Sâdık Hidâyet

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

[[Dosya:Sadegh-hedayat-grave.jpg|küçükresim|Sâdık Hidâyet'in Père Lachaise mezarı (Paris)]] Sadık Hidayet (Farsça: صادق هدایت) ‎ (d. 17 Şubat 1903, Tahran - ö. 9 Nisan 1951, Paris), modern İran edebiyatının önde gelen düzyazı ve kısa hikâye yazarı. Hayatı 17 Şubat 1903 tarihinde Tahran'da dünyaya geldi ve bu kentteki Fransız Lisesi'nde eğitim gördü. 1925 yılında eğitimini sürdürmek amacıyla Avrupa'ya gitti. Bir süre diş hekimliğine ilgi duyduysa da mühendislik okumak için diş hekimliğinden vazgeçti. Fransa ve Belçika'da geçirdiği dört yılın ardından İran'a döndü ve kısa sürelerle çeşitli işlerde çalıştı. İlk hikâyelerini Paris'teyken yazdı. 1936'da Hindistan'a giderek Sanskritçe öğrendi. Buradayken Budizm'i inceledi ve Buda'nın kimi yazılarını Farsçaya çevirdi. Sadık Hidayet sonunda tüm hayatını Batı Edebiyatı çalışmalarına ve İran tarihi ile folklorunu araştırmaya adadı. En çok, Guy de Maupassant, Çehov, Rilke, E.A. Poe ve Kafka'nın eserleriyle ilgilendi. Hidayet birçok hikâye, kısa roman, iki tarihi dram, bir oyun, bir seyahatname ile bir dizi yergili komedi ve taslak kaleme aldı. Yazıları arasında ayrıca birçok edebiyat eleştirisi, İran folkloru ile ilgili araştırmalar ve Orta Farsça ile Fransızcadan yapılmış çeviriler yer alır. Sadık Hidayet, İran Dili ve Edebiyatını uluslararası çağdaş edebiyatın bir parçası haline getiren yazar olarak kabul edilir. Sonraki yıllarda, zamanın sosyo-politik problemlerinin de etkisiyle, İran'ın gerilemesinin sebebi olarak gördüğü monarşiye ve ruhban sınıfına yoğun eleştiriler yöneltmeye başladı. Eserleri aracılığıyla bu iki kurumun su-i istimallerinin İran milletinin sağırlığının ve körlüğünün sebebi olduğunu gösterme çabasına girdi. Çevresine, özellikle de, çağdaşlarına yabancılaşan Hidayet, son eseri Kafka'nın Mesajı'nda ancak ayrımcılık ve baskı sonucunda yaşanabilecek bir melankoli, umutsuzluk ve ölüm halinden bahseder. Sadık Hidayet'in en tanınmış eseri 1937 yılında Bombay'da yayımlanan Kör Baykuş'tur. Beethoven ve Çaykovski dinlemeyi seven ve afyon tiryakiliği bilinen Sadık Hidayet, resimle de uğraştı. Günümüze kalabilen resimleri Hassan Qa'emian tarafından bir araya getirildi. Kimileri bu eserlerde sanatsal bir değer bulmazken, kimilerine göre de bunlar geleceğin resimleridir. Ölümünü yirmi beş yıllık arkadaşı Bozorg Alevi şöyle anlatır: "Paris'te günlerce, havagazlı bir apartman aradı, Championnet caddesinde buldu aradığını. 9 Nisan 1951 günü dairesine kapandı ve bütün delikleri tıkadıktan sonra gaz musluğunu açtı. Ertesi gün ziyaretine gelen bir dostu, onu mutfakta yerde yatar buldu. Tertemiz giyinmiş, güzelce tıraş olmuştu ve cebinde parası vardı. Yakılmış müsveddelerin kalıntıları, yanıbaşında yerde duruyordu." Yılmaz Güney'in de yattığı Père Lachaise (okunuşu: per laşez) mezarlığında gömülüdür. Sansürlenmesi Sadık Hidayet'in eserleri günümüzde Avrupa'daki politik İslamcı çevrelerden yoğun eleştiriler almaktadır ve birçok romanı (özellikle de Hacı Ağa) artık Fransa'daki kitapçılarda ve kütüphanelerde bulunamamaktadır. Kör Baykuş ve Hacı Ağa adlı romanları 2005 yılında düzenlenen 18. Uluslararası Tahran Kitap Fuarı'nda yasaklanmıştır. Kasım 2006 itibarıyla Sadık Hidayet'in tüm eserleri geniş çaplı bir tasfiye politikası kapsamında İran'da yasaklı durumdadır. Eserleri Öykü Diri Gömülen (Zindeh be-gur) 1930 Moğol Gölgesi (Sayeh-ye Moghol) 1931 Üç Damla Kan (Seh qatreh khun) 1932 Alacakaranlık (Sayeh Rushan ), Aleviye Hanım (Alaviyeh Khanum), Bay Hav Hav (Vagh Vagh Sahab) 1933 Kör Baykuş (Bûf-i kûr) 1937 Aylak Köpek (Sag-e Velgard) 1942 Hacı Ağa (Haji Aqa) 1945 islam kervanı (islam konvoyu) (karevane eslam) Oyun Sâsân Kızı Pervin (Parvin dokhtar-e Sasan) 1930 Mâzyâr (Maziyar) 1933 Seyahatname Isfahan: Cihan'ın Yarısı (Esfahan nesf-e Jahan) 1931 Islak Yol Üzerinde (yayınlanmamış) (Ru-ye Jadeh-ye Namnak) 1935 İnceleme-araştırma Hayyam'ın Terâneleri (Rubaiyat-e Hakim Omar-el Khayyam) 1923 İnsan ve Hayvan (Ensan va Hayvan) 1924 Ölüm (Marg) 1927 Vejetaryenliğin Yararları (Favayed-e Giyahkhari) 1927 Kafka'nın Mesajı 1948 (Taranehha-ye Khayyam) Kaynakça Modern Persian Prose Literature (Modern İran Düzyazı Edebiyatı) yaz. Hassan Kamshad, ISBN 0-936347-72-4 Yapı Kredi Yayınları Dış bağlantılar Sadık Hidayet'in Hayatı haz. Iraj Bashiri (İngilizce) Sadeq Hedayat's Corner, daha fazla makale ve İngilizce çeviriler, Iraj Bashiri Adabkade (Farsça) Hidayet'in resim çalışmaları Kategori:Tahran doğumlular Kategori:İranlı yazarlar Kategori:İranlı roman yazarları Kategori:İranlı hikâye yazarları Kategori:İranlı vejetaryenler Kategori:İranlı agnostikler Kategori:Fransa'daki İranlı gurbetçiler Kategori:Modernistler Kategori:Hiciv Kategori

aris'te ölenler Kategori:İntihar eden yazarlar Kategori

ère Lachaise Mezarlığı'na defnedilenler Kategori:1903 doğumlular Kategori:1951 yılında ölenler Kategori

aris'te defnedilenler Kategori:Tahran doğumlu yazarlar

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Sâdık Hidâyet

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi