Sabinler

[bullvar_katip]

Sabinler (Latince: Sabini, İtalyanca: Sabini, hepsi egzonim); Antik İtalya Yarımadası'nın Merkez Apenin Dağları'nda - ayrıca Roma'nın kuruluşundan önce Anio'nun kuzeyindeki Latium'da da - yaşamış bir İtalik halktı. Sabinler, Roma'nın kuruluşundan hemen sonra iki nüfusa ayrıldı. Ayrım, Roma efsanesinde anlatılmaktadır fakat - her nasıl çıkmışsa - efsanevi bir olay değil. Roma'ya yakın olan nüfus kendini yeni şehre taşıdı ve mevcut vatandaşlarla birleşti, böylelikle Sabinlerden gelen ama aynı zamanda Latinleştirilen yeni bir mirası başlattı. İkinci nüfus bir dağ kabile devleti olarak kaldı ve sonunda diğer tüm İtalik kabilelerle birlikte bağımsızlığı için Roma'ya karşı savaştı. Daha sonrasında Roma Cumhuriyeti'ne asimile oldu. Etimoloji Sabinler; doğrudan antik Umbri'den türemiştir. Yaygın Safineis (Antik Yunanca σαφινείς (saphineís)) etnonimi, safinim ve safina yer adları (Samnium ve Sabinum terimlerinin kökeninde) ile Samnitler ve Sabeller gibi aynı etnik gruba ait oldukları tasdiklenmiştir. Hint-Avrupa kökü *saβeno veya *sabh, Safen kelimesine dönüşmüş, sonrasında da Safin olmuştur. Safinim, Sabinus, Sabellus ve Samnis kelimelerinden bir Hint-Avrupa kökü çıkarılabilmektedir: *sabh- (Latin-Falisk'te sab- , Osko-Umbriya'da saf- olmuştur: Sabini ve *Safineis.) Tarih öncesi bir noktada; ortak bir dil konuşan bir nüfus, hem Samnium hem de Umbria'ya kadar yayıldı. Salmon, bunun Ortak İtalik olduğunu varsayıyor ve MÖ 600 tarihini - ardından dilin lehçelere ayrılmaya başladığı tarihi - ileri sürüyor. Bu tarih, mutlaka herhangi bir tarihe veya arkeolojik kanıta karşılık gelmek zorunda değildir, ön(proto)-tarihsel İtalya'nın etnolojisi hakkında sentetik bir görüş geliştirmek, tamamlanmamış ve halen devam eden bir görevdir. Dilbilimci Julius Pokorny, etimolojiyi biraz daha geriye götürüyor. -a-'nın, İlirya'daki bazı tarih öncesi yerlerde -o-'dan dönüştüğünü varsayarak isimleri, *se- (kendi, İngilizce selfin kökeni) dönüşlülük zamirinin sahiplik sıfatı olan *s(e)we-nin genişletilmiş bir e-derecesi olan *swe-bho-nun bir o-derecesi uzantısı olan *swo-bho-dan türetiyor. Sonuç, bir Hint-Avrupa kabile isimleri dizisidir (Hint-Avrupa endonimleri değilseler): Cermen Sueviler ve Semnonlar, Suoines (İsveçliler); Kelt Senonlar; Slav Sırplar ve Sorblar; İtalik Sabeller, Sabinler vs., ek olarak çokça akrabablık terimi. Dil küçükresim|Roma genişlemesinin başlangıcında Orta İtalya'nın dilsel manzarası [[Dosya:View_of_Collevecchio_Sabine's_hills_throuth_the_fog.JPG|küçükresim| Sabina'nın ortasındaki Sabin tepeleri]] Sabince ile ilgili çok az kayıt bulunmaktadır, eski yorumcular tarafından yapılan bazı açıklamalar (gloslar) ve bir veya iki yazıt kesin olmamakla birlikte Sabince olarak tanımlanmıştır. Ayrıca Sabin ülkesindeki Latince yazıtlarda kullanılan özel isimler de bulunmakta fakat bunlar Latince biçimlerinde verilmiştir. Robert Seymour Conway, İtalik Lehçeleri kitabında Sabince olduğu kesin veya muhtemel olan yaklaşık 100 kelime vermiştir. Bunlara ek olarak Sabinceden türemiş yer isimlerine de değinir, bazen de Sabince biçimi yeniden oluşturmayı dener. Tüm kanıtlara dayanarak Linguist List, Sabinceyi geçici olarak; Hint-Avrupa