Şalkarteniz

[bullvar_katip]

Şalkarteniz (, sınırsız deniz; ), Kazakistan’da Aktöbe Eyaleti‘nin Irgız İlçesinde bulunan bir tuz gölüdür. Şalkarteniz, Turan Depresyonu'nun kuzeydoğu kesiminde, Aralsk şehrinin kuzeybatısında yer alır. Kazak yarı çölü ekolojik bölgesinin bir parçasıdır. Yakın çevresinde hiçbir yerleşim yeri yoktur ve en yakın yer batıda bulunan Jaysanbay köyüdür. Tarihçe 16. yüzyılın sonuna kadar Şalkarteniz havzası, o zamanlar Aral Gölü'ne kadar ulaşan Turgai Nehrinin bol suları tarafından besleniyordu. Takip eden yüzyıllarda nehir sığlaştı ve Şalkarteniz'e ulaşan su miktarı azaldı. Böylece Turgai Nehrinin güneye olan akışı durdu ve Aral Gölü ile bağlantısı kesildi. 20. yüzyıla gelindiğinde Kazak SSC döneminde yapılan yanlış uygulamalar nedeniyle 1960 yılında Şalkarteniz tamamen kurudu. Buna sebep olarak, Turgai ve Irgız nehirlerinden çekilen su miktarın arttırılması ve orman örtüsünun ciddi bir şekilde yok edilmesi sayılabilir. Yuva yapmak için Şalkarteniz'e gelen Büyük flamingo kolonileri, gölün yok olması ile burayı terk etti. 1969-1970 yıllarında yaşanan yoğun kar yağışı sonrasında Turgay Havzası'ndaki nehirlerde şiddetli sel taşkınları meydana geldi. Benzer taşkınlar 1971 ve 1972 yılında tekrar yaşandı. Göl havzasının tekrar su ile dolması, flamingo kolonilerin geri dönmesine neden oldu. Coğrafya Şalkarteniz büyük bir mevsimsel göl'dür ve sadece yılın belli bir zamanında su ile dolar. Turan Depresyonu'nun kuzeyinde ve Aral Gölü'nün kuzeydoğusunda, Turgay Havzası'nın güney sınırındaki endoreik bir havzada yer alır. Etrafı kurak alanlar ile çevrilidir ve güneyinde Aral Karakum Çölü yer alır. Göl kar suyu ile beslenmektedir. İlkbaharda karlar eridiğinde Jıngıldıözek, Tegene, Turgai ve Irgız nehirlerinin suları kuru havzayı doldurarak gölü bir haline getirir. Mevsimsel gölün ömrü yaklaşık üç aydır ve ortalama derinliği ile arasındadır. Yaz aylarında genellikle kuru tuz düzlükleri veya kısmi bataklık haline dönüşür. Şalkarteniz'in güneyinde Karakol ve Kurdım gölleri yer alır. Akgöl, Şalkarteniz'in kuzey ucunun yaklaşık kuzeydoğusunda yer alır. [[Dosya:Shalkarteniz 2018-11-25-23 59 Sentinel-2 L2A True color.jpg|küçükresim|280px|left|Kar altındaki gölün Sentinel-2 görüntüsü.]] Ayrıca bakınız Kazakistan'daki göller listesi Kaynakça Dış bağlantılar Shalkar-Nura -Tourism Index maps of the geographical location of the Kazakh deposits where tapiroids remains were found Kategori:Kazakistan'daki göller Kategori:Asya'daki kapalı havzalar Kategori:Aktöbe eyaleti Kategori:Şalkarteniz havzası