Pontus Rumcası

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Pontus Rumcası (Yunanca: Ρωμαιίκα (Romeika) ya da Ποντιακά (Pontiaka)), 1923 Türkiye-Yunanistan nüfus mübâdelesine değin Kandıra ile Batum arasında yaşayan Rumlar tarafından konuşulmuş, günümüzde Anadolu'da sadece Trabzon'a bağlı bazı köylerin yanı sıra (özellikle Çaykara ve Dernekpazarı), Yunanistan'a gönderilen Ortodoks Hristiyan mübâdillerin yaşadığı kentlerde konuşulmaya devam edilen Rumcanın bir lehçesidir. Pontus Rumcası, Pontiaka ve Karadeniz Rumcası adlarıyla da bilinmektedir. Osmanlı dönemi ve sonrasında Karadenizli Rumların göç ettiği Gürcistan, Kırım ve Stalin döneminde sürüldükleri Rusya ile Kazakistan’da Hristiyan Pontuslular tarafından hâlen konuşulmaktadır. Pontus Rumcası, 778.000 kişi tarafından konuşulan Hint-Avrupa dil ailesine bağlı ölme tehlikesiyle karşı karşıya olan bir dildir. Bununla birlikte 200,000-300,000 kişinin anadilidir . Çoğunluk itibarıyla Kuzey Yunanistan'da konuşulmakla birlikte Türkiye, Rusya ve Ermenistan'da Pontuslu Rum kökenliler tarafından konuşulmaktadır.1923'te Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesinde Ortodoks Hristiyan Rumların anavatanlarından ayrılmasıyla, bu dil Yunanistan'a gelmiştir. Ancak bu dil, Trabzon'un doğusunda halen konuşulmaktadır. Pontus Rumcası, Modern Yunanca ile aynı dilin lehçesi kabul edilir. Ancak her birinin konuşmacısının birbirini tam olarak anlayamadığı belirtilmektedir. Pontus Rumcası, Yunan alfabesi ile yazılırken Türkiye'de Latin alfabesi, Ukrayna'da Kiril alfabesi daha sık kullanılmaktadır. Pontus Rumcası ile yakından ilgili olan diğer Yunanca lehçeleri Ukrayna'nın Mariupol kentinde (önceden Kırım'da)(bkz:Rumeyce), Gürcistan'da ve eski Rus Kafkasyası'nda Kars Oblastı'nda konuşulmaktadır. Bu lehçelerin Pontus Rumcası sayılıp sayılamayacağı dilbilimsel yöntemlere göre değişir. Bu dilin konuşmacıları Doğu Pontuslular veya Kafkas Rumları olarak da adlandırılır. Adlandırma Pontus Rumcasını konuşan kişiler, konuştukları dile Romeika (Ρωμαίκα) adını vermişlerdir. Ama Romeika (Ρωμαίκα) terimini sadece Pontus Rumcası için değil daha genel anlamda Modern Yunancayı da kapsayacak bir anlamda kullandılar. Pontus terimi ilk olarak bilimsel bir tanımladır. Ama daha sonra Yunanistan'da yaşayan Pontuslular için bu terim bir kimlik işareti olarak kabul edilmiştir. Benzer şekilde, Türkçede genel olarak Türkiye'de yaşayan bütün etnik Yunanları ifade eden Rum kelimesinden türetilen Rumca (ˈɾumd͡ʒa) kelimesi Modern Yunancaya yakın olan İstanbul ve Gökçeada (İmbros) lehçeleri gibi Pontus Rumcası için de kullanılmaktadır. Günümüzde Türkiye'de yaşayan Pontus Rumcasını konuşanlar, konuştukları dile Rumca, Romeika ya da Rumcika derler. Sınıflandırma Pontus Rumcası, Hint-Avrupa dil ailesinin Helenik diller kolunun Attika-İon grubuna bağlı olarak sınıflandırılır. Pontus Rumcası, köken olarak Koini ve Bizans Yunancasından İon Yunancasına dayanır ve Türkçe, Rusça, Gürcüce ve