[[Dosya
roton_decay.svg|sağ|küçükresim|300x300px| Georgi–Glashow modelindeki parçacıklar için zayıf izospinler, zayıf hiper yükler ve renk yükleri modeli. Burada, iki yukarı ve bir aşağı kuarktan oluşan bir proton, elektrik yükü -4/3 olan bir X bozonu aracılığıyla bir yukarı ve anti-yukarıdan oluşan bir pion'a ve bir pozitron'a bozunur.]] Parçacık fiziğinde proton bozunması, protonun nötr bir pion ve bir pozitron gibi daha hafif atom altı parçacıklara bozunduğu varsayımsal bir parçacık bozunma biçimidir. Proton bozunumu hipotezi ilk olarak 1967'de Andrey Saharov tarafından formüle edildi. Önemli deneysel çabalara rağmen, proton bozunması hiçbir zaman gözlemlenmedi. Bir pozitron aracılığıyla bozunursa, protonun yarı ömrü en az x 10 yıl olarak sınırlandırılır. Standart Model'e göre, bir baryon türü olan proton, baryon sayısı (kuark sayısı) korunduğu için kararlıdır (normal şartlar altında; istisna için kiral anomaliye bakınız). Bu nedenle, protonlar en hafif (ve dolayısıyla en az enerjili) baryon oldukları için kendi başlarına diğer parçacıklara bozunmazlar. Pozitron emisyonu ve Elektron yakalama –protonun nötrona dönüştüğü radyoaktif bozunma biçimleri– proton bozunması değildir, çünkü proton atom içindeki diğer parçacıklarla etkileşime girer. Standart Modelin ötesindeki bazı büyük birleşik teoriler (BBK, GUT [Grand Unified Theory]) baryon sayısı simetrisini açıkça kırarak protonların Higgs bozonu, manyetik tek kutuplar veya 10 ila 10 yıllık yarı ömrü olan yeni X bozonları aracılığıyla bozunmasına izin verir. Karşılaştırma için, evren yaklaşık 10 yaşındadır. Bugüne kadar, BBK'ların öngördüğü yeni fenomenleri (proton bozunması veya manyetik monopollerin varlığı gibi) gözlemleme girişimleri başarısız oldu. Kuantum tünelleme, proton bozunmasının mekanizmalarından biri olabilir.<ref name="url[nucl-th/9809006] Time-dependent properties of proton decay from crossing single-particle metastable states in deformed nuclei"> Kuantum kütleçekimi (sanal kara delikler ve Hawking ışınımı yoluyla), yukarıdaki GUT ölçeği bozulma aralığının çok ötesinde büyüklüklerde veya yaşamlarda ve ayrıca süpersimetride ekstra boyutlarda bir proton bozunma alanı sağlayabilir.<ref name="urlProton Decay, Black Holes, and Large Extra Dimensions - NASA/ADS"> Ayrıca bakınız Evrenin yaşı Zayıf hiperyük Kaynakça Konuyla ilgi yayınlar Dış bağlantılar Proton decay at Super-Kamiokande Pictorial history of the IMB experiment Kategori:1967'de bilim Kategori:Süpersimetri Kategoriarçacık fiziği Kategori:Nükleer fizik Kategorirotonlar
roton_decay.svg|sağ|küçükresim|300x300px| Georgi–Glashow modelindeki parçacıklar için zayıf izospinler, zayıf hiper yükler ve renk yükleri modeli. Burada, iki yukarı ve bir aşağı kuarktan oluşan bir proton, elektrik yükü -4/3 olan bir X bozonu aracılığıyla bir yukarı ve anti-yukarıdan oluşan bir pion'a ve bir pozitron'a bozunur.]] Parçacık fiziğinde proton bozunması, protonun nötr bir pion ve bir pozitron gibi daha hafif atom altı parçacıklara bozunduğu varsayımsal bir parçacık bozunma biçimidir. Proton bozunumu hipotezi ilk olarak 1967'de Andrey Saharov tarafından formüle edildi. Önemli deneysel çabalara rağmen, proton bozunması hiçbir zaman gözlemlenmedi. Bir pozitron aracılığıyla bozunursa, protonun yarı ömrü en az x 10 yıl olarak sınırlandırılır. Standart Model'e göre, bir baryon türü olan proton, baryon sayısı (kuark sayısı) korunduğu için kararlıdır (normal şartlar altında; istisna için kiral anomaliye bakınız). Bu nedenle, protonlar en hafif (ve dolayısıyla en az enerjili) baryon oldukları için kendi başlarına diğer parçacıklara bozunmazlar. Pozitron emisyonu ve Elektron yakalama –protonun nötrona dönüştüğü radyoaktif bozunma biçimleri– proton bozunması değildir, çünkü proton atom içindeki diğer parçacıklarla etkileşime girer. Standart Modelin ötesindeki bazı büyük birleşik teoriler (BBK, GUT [Grand Unified Theory]) baryon sayısı simetrisini açıkça kırarak protonların Higgs bozonu, manyetik tek kutuplar veya 10 ila 10 yıllık yarı ömrü olan yeni X bozonları aracılığıyla bozunmasına izin verir. Karşılaştırma için, evren yaklaşık 10 yaşındadır. Bugüne kadar, BBK'ların öngördüğü yeni fenomenleri (proton bozunması veya manyetik monopollerin varlığı gibi) gözlemleme girişimleri başarısız oldu. Kuantum tünelleme, proton bozunmasının mekanizmalarından biri olabilir.<ref name="url[nucl-th/9809006] Time-dependent properties of proton decay from crossing single-particle metastable states in deformed nuclei"> Kuantum kütleçekimi (sanal kara delikler ve Hawking ışınımı yoluyla), yukarıdaki GUT ölçeği bozulma aralığının çok ötesinde büyüklüklerde veya yaşamlarda ve ayrıca süpersimetride ekstra boyutlarda bir proton bozunma alanı sağlayabilir.<ref name="urlProton Decay, Black Holes, and Large Extra Dimensions - NASA/ADS"> Ayrıca bakınız Evrenin yaşı Zayıf hiperyük Kaynakça Konuyla ilgi yayınlar Dış bağlantılar Proton decay at Super-Kamiokande Pictorial history of the IMB experiment Kategori:1967'de bilim Kategori:Süpersimetri Kategoriarçacık fiziği Kategori:Nükleer fizik Kategorirotonlar