Sakya

[bullvar_katip]

küçükresim|Sakya Silsile Ağacı Sakya (, "soluk toprak"), Nyingma, Kagyu ve Gelug ile birlikte Tibet Budizmi'nin en büyük dört mezhebinden biridir. Kökeni [[Dosya:Indian_Adept_(siddha)_-_Virupa_16_century_Private_coll..jpg|küçükresim| 16. yüzyılda çizilmiş olan bu thangka Virūpa'nın güneşi gökyüzünde durdurduğu anı tasvir ediyor.]] [[Dosya:Sakya_tibet2.jpg|küçükresim|250x250pik| Sakya Manastırı]] [[Dosya:Sakya_Pandita.jpg|küçükresim|257x257pik| Sakya Pandita]] Sakya ("soluk toprak") adı, bu geleneğin ilk manastırı olan, Tibet'te, Shigatse yakınlarındaki Ponpori Tepeleri'nde kurulu Sakya Manastırı'nın etrafındaki gri renkli topraktan gelmektedir. Bu manastır Sakya geleneğinin merkezidir ve Khon Konchog Gyalpo (1034–1102) tarafından 1073 yılında kurulmuştur. Sakya geleneği, 11. yüzyılın sonlarında, Budist kutsal metinlerinin Sanskritçe'den Tibetçe'ye çevrilmesinin ikinci döneminde gelişti. Sakya okulunun kurucusu olan Drogmi, 12 yıl boyunca Hindistan, Vikramashila'da doğrudan Naropa, Ratnākaraśānti ve Vagishvakirti gibi büyük panditalardan eğitim almıştır. Khon Konchog Gyalpo, abisinin tavsiyesi üzerine Drogmi'nin öğrencisi olmuştur. Bu gelenek, daha sonra "Beş Saygıdeğer Yüce Üstat" tarafından geliştirilmiştir. Sachen veya "Büyük Sakyapa" olarak tanınan Khonchog Gyalpo'nun torunu Sachen Kunga Nyingpo bu üstatların ilkidir: Sachen Kunga Nyingpo (1092–1158) Sonam Tsemo (1142–1182) Jetsun Dragpa Gyaltsen (1147–1216) Sakya Pandita (1182–1251) Drogon Chögyal Phagpa (1235–1280) Buton Rinchen Drub (1290–1364) önemli bir alim ve yazar olmasının yanısıra Tibet'in en ünlü tarihçilerinden de biriydi. Sakya geleneğinin diğer önemli bilginleri "Tibet'in Altı Süsü" olarak bilinir. Bu isimler şöyledir: Yaktuk Sangyey Pal Rongton (1367–1449) Ngorchen Kunga Zangpo Zongpa Kunga Namgyel Gorampa (1429–1489) Sakya Chokden (1428–1507) Sakya okulunun liderliği, Khon ailesinin Sakya şubesinin erkek üyeleri üzerinden aktarılır. Öğretiler Beş yüce üstattan ilki olan Sachen, Hindistan'ı ziyaret etmiş olan çok sayıda Tibetli tercümandan veya diğer bir ifadeyle "lotsawadan" çok sayıda tantrik doktrin miras aldı. Bu tercümanlar arasında en önemlileri Drokmi Lotsawa, Bari Lotsawa ve Mal Lotsawa'dır. Sakya geleneğinin en yüce öğretisi olan Hevajra Tantra'ya dayanan ve mahasiddha Virūpa'nın öğretisinden türetilen Lamdre "Yol ve Meyvesi" sistemi Drokmi Lotsawa'dan gelir. Mal Lotsawa'nın Sakya'ya olan en önemli katkısı "Naro Khachoma" olarak bilinen ezoterik Vajrayogini silsilesini tanıtmış olmasıdır. Bari Lotsawa'dan ise sayısız tantrik uygulama Sakya geleneğine intikal etmiştir. Bunların en önemlisi Yüz Sadhana olarak bilinen uygulama döngüsüydü. Sakya ruhani müfredatının bir parçasını oluşturan diğer önemli aktarımlar, Vajrakilaya, Mahākāla ve Guhyasamāja tantra döngülerini de içerir. Sıradışı irfanıyla dikkat çeken dördüncü Sakya lideri Sakya Pandita, sutralar ve tantralar üzerine "Geçerli Kavrayışın Araçları: Akıl Yürütme Hazinesi" , "Bilgenin Niyetini Netleştirmek" ve "Üç Yemini Ayırt Etmek" de dahil olmak üzere birçok önemli ve etkili kaleme aldı. Sakya okulunun ana öğreti sistemi "Sonucu olan Yol"dur . Bu sistem, "Topluluk için Açıklama" ve "Baş Müritler için Açıklama" olmak üzere iki ana silsileye bölünmüştür. Sakya okulunun diğer büyük sistemi ise "Müritler İçin Naropa Açıklaması"dır . Bir diğer önemli öğreti dizisi, Günga Nyingpo (1092–1158) tarafından kaleme alınan ve Drakpa Gyeltsen, Sakya Pandita, Ngorchen Günga Sangpo ve Gorampa Sönam Senggé gibi pek çok Sakya ustasının üzerine tefsirler yazdığı"dört bağlılığı bırakma" isimli dizelerine dayanmaktadır. Bu dizeler şöyledir:Bu hayata tutunursanız, o zaman bir dharma uygulayıcısı değilsiniz.Varoluşa tutunursanız, o zaman feragatiniz olmaz.Kendi çıkarlarınıza tutunursanız, o zaman aydınlanma zihnine sahip değilsiniz.Bir pozisyona tutunursanız, doğru görüşe sahip değilsiniz. Alt okullar Ana Sakya silsilesi zamanla iki alt mezhebe ayrılmıştır. Ngor, Tsang'da Ngorchen Kunga Zangpo (1382–1457) tarafından kurulmuştur. Ngor Evam Choden manastırı bu okulun ana merkezidir ve Sakya geleneğine sahip Tibetlilerin %85'ini temsil etmektedir. Sakya Trizin'in manastırı dışında Hindistan'daki manastırların da çoğu Ngor geleneğine mensuptur. Tshar, Tsarchen Losal Gyamtso (1496 - 1560 veya 1502–1556) tarafından kurulmuştur. Sakya okulunun üç "ana" manastırı vardı: 1073'te kurulan Sakya Manastırı, 1429'da kurulan Ngor Evam Choden ve 1435'te Kuntchen Rongten tarafından kurulan Lhasa'nın kuzeyindeki Phanyul'da Phanyul Nalendra. Tibet'teki feodal yönetim küçükresim|Tibet yönetimi, Yuan Hanedanı döneminde, Budist ve Tibet İşleri Bürosu (Xuanzheng Yuan) olarak bilinen üst düzey departman altında yer almaktaydı. Moğolların Tibet'i fethi, Moğol İmparatorluğu'nun kurulmasından sonra, 13. yüzyılın başlarında başladı. 1264'te Tibet üzerindeki feodal saltanat, Yuan hanedanının kurucusu Kubilay Han tarafından Drogön Chögyal Phagpa'ya verildi. Sakya lamaları, Sakya İmparatorluk Eğitmenleri ve dpon-chen'lerle birlikte, Phagpa'nın 1280'deki ölümünden sonra, 1350'lerdeki Kızıl Sarık Ayaklanması Yuan Hanedanlığı'nı güçten düşürene kadar yaklaşık 75 yıl boyunca Yuan imparatorları adına Tibet'in valileri olarak hizmet etmeye devam ettiler. Sakya geleneğinin o dönemki liderleri şöyleydi. Drogon Chögyal Phagpa 1253-1280 Dharmapala Raksita 1280-1282, ö. 1287 Jamyang Rinchen Gyaltsen 1286-1303 Zangpo Pal 1306-1323 Hatsun Namkha Lekpa Gyaltsen 1325-1341 Jamyang Donyo Gyaltsen 1341-1344 Lama Dampa Sonam Gyaltsen 1344-1347 Lotro Gyaltsen 1347-1365 Günümüzde Sakya geleneği Sakya Trizin ("Sakya tahtının sahibi") olarak bilinen Sakya okulunun başı, her zaman Khön ailesinin erkek soyundan gelir. Şu anki Sakya Trizin, Gyana Vajra bu ünvanı elinde tutan kırk üçüncü kişidir. 41. Sakya Trizin'in, Kırmızı Tara döngüsüyle ünlü Apong Terton (Orgyen Thrinley Lingpa) olarak bilinen bir Nyingma laması ve onun büyükbabası olan 39. Kyabgon Sakya Trizin Dhagtshul Thrinley Rinchen (1871–1936) adlı iki büyük Tibetli ustanın reenkarnasyonu olduğu düşünülmektedir. Ayrıca bakınız Jonang Lamdre Sakya Manastırı Tibet Budizmi Notlar Dipnotlar Davidson, Ronald (1992). "Hevajra'nın Abhisamaya'sı ve Lam 'bras Tshogs bshad Üzerine Ön Çalışmalar." Davidson, Ronald M. & Goodman, Steven D. Tibet Budizmi: akıl ve vahiy . New York Eyalet Üniversitesi Yayınları: Albany, NY s.107–132. Trichen, Chogyay. Sakya Geleneğinin Tarihi, Ganesha Press, 1993 Dış bağlantılar Sakya Trizin, Resmi Web Sitesi. Fransız Ngorpa tapınağı. Palden Sakya - Rajpur, Hindistan'daki Sakya Trizin Manastırı'nın Web Sitesi Tsechen Kunchab Ling - Sakya Trizin'in Amerika Birleşik Devletleri'ndeki merkezi Sakya Tsechen Thubten Ling - Kanada Sakya Vakfı - Kanada Sakya Dechenling - Kanada Sakya Kachöd Chöling - Kanada Sakya lamaları Katmandu, Nepal'deki Uluslararası Budist Akademisi (IBA) Sakya Vakfı - ABD Seattle, Washington'daki Sakya Manastırı Chödung Karmo, Sakya Çeviri Grubu Kategori:Tibet Budizmi okulları Kategori:Sakya Kategori:Tibet Budizmi