Ermeniceden etkilenmiştir. Pontus Rumcasının Doğu Karadeniz'deki değişkesi Antik Yunancaya en yakın yaşayan (konuşulmaya devam eden) dildir Tarihi Pontus Rumcası, çoğu Modern Yunanca lehçeleri gibi Helenistik ve Roma dönemlerinde MÖ 4. yüzyıl ve MS 4. yüzyıl arasında konuşulan Koini Yunancası'ndan türemiştir. MS 11. yüzyılda Selçuklu Devleti'nin Küçük Asya'yı ele geçirmesinden sonra Pontus bölgesi Bizans İmparatorluğu'ndan ayrı kaldı. Pontusluların ana karadaki Yunanlardan ayrı kalması sonucu Pontus Rumcası, belirgin bir şekilde farklı olarak gelişti. Bununla birlikte Pontus Rumcası, yakın bölgelerde konuşulan Türkçe, Farsça ve Kafkas dillerinden etkilenmiştir. 1923 yılına değin Kandıra ile Batum arasında konuşulan Pontus Rumcası konuşulmaktaydı. Ancak 1923 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi sonrası bu dili konuşan kişilerin çoğu Yunanistan’ın kuzey bölgelerine göç etmiştir. Daha sonra Yunanistan’a göç eden bu kişilerin birçoğu II. Dünya Savaşı ve Yunan İç Savaşı sebebiyle ABD’ye göç etmiştir. Türkiye’de ise 1923 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi’nden sonra Trabzon’un doğusundaki bazı yerleşimlerde yaşayanlarca konuşulmaktadır. Lehçeler İyon ağzının devamı olmasına karşın Türkçe, Farsçadan yoğun biçimde etkilenen Pontus Rumcasını dilbilimci Manolis Triantafyllides 2 gruba ayırmıştır: Batı grubu (Oinountiak ya da Niotika) : Ünye ve civarı Doğu grubu: Sahil Bölgesi(Trapezountiak) : Trabzon ağzı İç bölgeler (Haldiot): Gümüşhane ve civarı Bunların arasından en çok Haldiot konuşuluyordu. Ses biliminde, bazı Pontus değişkelerinin Türkçedeki gibi büyük ünlü uyumu bulundurduğu rapor edilmiştir (Mirambel, 1965). İlk olarak dilbilimci Michael Deffner 1877 yılında Karadeniz Rumcasının Of, Uzungöl (Şerah) ve Trabzon merkez lehçeleri birbirleri, Antik Yunanca ve Modern Yunanca ile karşılaştırınca arkaik ögeler taşıyan Pontus Rumcası'nın Orta Çağ Rumcası olduğunu bildirmiştir. Türkiye‘nin dışında iki grup daha bulunmaktadır: Kuzey grubu:İlk başlarda Kırım’da konuşulmaktaydı, ancak şimdi Rumeylerin çoğunun yaşadığı Mariupol’de konuşulmaktadır. Dilbilimciler Rumeycenin Pontus Rumcasının bir alt kolu olup olmadığı arasında tam bir sonuca ulaşamamışlardır. Bu yüzden Rumeyce bir alt kol olarak kabul edilebilir. Bu dili Rumeyler konuşur. Yaklaşık yarım düzine lehçesi vardır. Ayrıca bu bölgede Helenik kökenli olup ana dili Kırım Tatarcası olan Urumlar da vardır. Sovyet Rumeycesi: Sovyetler Birliği'nin Pontus Rumları için Pontus Rumcasınının Sovyetleştirilmesi sonucu oluşmuştur. Bolşevikler, Demotiki Yunancasını Yunancanın kapitalist bir değişkesi olarak gördüklerinden dolayı Demotiki Yunancasına karşı Pontus Rumcasının Sovyetleştirilmiş değişkesini oluşturdular. Bu, Sovyetler Birliği'nde Yunanca konuşan grubun çoğunluğunu kapsayacak yeni bir Pontuslu alt grup oluşturmak için de kullanıldı. Oftalik 17. yüzyılda Müslümanlaşmış bazı Pontuslular Türkiye'de kaldı ve Pontus Rumcası, onlar tarafından