Reşat Nuri Güntekin

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

küçükresim|358x358pik|7 Haziran 1929 tarihli Cumhuriyet gazetesinde Reşat Nuri Güntekin'in Yaprak Dökümü tefrikası. Reşat Nuri Güntekin (25 Kasım 1889, İstanbul Vilayeti - 7 Aralık 1956, Londra), Milli Edebiyat Döneminde önemli bir yeri olan Çalıkuşu, Yeşil Gece, Yaprak Dökümü ve Anadolu Notları gibi eserlere imza atmış Türk roman, öykü ve oyun yazarıdır. Müfettişlik görevi ile Anadolu'da gezdiği için Anadolu insanını yakından tanımıştır. Eserlerinde Anadolu'daki yaşamı ve toplumsal sorunları ele almış; insanı insan-çevre ilişkisi içinde yansıtmıştır. Hayatı 1889'da İstanbul’un Üsküdar ilçesinde dünyaya geldi. Babası, askeri tabip Nuri Bey, annesi Kars valisi Yaver Paşa'nın kızı Lütfiye Hanım'dır. Reşide adlı kız kardeşi çok genç yaşta öldü, tek çocuk olarak büyüdü. Babası askeri doktor olduğu için öğrenim hayatı boyunca birçok il gezen Reşat Nuri, ilköğrenimine Çanakkale'de başladı. Çocukluk yıllarında okuduğu Fatma Aliye Hanım’ın Udi isimli romanı hayatına iz bırakıp, sanata heveslendiren eserleri arasına girdi. Babasının Çanakkale’deki evlerinde zengin bir kütüphanesinin olması onu kitaplara iten ve yazı yazma kültürünün gelişmesini sağlayan bir araç oldu. İzmir'deki Saint Joseph Lisesi'nde bir süre öğrenim gördükten sonra İstanbul’da Saint Joseph Lisesi’nde öğrenim gördü. Yükseköğrenimini Darülfünun Edebiyat Şubesi'nde 1912'de tamamladı. Böylece öğrenim hayatını yirmi üç yaşında bitirmiş oldu. 1927'ye kadar Bursa ve İstanbul’da çeşitli okullarda Fransızca ve Türkçe öğretmeni ve müdür olarak görev yaptı. Görev aldığı okulların bazıları Bursa Sultanisi, İstanbul Beşiktaş İttihat Terakki Mektebi, Fatih Vakf-ı Kebir Mektebi, Akşemseddin Mektebi, Feneryolu Murad-ı Hâmis Mektebi, Osman Gazi Paşa Mektebi, Vefa Sultanisi, İstanbul Erkek Lisesi, Çamlıca Kız Lisesi, Kabataş Erkek Lisesi, Galatasaray Lisesi ve Erenköy Kız Lisesi'dir. 1927’de Erenköy Lisesi’nden yeni mezun olan öğrencisi Hadiye Hanım ile evlendi. Öğretmenlik mesleğinin yanı sıra edebiyatla uğraşan Reşat Nuri, Halit Ziya’nın eserlerinden aldığı ilhamla hikâye yazma hevesi duymaktaydı . Daha sonra tiyatro edebiyatını benimseyerek bir tiyatro yazarı olmak için uğraştı. Yazı hayatına I. Dünya Savaşı sonlarında başladı. Başlangıçta uzun bir öykü olan “Eski Ahbap” (1917) Diken dergisinde yayınlandı. 1918-19 yıllarında Zaman gazetesinde 'Temaşa Haftaları' adı altında tiyatro eleştirileri ve tanıtım yazıları yazdı. “Hançer”(1920) ve “Eski Rüya” (1922) gibi sahne eserleri, “Gizli El” (1924) gibi romanlar yazan, tiyatro eleştiri ve araştırmaları yayınlayan sanatçı “Çalıkuşu” adlı romanının 1922’de Vakit Gazetesi’nde tefrika edilmesiyle şöhrete kavuştu. 1923-1924 yılları arasında Mahmud Yesâri, Münif Fehim Özarman ve İbn-ür Refik Ahmed Nuri ile beraber Kelebek adlı Osmanlıca haftalık mizah dergisini çıkardı. Güntekin, 1927'de maarif müfettişi oldu ve bu arada Dil Heyeti'yle birlikte bazı çalışmalarda bulundu. Anadolu’yu baştan başa dolaşmasını sağlayan müfettişlik görevi sayesinde ülkenin gerçeklerini yakından görme ve tanıma imkânı buldu. 1939'da ise Çanakkale milletvekili olarak TBMM'de bulundu. Bu görevini 1946'ya kadar sürdürdü. İki dönem vekillikten sonra sonra tekrar müfettişliğe döndü, 1947’de başmüfettiş oldu. 1941’de tek çocuğu olan kızı Ela dünyaya geldi. Kızı Ela oyuncu Mehmet Keskinoğlu ile evlendi. Yine 1947'de, Cumhuriyet Halk Partisi'nin Ankara'da yayımlanan Ulus gazetesinin İstanbul kolu olan Memleket gazetesini çıkardı. 1950'de Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Türkiye temsilciliği ve öğrenci müfettişliği görevleriyle Paris'e gitti. Paris kültür ataşeliği yaptı. 