dil ailesinin İtalik kolunun Umbriya grubunda sınıflandırmaktadır. Tarihi coğrafya Latince konuşanlar; modern Lazio, Umbria ve Abruzzo arasında kalan Sabinlerin orijinal bölgesine Sabinum dediler. Bugün bu isim, İtalyanca Sabina biçiminde varlığını sürdürmektedir. Sabina; modern Lazio (veya Latium) bölgesi içinde, Roma'nın kuzeydoğusunda, Rieti civarında yer alan bir alt bölgedir. Tarih Kökeni ve erken tarihi Sabinler; MÖ 10. yüzyılda Sabinum'a yerleştiler ve Reate, Trebula Mutusca ve Cures Sabini şehirlerini kurdular. Halikarnaslı Dionysius; Sabinlerden, Amiternum'dan başlayan sürpriz bir saldırıyla Aborigenlerin başkenti Lista'yı çaldıklarını iddia ederek bahseder. Antik tarihçiler, Sabinlerin tam kökenini tartıştılar. Strabon'a göre Sabinler, Umbriyalılarla uzun bir savaşın ardından eski İtalik ayini Ver Sacrum'a uyarak Opici topraklarına göç etti. Daha sonrasında Opici'yi topraklarından attılar ve bölgede kamplar kurdular. Trizinalı Zenodotus; Sabinlerin, Pelasgların onları Reate topraklarından kovmalarının ardından isimlerini değiştiren Umbriyalılar olduklarını iddia etti. Marcus Porcius Cato; Sabinlerin, Sabus'tan - bazen Jupiter Fidius da denen, bölgedeki bir tanrı olan Sancus'un oğlundan - isimlendirilen bir halk olduğunu ileri sürdü. Dionysius'un çalışmalarının başka bir kısmında, Likurgus'un kanunlarını çok ağır buldukları için Sparta'dan kaçan Lakedemonyalılardan bahsedilir. İtalya'da, Spartalı Foronia kolonisini (Pomentine Ovalarının yakınında) kurdular ve koloniden bazıları Sabinlerin arasına yerleşti. Açıklamaya göre, Sabinlerin savaşçılık ve tutumluluk alışkanlıklarının Sparta'dan geldiği biliniyordu. Plutarhos da Numa Pompilius'un Hayatı'nda "kendilerini Lakedemonyalıların bir kolonisi ilan eden Sabinler" diye belirtir. Plutarhos ayrıca; koşu yarışında Olimpiyat galibi olan Spartalı Pisagor'un, Numa'ya şehir yönetiminin düzenlenmesinde yardımcı olduğunu ve onun Numa'ya ve halkına birçok Sparta geleneğini tanıttığını yazar. Roma'da Sabin Kadınlarının Efsanesi Efsaneye göre Romalılar, yeni inşa edilen Roma'yı doldurmak için Sabin kadınlarını kaçırdı. Ortaya çıkan savaş, kadınların kendilerini ve çocuklarını babalarının ve kocalarının ordularının arasına atmasıyla son buldu. Sabin Kadınlarının Tecavüzü, sanatta yaygın bir motif haline geldi; savaşı bitiren kadınlar, daha az yaygın ama yine de yeniden ortaya çıkan bir motif. Livius'a göre, çatışmadan sonra Sabin ve Roma devletleri birleşti ve Sabin kralı Titus Tatius, Romulus ile beraber Tatius'un beş yıl sonraki ölümüne kadar Roma'yı ortaklaşa yönetti. Roma'da üç yeni Equites centuria'sı tanıtıldı, birinin adı Sabin kralından isimlendirilen Tatienses'ti. Hikayenin bir varyantı, sözde epigrafik Sefer haYashar'da anlatılır (bkz. Jasher 17:1-15). Gelenekler Gelenek; erken Roma Krallığı nüfusunun, Sabinler ve diğerlerinin bir birliğinin sonucu olduğunu öne sürer. Roma Cumhuriyeti genslerinden bazıları Sabin kökeninden gurur duyuyorlardı, Sabinus'u bir cognomen veya agnomen olarak gören Claudius gensi gibi. Bazı spesifik Sabin tanrıları ve kültleri Roma'da biliniyordu: Semo Sancus ve Quirinus. Şehrin en az bir bölgesi - Quirinale, bu tanrıların tapınaklarının buunduğu yer - bir zamanlar bir Sabin merkeziydi. Varro ve Cicero'nun , rüya yoluyla kehanet (divinasyon) ve Minerva ve Mars'a tapınmanın Sabinlerden geldiğine dair abartılı iddiaları, her ne kadar Roma'nın ikinci kralı ve bir Sabin olan Numa Pompilius tarafından benimsenmiş olsa da hem Etrüsklerin hem de İtalik ve Latinlerin genel geleneklerinden olmasından dolayı tartışmaya açıktır. Din Varro'nun Sabin tanrıları listesi Angitia Diana Feronia Fortuna Fons Fides Flora Herentas Lares Larunda Lucina Luna Mamers Mefitis Minerva Novensides Ops Pales Quirinus Sabus Salus Sancus Saturn Sol Soranus Strenia Summanus Terminus Vacuna Vediovis Vortumnus Vulcan Bu tanrıların çoğu Etrüsk diniyle paylaşılıyordu ve ayrıca Samnit ve Antik Roma dinine de uyarlanmıştı. Kendisi de Sabin kökenli olan Romalı yazar Varro, Romalılar tarafından benimsenen Sabin tanrılarının bir listesini verir. Başka bir yerde Varro, Lavinium'da kutsal bir korusu olan Sol Indiges'in Sabin olduğunu iddia eder ve aynı zamanda onu Apollo ile denkleştirir. Listelenenlerden şöyle yazıyor: "Mülkiyet çizgisinde büyüyen ağaçlar her iki alana da süründüğü için birçok ismin kökleri, her iki dilde de var. Örneğin Satürn'ün ve Diana'nın da burada başka bir kökene sahip olduğu söylenebilir." Varro, eserleri boyunca Sabinlerin kökenlerine dair çeşitli iddialarda bulunuyor; bunlardan bazıları diğerlerinden daha makul durmakta ancak listesi göründüğü gibi değerlendirilmemelidir. Roma'nın erken kültürel oluşumunda Sabinlerin önemi, örneğin Romulus'un adamlarının Sabin kadınlarını kaçırmasıyla ve Roma'nın ikinci kralı olan ve Roma'nın dini ve hukuki kurumlarının birçoğunun kendisine atfedildiği Numa Pompilius'un Sabin kökeniyle kanıtlanmaktadır. Fakat Varro, bu tanrıların sunaklarının çoğunun Roma'da Kral Tatius tarafından bir yemin (votum) sonucu kurulduğunu söylüyor. Devlet Antik Roma genişlemesi sırasında Sabinler ile bir dizi çatışma yaşandı. Manius Curius Dentatus MÖ 290'da Sabinleri fethetti. Aynı yıl Sabinlere oy hakkı olmadan vatandaşlık verildi. MÖ 268'de Sabinlere oy hakkı da verildi. Tanınmış Sabinler Sabin kökenli gensler Sabin kökenli Romalılar Titus Tatius, efsanevi Sabin kralı Numa Pompilius, efsanevi Roma kralı Ancus Marcius, efsanevi Roma Kralı Quintus Sertorius, cumhuriyetçi general Attius Clausus, Romalı Claudia gensinin kurucusu Gaius Sallustius Crispus, Romalı yazar Marcus Terentius Varro, Romalı bilgin Vespasianus, Roma imparatoru ve Flavius hanedanının kurucusu Ayrıca bakınız Eski İtalya halkları Hostus Hostilius Notlar Kaynakça Diğer kaynaklar Eski Ovidius, Fasti (Kitap III, 167–258) Ovidius, Ars Amatoria (Kitap I, 102) Livius, Ab urbe condita (Kitap I, 9–14) Cicero, De Republica (Kitap II, 12–14) Plutarhos, Paralel Yaşamlar (Romulus, 14–20) Juvenalis, Hicivler (Kitap III, 81–85) Modern Ek kaynaklar Brown, Robert. "Livy's Sabine Women and the Ideal of Concordia." Transactions of the American Philological Association 125 (1995): 291-319. . MacLachlan, Bonnie. Women In Ancient Rome: A Sourcebook. London: Bloomsbury Academic, 2013. Kategori:Language articles with unreferenced extinction date Kategori:Lazio tarihi Kategori:Sabinler Kategori:Osko-Umbriya dilleri