kısmen korundu. Konuştukları lehçeye, dilbilimciler Trapezountiak alt grubunun bir kolu olarak sınıflandırıp Oftalik adını verirken, bu lehçenin konuşmacıları, konuştukları dile Rumeyka diyorlar. En 5,000 kişinin bu dili konuşmakta olduğu bilinmektedir. Ancak konuşmacıların sayısının daha yüksek olduğunu gösteren tahminler de bulunmaktadır. Oftalik/Rumeyka dilini konuşanlar, Trabzon ilinin doğu ilçesinde yoğunlaşmıştır: Çaykara (Kadahor), Dernekpazarı (Kondu), Sürmene (Sourmena) ve Köprübaşı (Göneşera). Daha az yaygın olmasına rağmen Of ilçesinin uzak köylerinde de Pontus Rumcası konuşulmaktadır. Ayrıca Rize iline bağlı İkizdere'nin (Dipotamos) batısında da konuşulmaktadır. Eskiden bu lehçe daha doğuda olan Pazar'a (Atina) kadar daha geniş bir alanda konuşulmaktaydı. Oftalika, Grekçede var olan ancak Modern Yunanca'nın değişkelerinde kaybedilen mastarı korumuştur. Bu nedenle arkaik olarak nitelendirilip Grekçeye en yakın dil olarak kabul edilmiştir. Ayrıca, Yunanistan'daki Nea Trapezunta, Pieria (Orta Makedonya) bölgesinde Trabzon'dan göç eden (özellikle Dernekpazarı (Kondu)) Hristiyanların soyundan gelenler tarafından da bu lehçe çok benzer bir şekilde konuşulmaktadır. Garzevelce Gümüşhane ilinin Merkez ilçesinin doğusundaki Kale Bucağı'nın (Kovans Nahiyesi) çoğu köyünde ve bucağın yakın çevresindeki bazı köylerde bilinen bir lehçedir. Karadeniz Rumcası sözcüklerin Türkçe ek sistemiyle birlikte kullanılmasıyla oluşmuştur. Lehçeyi, çevre il ve ilçelere giden Gümüşhaneli kalaycı esnafının kendi aralarında şifreli bir şekilde anlaşmak için oluşturdukları belirtilmektedir, bu yüzden lehçeye kalaycı dili de denir. Dili/lehçeyi daha çok köylerin yaşlı erkekleri bilmekle birlikte genç nesiller arasında da bilinmektedir. Coğrafî dağılım Her ne kadar Pontus Rumcası Karadeniz'in güney kıyılarında konuşulmuş olsa da 18. ve 19. yüzyıllarda sayısı azımsanmayacak kadar çok insan Rus İmparatorluğu'nun elinde bulunan Karadeniz'in kuzey kıyılarına göç etti. Pontus Rumcası, hala Ukrayna'nın çoğunlukla Mariupol bölgesinde, ayrıca Odessa ve Donetsk bölgesinde, Rusya'da (Stavropol civarı) ve Gürcistan'da konuşulmaktadır. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kalan konuşucuların çoğu Lozan Antlaşması‘na bağlı olarak Yunanistan’a (özellikle Kuzey Yunanistan) yerleştirildi. İkinci göç dalgası ise 90’lı yılların başında Eski Sovyet ülkelerinden geldi. Yunanistan’da Pontus Rumcası, diğer Yunan lehçelerinin karışımı nedeniyle bir iletişim aracı olarak değil, sembolik olarak kullanılıyor. Yunanistan: 400,000 (2001)(Çoğunlukla Makedonya’da (Doğu, Batı ve Orta Makedonya) ve Attika‘da Türkiye: konuşan kişi sayısı belli olmamakla birlikte 1965 Türkiye nüfus sayımında 4,535 kişi ana dil olarak bu dili konuştuklarını bildirmişti. Çaykara : (23 köy) Of : (bazı köyler) Tonya: (15 köy) Köprübaşı: (5 köy) Dernekpazarı: (10 köy) Bulancak (Giresun) : (3 köy) Maçka: Of ve Sürmene'den 1929 sel baskını ardından Maçka'ya