1954'te ise yaşından dolayı bu görevden ayrılmak zorunda kaldı. Emekliliğinden sonra bir süre İstanbul Şehir Tiyatrosu edebi heyeti üyeliği yaptı. Levent’te oturduğu sokağa “Çalıkuşu” ismi, Kadıköy’de ve İzmir’de bir ilköğretim okuluna ve Fatih'te bir tiyatro sahnesine Reşat Nuri Güntekin ismi verilmiştir. Çalıkuşu ve Dudaktan Kalbe romanlarını yazdığı İzmir'deki evi Reşat Nuri Güntekin Evi adıyla kütüphaneye çevrilmiş ve evin bulunduğu mahalleye Çalıkuşu adı verilmiştir. Çalışma yöntemi hakkında Bütün romanlarının tiyatro halinde senaryoları olduğunu söyleyen Reşat Nuri, Hikmet Feridun'la yaptığı bir konuşmada çalışma yöntemlerini şöyle açıklar: Etkileri Millî Edebiyat akımıyla başlayan, halka ve halkın gerçeklerine edebi yönelişin Anadolu'ya erişen ilk başarılı temsilcisi sayılır. Gözlemci, gerçekçi kalemi ve sevecen yaklaşımı, eğildiği sorunları yansıtmada etkilidir. Bireyselle toplumsalı aynı potada eritebildiği yapıtları ile bu özellikleri öne çıkar. Ayrıca (“Sönmüş Yıldızlar” ve “Bir Yudum Su” adlı hikâyeleri ile Gökyüzü adlı romanında kendi muhitinin ve düşünce dünyasının aksine hüküm vermekten çekinmişse de) kendisinden sonra gelen post modern dönem sonrası yazarlara insan – din ilişkisini irdelemede rahat yazabilmelerinin kapısını açmasıyla öncü olmuştur.Arap alfabesiyle basılmış olan ilk üç hikâye kitabını sonradan Latin alfabesiyle tekrar yayımlanmıştır. Hikâyelerinde genelde aşk, aile, çocuk, ahlak ve buna bağlı olarak gelişen bireysel ve toplumsal konular işlenmiştir. Eserlerde geleneksel karşısında yeniyi sunma, Cumhuriyet ideolojisini yayma çabası görülür, Eğitimci karakterler ideal tipleri olarak belirip (yazarın bu çabasını yerine getirmek için fedakarca) çalışmışlardır. Eserleri Tristane Bernard’dan Hakiki Kahramanlık (1918) adıyla adapte ettiği ilk piyesi Hayreddin Rüşdü takma adıyla yayımlanmıştır, Émile Zola’nın 1903 yılında yayınlanan ve Dreyfus davasının anlattığı Gerçek (Vérité) romanını 1929 yılında “Hakikat” başlığıyla Türkçeye çevirdi. Türk Kıraati (İstanbul 1930), Fransızca - Türkçe Resimli Büyük Dil Kılavuzu (İstanbul 1935) yayınladığı eserler arasındadır. Romanları 1922: Gizli El 1922: Çalıkuşu 1924: Damga 1925: Dudaktan Kalbe 1926: Akşam Güneşi 1927: Bir Kadın Düşmanı 1928: Yeşil Gece 1928: Acımak 1930: Yaprak Dökümü 1932: Kızılcık Dalları 1935: Gökyüzü 1938: Eski Hastalık 1942: Ateş Gecesi 1944: Değirmen 1946: Miskinler Tekkesi 1953: Harabelerin Çiçeği 1961: Kavak Yelleri 1961: Son Sığınak 1961: Kan Davası Hikâyeleri 1919: Roçild Bey 1919: Eski Ahbap 1923: Sönmüş Yıldızlar 1927: Tanrı Misafiri 1928: Leyla ile Mecnun 1930: Olağan İşler 1932: Aşk Mektupları 1932: Boyunduruk Oyunları 1920: Hançer 1922: Eski Rüya 1924: Ümidin Güneşi 1925: Gazeteci Düşmanı, Şemsiye Hırsızı, İhtiyar Serseri (üç oyun) 1927: Taş Parçası 1928: Yeşil gece 1933: Hülleci 1933: İstiklâl 1953: Balıkesir Muhasebecisi 1954: Tanrıdağı Ziyafeti 1971: Eski Şarkı 1971: Yaprak Dökümü xxxx: Kavak Yelleri xxxx: Çalıkuşu 2 xxxx: Bir Köy Öğretmeni Gezi Yazısı Anadolu Notları (Cilt 1: 1936, Cilt II: 1966.) Ölümü ve hatırası [[Dosya:Reşat Nuri Güntekin Grave 20220320.jpg|küçükresim|Reşat Nuri Güntekin'in Karacaahmet Mezarlığı'ndaki mezarı|258x258pik]] Güntekin'e akciğer kanseri teşhisi konulduktan sonra tedavisi için Londra'ya gitti ve orada, 7 Aralık 1956'da hastalığına yenik düşerek öldü. 13 Aralık 1956 günü, Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi. Ayrıca bakınız MEB 100 Türk edebiyatçısı listesi Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:1889 doğumlular Kategori:1956 yılında ölenler Kategori:20. yüzyıl Türk roman yazarları Kategori:Türk oyun yazarları Kategori:İstanbul doğumlu yazarlar Kategori:TBMM 6. dönem Çanakkale milletvekilleri Kategori:TBMM 7. dönem Çanakkale milletvekilleri Kategori:Karacaahmet Mezarlığı'na defnedilenler Kategori:Türk gezi yazarları Kategori:20. yüzyıl Türk hikâye yazarları Kategori:Londra'da ölenler Kategori:Akciğer kanserinden ölenler Kategori:20. yüzyıl Türk diplomatları Kategori:20. yüzyıl oyun yazarları Kategori:20. yüzyıl erkek yazarları Kategori:20. yüzyıl roman yazarları Kategori:Akbaba (dergi) kişileri Kategori:İstanbul Üniversitesinde öğrenim görenler Kategori:TBMM 5. dönem milletvekilleri Kategori:Osmanlı roman yazarları Kategori:Türk roman yazarları

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Reşat Nuri Güntekin

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi