"Postmodern Dönemde Yaşanan Değişimler"

[ayseyilmazmie]

Modern çağ sonrası döneme postmodern çağ denmiştir. Ben burada genellikle postmodernizm akımından ziyade, iktisadi ve sosyolojik açıdan kendi düşüncelerimi paylaşacağım. Okuduklarımdan, izlediklerimden ve öğrendiklerimden yola çıkarak sosyolojik anlamda iki önemli dönüm noktası belirledim: modern ve postmodern (modern sonrası). Modern ve postmodern dönemler arasındaki süreç şu şekildedir: Modern dönem Fransız Devrimi ile başlamış olup, postmodern anlayış ise İkinci Dünya Savaşı sonrasında entelektüellerce ortaya atılmıştır. Bu iki dönem arasında büyük farklar olmakla birlikte, postmodernizm aslında modern dönemin devamıdır. Postmodern dönem, modern dönemin yarattığı ve yeşerttiği ideaların yok olması sonucunda doğmuş bir kavramdır. Umutsuzluk ve mutsuzluk, batı dünyasını etkisi altına almış ve ülkelerin geleceği konusunda soru işaretleri yaratmıştır. Peki, ikinci dünya savaşı sonrasında batı dünyasını bu denli sarsan modern toplumun çöküşü neden bu kadar etkili oldu? Modern toplum, önceki dönem kurallarının çağın gereksinimlerine uygun şekilde revize edilmiş halidir denebilir. Ancak modern anlayış, önceki modelden ayrılarak yeni bir merkez ve kutsallar belirlemiştir. Modern öncesi dönem, inanç ve imparatorluk merkezli bir yaşam şekline sahipti. Kilise ve imparatorluk, insanlar için en büyük kutsal olmuşlardı. Ancak "Fransız Devrimi" dediğimiz olayla bir kırılma yaşandı ve Avrupa'nın merkezinde bir kral ve ailesi ortadan kaldırıldı. Daha sonra halk egemenliği, cumhuriyet rejimi şeklinde yeniden hayata geçirildi. Bu, modern dönemin başlangıcıydı ancak sanayi devrimi pastaya çileği koyarak büyük etki yaptı. Sanayi devrimi, Fransız Devrimi'yle başlayan süreci tamamladı. Bu iki büyük devrim, coğrafi keşiflerin tetiklediği bir süreçtir. O dönemde, sanayide çalışmanın tarımdan daha fazla kazanç sağladığını fark eden insanlar, köylerini terk ederek kentlere göç etmeye başladılar. Bu dönem, varoş mahallelerin ve gettoların oluşumuna neden olurken, burjuvalar önce dışlama ve hor görme yolunu seçtiler, sonrasında ise eğitmeye ve yaşatmaya karar verdiler. Edebi ve siyasi eserler genellikle sancılı koşullarda kaleme alındı ve o dönemin ruhunu yansıtır. Karl Marx ve Friedrich Engels gibi düşünürler, Das Kapital'i o döneme uygun şekilde yazdılar. Rus edebiyatı da Rusya'daki modernleşme sürecinin sıkıntılarını anlatırken, Amerikan edebiyatı da benzer bir yaklaşım sergiledi. Bu nedenle, o dönemin eserlerini okurken bu gerçeği göz ardı etmemek gerekir. O dönemin yazarları, idealleri uğruna öleceğine inandığı ve günümüzden bakıldığında tuhaf gelebilecek yanları olan figürlerdi. Maalesef, birçok ideali uğruna ölen veya ölecek olan kişilerin idealleri, günümüzde pek anlam ifade etmiyor. Eğer bugün bu kişileri diriltseler, muhtemelen anlam veremeyeceklerdi... Her şey normal seyrinde ilerlerken, birdenbire bir savaş çıktı. Birinci Dünya Savaşı, modernleşmenin ilk darbesidir ancak modernizm bu savaştan sonra ayakta kalsa da, yeni bir savaşla karşılaştı: İkinci Dünya Savaşı... İkinci Dünya Savaşı, sadece bir savaş olarak görülmese de, Avrupa'daki diktatörler yaşanan toplumsal düzeni altüst ederek ulusal devlet anlayışının sonunu getirmişlerdir. Bu savaş, dünya düzenini, ülkelerin ve şirketlerin geleceğini belirlemiş toplam altı yıllık bir süreç olmuştur. Ancak bu sadece bir savaş değildir; sınırları yeniden belirleyerek her şeyi etkilemiştir. İkinci Dünya Savaşı sonrasında, burjuvazinin ve ekonomistlerin modern toplumun çöktüğünü, modern toplumun dünyayı enkaza çevirdiğini ve en önemlisi de para kazanmanın modern toplumla riskli hale geldiğini düşündükleri görülmüştür. Aynı şekilde, savaş sonrasında batılı entelektüeller, yazarlar ve filozoflar da genellikle aynı görüşteydiler. Sartre, Cioran, Camus gibi Fransız yazarlar ve düşünürler, savaşın öncesinde bildikleri her şeyin sorgulanması gerektiğine inanmışlardır. Geleceğe dair duyulan güvensizlik ve konvansiyonel savaş korkusu, nükleer savaş tehdidiyle birleşerek, insanların var olan toplumsal düzenin temelinde değişiklikler yapılması gerektiği fikrini güçlendirmiştir. Bu süreçte soğuk savaş boyunca, umulmadık bir savaş korkusu yaşanmıştır... Yine de savaş sonrasında, modern dönemde var olan tüm sistemler, düşünceler, görüşler yeniden yeşermiş ve soğuk savaş sonrası dönemde yeni fikirler ve icatlar ortaya çıkmıştır. Her ne kadar soğuk savaş dönemi modern veya postmodern dönemleri temsil etmese de, bu dönem dünyanın en verimli yıllarından biri olmuştur. Birçok müzik türü bu dönemde doğmuş, bilgisayar, televizyon, ev eşyaları ve en önemlisi internet gibi teknolojiler bu dönemin ürünleridir... Modern düşünceyi revize ettiğimizde, liberalizm anlayışı yerini neoliberalizm'e bırakmıştır. Komünizm ise modern düşüncenin bir yan ürünü olarak görülüp yok edilmiştir. Postmodern yaşam ve anlayış gerçek anlamda Berlin Duvarı'nın yıkılmasıyla başlamıştır. Modern düşüncenin yarattığı tüm kavramları bir kenara bıraktık ve batı dünyasında ve dünya genelinde yaygınlaşan küreselleşme kavramı böylece doğmuştur... Küreselleşme, kendisinde birçok sorunu barındırmaktadır. Eski ve yeni anlayışlar çatışırken milli, dini ve fikirsel değerlerin önemi azalmıştır. Çünkü temelde küreselleşme, farklı fikirleri bir araya getirme anlamına gelmektedir. Kimse kendi doğrularını diğerlerine dayatamaz; çünkü masada milyarlarca para varsa, hangi doğrunun takip edileceği belirsizdir. Örneğin, başkaları tarafından sürekli sorun çıkaran bir ülkeyseniz, dünya ticaretinden dışlanırsınız. Kimse, kendi kendine yeten bir ülke olmayı göze alamaz çünkü halkını besleyemez ve hizmet götüremez. Bu durum, küreselleşme ve beraberinde getirdiği vaatlerin gerçekçiliğini sorgular hale getirir... Bazı düzeltilmeler yapılmıştır.