yerleştirilen göçmenlerin yanı sıra 1923 öncesi Türk - Rum karışık yaşayan Maçka'nın birçok yerli köylerinde konuşulmaktadır. Beşikdüzü: (1 köy) Yağlıdere, Dumanlı, Düğünyazı : 1800 öncesi Türkçe-1800 sonrası kilise ve Yunan eğitmenler etkisi ile Rumca'nın hâkim dil olduğu Santa (Dumanlı) ve Kurum Vadisi Köylerinde, Müslümanlardan Rum okullarına gidenler dışında halk Rumca bilmiyordu. Mübadelede Rum ya da Ortodoks Hristiyan yerleşimciler Yunanistan'a ve Mübadele öncesi bir kısmı da Gürcistan ve Rusya'ya göç ettiğinden Bölge köyleri yüzde seksen oranında boşalmıştır. Günümüzde bu köylerin tamamına yakınında, mübadele sonrası başka bölgelerden gelen Türkler iskan edilmiştir. Santa ve Yağlıdere-Kurum (Gorom, Kromni) bölgelerinde ve Torul bölgesinde, Rumlarla birlikte yaşayan ve Rumca konuşup anlayabilen birkaç yaşlı Türk köylü öldükten Rumca konuşan köy ya da kişi bulunmamaktadır. Kafkas Bölgesi Kars: Birkaç köy ve merkez (Sayıları çok az) Resmî statü Yunanistan Yunanistan’da diğer lehçeler gibi Pontus Rumcası’nın da herhangi bir resmî statüsü yoktur. Sovyetler Birliği Tarih boyunca, Pontus Rumcası SSCB’deki Yunan azınlığın de facto diliydi. Ancak 1926’da Sovyet-Rum entelijans tarafından yapılan Tüm Birlik Konferansı’nda (Πανσυνδεσμιακή Σύσκεψη), resmî dilin Demotiki olması kararına varılmıştı. Daha sonra Sovyetler Birliği ve Sovyet sonrası Rusya’da Yunan kimliğinin canlanması sonucu Rumeyka ve Demotiki arasında yeni bir bölünmeye neden oldu. 80’lerin ortasında Rum kimliğinin canlandırılması için yeni bir girişimde bulunuldu. Ukraynalı bilgin Andriy Biletsky yeni bir Slav alfabesi oluşturdu. Ancak birkaç yazar ve şair dışında bu alfabe bölge halkı tarafından çok nadir kullanılıyor. Kültür Dil zengin bir sözlü geleneğe sahiptir. Ayrıca Pontus folklörü ve müzikleri Yunanistan'da popülerdir. Dilin, şiir koleksiyonları (Kostas Diamantidis en ünlü şairlerdendir), romanlar ve Galyalı Asteriks’in Maceraları çizgi romanlarının Pontus Rumcası versiyonu gibi sınırlı miktarda modern edebî ürünleri vardır. Gençlik Standart Yunanca’yı birincil dilleri olarak konuşurlar. Pontus Rumcası, Kuzey Amerika’da konuşucular tarafından Yunanistan'dakilere nispeten daha iyi korunuyor. Trabzon’da inceleme yapan dilbilimci Mackridge: Trabzon’da bu dili konuşanların, Yunanca sadece 5’e kadar sayabildiklerini, devamında Türkçe rakamlar kullandıklarını, Yunanca ’ναι’ (evet) kelimesini bilmelerine karşılık ’οχί’ (hayır) kelimesini bilmediklerini, ay isimlerinin tümünün Rumca olmasına karşın, mevsim ve günleri bilmediklerini, ‘merhaba’, ’Allah’a ısmarladık’, ’sağol’ benzeri günlük dilde kullanılan pek çok kelimenin Rumca karşılığının unutulduğunu gözlemiştir (Mackridge, 1987: 115-135). Alfabe Yunanistan‘da Pontus Rumcası, aksanlı olarak yazılır;/ʃ ʒ kʃ pʃ/ için σ̌ ζ̌ ξ̌ ψ̌, [æ ø] için α̈ ο̈ yazılır.Türkiye‘de Latin Harfleri (Türk teleffuzu ile) ile yazılır. Rusya‘da Kiril Alfabesi ile yazılır. Sovyet Dönemi’nin başlarında Pontus Rumcası yukarıdaki