diğer unsurlar üzerinde izledikleri Hristiyanlaştırma politikaları daha sistematik şekilde sürmüştür. 1912 ve 1942 tarihleri arasında isim değiştirme kampanyaları sırasında Bulgar yöneticilileri tarafından Pomak köylerine papazlar gönderilerek zorla Hristiyanlaşmaları yönünde çaba sarf etmişlerdir. Balkan Savaşı’nın bitmesiyle birlikte Pomaklara uygulanan baskı ve asimilasyon politikası daha da şiddetlenince, Osmanlı Devleti’nin Sofya Elçisi Fethi Bey (Okyar), Sofya Ateşemiliteri Mustafa Kemal Paşa ile birlikte Bulgar Hükûmeti’nin bu uygulamalarından vazgeçmesi, uyguladıkları asimilasyon ve soykırımı engellemek ve farkındalık oluşturmak için çalışma başlatmışlardır. Fethi Bey, Osmanlı Devleti’nin Pomak köylerinde Hristiyan din adamlarının uzaklaştırılması dışında herhangi bir önemli adım atmadığını, gerekli önlemlerin biran önce alınmasını istemiştir. Tarih 93 Harbi'nin sonunda, Vǎča vadisinde bulunan yaklaşık 20 Pomak köyünde çıkmış, Osmanlı İmparatorluğu Doğu Rumeli vilayetinden özerklik elde edilmesiyle sonuçlandı. Büyük bir köy olan Timraş'ı yönetim merkezi alarak kurulan özerk Pomak Timraş Cumhuriyeti 8 yıl kadar sürebilmiş, 1886'da Bulgaristan egemen olmuştur. Dil Pomakların ana dili; Bulgarcanın bir lehçesi olan Pomakçadır. Bazı Pomakça örnekler Znayete li pomaşki? - Pomakça bilir misiniz? Da, ubavu znayem - Evet, güzel (iyi) bilirim Ya samo malku pomaşki znayem - Ben sadece biraz Pomakça bilirim Koy ste vie? - Siz kimsiniz? Kak ste vie? - Nasılsınız? Ya sam Pomak - Ben Pomak'ım Kolku ste gudini? - Kaç yaşındasınız? Na tridesat gudini sam - Otuz yaşındayım Va den vremetu mlogu ubavu - Bu gün hava çok güzeldir Ti dyeka vodiş? - Sen nereye gidiyorsun? Ya vodam na seloto - Ben köye gidiyorum Ya şe vorvam na kasabota - Ben kasabaya döneceğim Pomak yerleşimleri Türkiye Pomakların Türkiye Trakya'sı ve Anadolu'ya ilk gelişleri 93 Harbinin hemen ertesidir. Bu sebeple halk arasında 93 mâcırı olarak da bilinirler. Kırklareli'den Samsun'a, Samsun'dan Eskişehir'e, Eskişehir'den İzmir'e kadar geniş bir bölgede çoğunlukla yaşarlar. Bafra, Çarşamba, Balıkesir, Bursa, Karacabey, Gönen, Manyas, Darıca, Şevketiye, Erdek, Edincik, Yenice, Çan, Biga, Edirne, İpsala, Keşan, Uzunköprü, Beykoz, Beylikdüzü, Çatalca, Silivri, Adapazarı, Söğütlü, Ferizli, Babaeski, Demirköy, İğneada, Vize, Soğucak, Soma. Aydın Didim Kırklareli Lüleburgaz, Babaeski, Kofçaz, Saray, Karaağaç, Pehlivanköy,Eskitaşlı, Alpullu, Katranca, Büyük Mandıra, Kuştepe köyü, Alacaoğlu köyü, Kocahıdır beldesi, Beğendik, Üsküp,Kırıkköy, Yenice,Poyralı Sivas Divriği, Zara, Suşehri, Akıncılar ve İmranlı ilçeleri başta olmak üzere azınlık bir şekilde yayılmışlardır. Edirne Merkeze bağlı Musabeyli köyü, Karahamza köyü, Havsa, Azatlı köyü, Abalar Köyü, Naipyusuf Köyü, Orhaniye köyü Küplü beldesi, Hasırcıarnavut köyü, Kavaklı köyü, Subaşı beldesi, ile Uzunköprü'nün, Sipahi,Uzunköprü|Kurtbey]], Hasanpınar, Çöpköy, Kırcasalih, Yağmurca, Sazlımalkoç, Başağıl, Kadı, Kadıgebren ve Yağmurca köyleri. Keşan'ın Koruklu köyü, Yeşil, Orhaniye, Suluca, Çobançeşmesi köyü, İpsala (Esetçe) beldesi, Aliçopehlivan köyü, Enez'in Sultaniçe, Hacı ve Pazardere İbrikte köyleri.Sipahi\Turnacı\Sultanşah Uzun köprü (Gazihalil) Tekirdağ Süleymanpaşa 'nın Barbaros Kasabası, Şarköy'ün Yayaağaç, Kocaali ve Yeniköy köylerinde. Hayrabolu,Saray, Şalgamlı beldesi, Çerkezmüsellim kasabası, Büyük Danişment köyü, Malkara'da Prafça (Çınaraltı köyü), Hayrabolu ve Popköy (Kabahöyük). Çanakkale Bigada 22 köyde Gelibolu Çeşmealtı köyü, Yeniköy, Değirmendüzü, Tayfurlar ile İlyağa köyleri. Balıkesir Gönen'in Dumanalan, Kocapınar, Hafızhüseyinbey, Hodul, Hasan Bey, Atıcıoba köyleri. Erdek, Yukarıyapıcı, Belkıs, Ballıpınar, Düzler, Ocaklar, Narlı, İlhanlar, Gölyaka, (Simavlı köyü), Doğanlar, Turanlar, Çakıl köyü, Manyas, İvrindi'nin Aşağıkaleoba köyü, Sındırgı'ya bağlı Şahinkaya köyü. İzmir İzmir, Gaziemir, Bayındır, Dikili ve Kemalpaşa'nın çeşitli köylerinde. Manisa Manisa'nın Soma İlçesindeki Turgutalp Mahallesi (Kasaba), Karaağaçlı köyü. Demirci ilçesinde Bardakçı köyü. Bursa Mudanya'nın Dere köyü ve Yalıçiftlik köyü, Çanakkale'nin Çal köyü, Çan (Yaykın köyü), Irbaalan, İlyasağa köyü, Havdan köyü. Gemlik'in Benlik köyü. İnegöl. Bilecik Bilecik'in Şükraniye köyü, Küplü köyü ve Vezirhan köyü. Bozüyük ilçesinin Saraycık köyü. Osmaneli ilçesinin Orhaniye köyü Eskişehir Eskişehir Osmaniye Beldesi,Karakamış Mahallesi Beylikova İlçesi, Uzunburun köyü Bağçecik köyü Kocaeli Karamürsel'in Yalakdere köyü (Moglena bölgesinden mübâdil) Sakarya Sakarya, Ahmediye köyü. Konya Konya, Ilgın ilçesinin Boğazkent köyü, Çumra ilçesinin Gökhüyük köyü. Bulgaristan küçükresim|sağ|300px|Bulgaristan'da: Müslüman Pomak çoğunluklu bölgeler [[Dosya:Bulgarian Muslims from Rhodopes (1932).jpg|küçükresim|sağ|250px|Rodoplar’daki Pomaklar (1932)]] Pomaklar, Bulgaristan'da Smolyan, Blagoevgrad, Pazarcık, Velingrad, Razlık, Yakorit, Kırcaali, Goce Delčev bölgelerinde ve Mesta Vadisi, Rodop Dağları'nda sıkışık alanlarda yaşamaktadır. Lofça Bölgesi civârında ise küçük Pomak grupları bulunmaktadır. Bununla birlikte Pomakların %50’si Rodop Dağları’nın güneyinde bulunmaktadır. Bulgaristan İçişleri Bakanlığı’nın 1989'da Müslüman Bulgarlar ismi altında yaptırdığı çalışmada, nüfuslarının 268.971 ile toplam nüfusun %3’ünü oluşturduğunu ortaya koymuştur. Yunanistan Nâhiyesindeki 26 köyde Pomak grubu yaşıyordu. Alman gezgin Adolf Struck'un Karacaova'ya yaptığı gezi sonucu yazdığı kitapta Gostolyub (Konstantia) gibi 300 nüfuslu ve iki parçalı köylerde sadece Pomakların yaşadığını söylüyor. Ayrıca Karacaova'daki Vlahlar (Meglen-Aromanians) üzerine araştırma yapan Theodor Capidan kitabında bu bölgede Pomakların yaşadığını ifade ediyor. Şu an İskeçe ve Gümülcine'de 30.000 civarında Pomak yaşamaktadır. Kuzey Makedonya Kuzey Makedonya'da Pomaklar Berova, Debre, Manastır, Struga, Dolna Reka ve Üsküp civarında yaşamaktadırlar. Nüfusları tam tespit edilememekle birlikte toplam 40.000 olduğu söylenmektedir. Arnavutluk Arnavutluk'ta Pomaklar genellikle Kuzey Makedonya sınırı civarında yaşamaktadırlar. Fakat bugüne kadar Arnavutluk Pomakları hakkında çok da ayrıntılı araştırma olmamıştır hatta tamamen yok sayılmışlardır. Tahmin edilen nüfusları oldukça ilgi çekicidir. Çünkü kaynaklar Arnavutluk'taki Pomak nüfusunu 80.000-120.000 olduğunu tahmin etmektedirler. Diğer yerler Tüm bunların yanında 1878 göçleri döneminde 20.000 ailenin İtalya'ya ve 1.000 ailenin de İsviçre'ye göç ettirildiği ve iskân edildikleri verisi mevcuttur. Pomak Mutfağı Ayrıca bakınız Torbeşler Goranlar Boşnaklar Çitaklar Kaynakça Dış bağlantılar Pomak.eu Forum Hjusein Mehmed. Pomacite i Torbešite v Mizija, Trakija i Makedonija, С., 2007. Pomaknews.com Nezavisen glas na Pomaci Sercan Ahincanov - Kıpçaklar & Türk Halklarının Katalizör Boyu, Selenge Yayınları, 2014, s.150 TRAKYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Edirne: 2008 / Prof.Dr. İlker Alp Pomak Türkleri BALKANLARDA POMAK TÜRKLERİ / Prof.Dr. Hüseyin Memişoğlu. Kategoriomaklar Kategori:Türkiye'deki etnik gruplar Kategori:Bulgaristan'daki etnik gruplar Kategori:Torbeşler Kategori:Goralılar