gibi yazılırken fonetik yazılan harfler [æ ø] ikili harf şeklinde (ια, ιο) yazılıyordu. Eskil biçimler Aşağıdaki Grekçe’de bulunan eskil biçimler Modern Yunanca’da kaybolmuş olmakla birlikte Pontus Rumcası’nda halen bulunmaktadır. Ses bilimi Grekçe’deki ‘η’ harfinin telaffuzu ‘ε’ harfi ile korunmuştur. (κέπιν = κήπιον, κλέφτες = κλέπτης, συνέλικος = συνήλικος, νύφε = νύ(μ)φη, έγκα = ἤνεγκον, έτον = ἦτον, έκουσα = ἤκουσα vb.). Grekçe’deki ‘ω’ harfinin telafuzunun ‘ο’ harfi ile korunmuştur. Koini Yunancası’nda ise ‘ου’ olarak korunmuştur. Koini Yunancası’ndaki ‘σφ’ yerine İyonik Yunanca’daki ‘σπ’ olarak kullanılır (σποντύλιν, σπἰγγω, σπιντόνα). İsim ve sıfat çekimleri Cinssiz yalın haldeki isimlerde getirilen -ν son eki Grekçe’deki ‘-ίον’ ekinden gelir (παιδίον, χωρίον; Pontic παιδίν, χωρίον). Sıfatlarda dişil sıfatların sonuna -ος yerine -έσα konulur (έμορφος-έμορφέσα). Yalın eril isimlerin genitif olması için ’-ονος‘ yerine ‘-ον’ kullanılır (ο νέον → τη νέονος, ο πάππον → τη πάππονος, ο λύκον → τη λύκονος, ο Τούρκον → τη Τούρκονος vb.). İsimler eski seslenme biçimindeki gibi korunur; άδελφε, Νίκολα, Μάρια. Fiil çekimleri İkinci geniş zaman hali ’-ον’ dur (ανάμνον, μείνον, κόψον, πίσον, ράψον, σβήσον). ”ORTA ÇATI”, -ούμαι şeklinde vurgulanır (ανακατούμαι, σκοτούμαι, στεφανούμαι). ’’EDİLGEN ÇATI’’, -θα şeklinde vurgulanır (Grekçe:-θιν):εγαπέθα, εκοιμέθα, εστάθα vb. Edilgen çatının geniş zamanlı hali -θετε şeklinde vurgulanır (Grekçe; θητι);εγαπέθετε, εκοιμέθετε, εστάθετε. Mastarda ara sıra kullanımlar;(εποθανείναι, μαθείναι, κόψ'ναι, ράψ'ναι, χαρίσ'ναι, αγαπέθειν, κοιμεθείν). Pontus Rumcası’nda -εν, Koine Yunancası’ndaki -ενεστι’den gelir (Grekçe’de εστι). İncil Yunancası’nda -ενι, Modern Yunanca’da -είναι’dir. Sözcük bilimi Ara sıra ‘να’ yerine ‘ας’ kullanılır;δός με ας τρόω. Pontus Rumcası’nda ’temeteron’ (bizim) kelimesi Antik Yunanca’daki aynı manaya gelen ‘ton hemeteron’ kelimesinden gelmektedir. Modern Yunanca’da ise bu kelime ’ton ...mas’tır. Grekçe ile Karşılaştırma 1. Pontus Rumcası’nda, Grekçe’deki ikinci aorist/geniş zaman kipi –ειν’e /e/ son-sesi eklenmektedir (Trabzon diyalektinde) 2. Pontus Rumcası’nda Grekçe’de olduğu gibi –ηναι ile biten mastarlar olduğu gibi korunmuşlardır, ayrıca bir /e/ sonsesi ek almazlar. 3. Birinci aorist formu olan -αι son eki ikinci aoriste özgü -είν son eki ile yer değiştirmiştir. 4. İnfinitif aorist formların sonuna /e/ eklenmektedir. ράψεινε, κράξεινε, μεθύσεινε, καλέσεινε, λαλήσεινε, κτυπήσεινε, καθίσεινε 5. Pontus Rumcası’nda, Grekçe’de olduğu gibi aorist aktifini –κα son eki ile kuran fiiller bulunmaktadır. 6. Pontus Rumcası’nda –in (-εῖν)yerine –eane (-έανε) mastar eki bulunmaktadır. Ayrıca bakınız Pontus Rumları Rumeyce Helence Kalabriya lehçesi (Yunanca) Kapadokya lehçesi (Yunanca) Yahudi Yunancası Kaynakça Konuyla ilgili yayınlar Georges Drettas, Aspects pontiques, ARP, 1997, ISBN 2-9510349-0-3. Özhan Öztürk, Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük. 2 Cilt. Heyamola Yayıncılık. İstanbul, 2005. ISBN 975-6121-00-9 Mackridge, P. 1987. Greek-Speaking Moslems of North-East Turkey: Prolegomena to Study of the Ophitic Sub-Dialect of Pontic. Byzantine and Modern Greek Studies 11: 115–137. Τομπαΐδης, Δ.Ε. 1988. Η Ποντιακή Διάλεκτος. Αθήνα: Αρχείον Πόντου. (Tompaidis, D.E. 1988. The Pontic Dialect. Athens: Archeion Pontou.) Τομπαΐδης, Δ.Ε. ϗ Συμεωνίδης, Χ.Π. 2002. Συμπλήρωμα στο Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντικής Διαλέκτου του Α.Α. Παπαδόπουλου. Αθήνα: Αρχείον Πόντου. (Tompaidis, D.E. and Simeonidis, C. P. 2002. Additions to the Historical Lexicon of the Pontic Dialect of A.A. Papadopoulos. Athens: Archeion Pontou.) Παπαδόπουλος, Α.Α. 1955. Ιστορική Γραμματική της Ποντικής Διαλέκτου. Αθήνα: Επιτροπή Ποντιακών Μελετών. (Papadopoulos, A.A. 1955. Historical Grammar of the Pontic Dialect. Athens: Committee for Pontian Studies.) Παπαδόπουλος, Α.Α. 1958–61. Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντικής Διαλέκτου. 2 τόμ. Αθήνα: Μυρτίδης. (Papadopoulos, A.A. 1958–61. Historical Lexicon of the Pontic Dialect. 2 volumes. Athens: Mirtidis.) Οικονομίδης, Δ.Η. 1958. Γραμματική της Ελληνικής Διαλέκτου του Πόντου. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (Oikonomidis, D.I. 1958. Grammar of the Greek Dialect of Pontos. Athens: Athens Academy.) Τοπχαρά, Κ. 1998 [1932]. Η Γραμματική της Ποντιακής: Ι Γραματικι τι Ρομεικυ τι Ποντεικυ τι Γλοςας. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη. (Topchara, K. 1998 [1932]. The Grammar of Pontic. Thessaloniki: Afoi Kiriakidi.) Dış bağlantılar Mark Janse, "“Aspects of Pontic grammar" a Review Article of Drettas (1997). The paper summarizes the high points of the book. Pontus Çalışmaları için bir kurul(Επιτροπή Ποντιακών Μελετών) Trebizond Greek: A language without a tongue Pontic Greek: A cost of a language Pontus Lehçesi Argonautai Komninoi Association Pontus Rumcası-İngilizce Sözlük Development of the Pontic Greek Dialect Arkaik Yunanca modern dünyada Cambridge Üniversitesi’ni YouTube’a yüklediği video Hakan Özkan (Westfälische Wilhelms-Universität), The language of the mountains - the Rumca dialect of Sürmene (Conference, 8 December 2010) Ethnologue sitesi Romeika raporu Dil Kategori:Modern Yunanca’nın değişkeleri Kategori:Yunanistan’daki Diller Kategori:Türkiye’deki Diller Kategori:Gürcistan’daki Diller Kategori:Abhazya’daki Diller Kategori:Azerbaycan‘daki Diller Kategori:Kıbrıs’daki Diller Kategori:Rusya’daki Diller Kategori:Ukrayna’daki diller Kategori:Ermenistan’daki Diller Kategori:Kazakistan’daki Diller Kategori:Özbekistan’daki Diller Kategori:Balkan Dilleri Kategori:Ölün tehlikesi ile karşı karşıya olan Hint-Avrupa Dilleri Kategori:Yunanca lehçeleri Kategori

oğal diller Kategori

ontus Kategori:Trabzon'da kültür Kategori:Karadeniz Rumları

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Pontus Rumcası

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi