Salvia yangii, önceden Perovskia atriplicifolia olarak biliniyordu, ve genellikle Rus adaçayı da denir, çiçekli çok yıllık otsu bir bitki ve subshrubdır. Daha önce Salvia, yaygın şekilde adaçayı olarak bilinen cins, üyesi olmamasına rağmen 2017'den beri içlerine dahil edilmiştir. Dik şekilde büyüyen bir yapısı vardır, tipik olarak 0,5-1,2 m yüksekliğe ulaşır, kare gövdeli ve gri-yeşil yapraklı olup, ezildiğinde belirgin bir koku verir. En çok çiçekleri ile tanınır. Çiçeklenme mevsimi yaz ortasından Ekim sonuna kadar uzanır. Gösterişli, dallanmış seyrek paniclelar halinde düzenlenmiş, maviden menekşeye kadar renklerde olabilen çiçekleri vardır. Güneybatı ve Orta Asya'nın bozkır ve tepelerine özgüdür. Çok çeşitli iklim ve toprak koşullarında başarılı olan bu bitki, kültüre alındığı zamandan beri popüler hale geldi ve geniş çapta ekildi. Çeşitli kültivarlar geliştirilmiştir, öncelikle yaprak şekli ve boy uzunluğunda farklılık gösterirler; "Blue spire" en yaygın olanıdır. Bu varyasyon, bahçelerde ve peyzaj düzenlemelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. S. yangii Çok Yıllık Bitkiler Birliği tarafından 1995 yılında, Yılın Bitkisi seçildi ve 'Blue Spire' kültivarı, Kraliyet Bahçıvanlık Derneği'nden Bahçe Merit Ödülü'nü aldı. Türün, kendi yayılış alanı içinde, geleneksel tıpta çeşitli rahatsızlıkların tedavisi olarak uzun bir kullanım geçmişi vardır. Bu, fitokimyasının araştırılmasına yol açmıştır. Çiçekleri salatalarda yenebilir veya boya elde etmek için ezilebilir ve bitkinin, kirlenmiş toprağın fitoremediasyonunda potansiyel kullanımı düşünülmüştür. Açıklama [[Dosya
erovskia atriplicifolia 3.jpg|küçükresim|sol|alt=refer to caption|Çiçekler; tüylerle kaplı kaliks, tüp şeklinde korolla ve dışarı uzanmış boyuncuk sergilemekte. ]] Salvia yangii, dik şekilden yayvan şekle kadar çeşitli şekillerde uzayabilen, yaprak döken çok yıllık bir subshrubdır. Yüzeysel olarak bakıldığında, lavantanın çok daha büyük bir versiyonuna benzemektedir. Paylaşılan bir kökten birden fazla dal ortaya çıkar, 0,5-1,2 m yüksekliğe kadar büyür, ara sıra örnekler 1,5 m'ye kadar ulaşır. Olgun bitki 0,6–1,2 m çapında olabilir. Sert gövdeler enine kesitte kare şeklindedir ve stellat veya yıldız şeklindeki trikomlar ve yağ damlacıklarından oluşan bir indumentumla kaplıdır. Özellikle sonbahar aylarında bu tüyler gövdelere gümüşi bir görünüm kazandırır. Grimsi yeşil yapraklar zıt çiftler halinde düzenlenmiştir ve gövdeye kısa bir yaprak sapı ile tutturulmuştur. Genellikle 3–5cm uzunluğunda ve 0,8–2cm genişliğindedirler, bazı popülasyonlarda daha dar da olabilir. Genel yaprak şekli; basık, boyu eninden daha uzun bir yuvarlaktan lanseolata kadar olan şekillerdedir veya mızrak başı şeklinde de olabilir. Yapraklar pinnatipartittir, derin kesikli veya dalgalı ya da keskin dişli bir yaprak kenarı vardır; tek bir S. yangii topluluğu içinde bile yaprak şeklinin detaylarında önemli farklılıklar olabilir. Dalların tepesine yakın yapraklar, braktelerle birleşebilir. Yeşil kısımlar aromatiktir, özellikle ezildiğinde adaçayı, adaçayı ve lavanta karışımı veya terebentin gibi tarif edilen bir koku verir. S. yangii'nin çiçeklenme mevsimi Haziran'dan Ekim'e kadar uzayabilir. Çin gibi, yayılış alanının bazı kısımlarındaki popülasyonlar çok daha kısıtlı bir dönemde çiçek açabilir. Çiçek durumu gösterişli bir panicledır, 30–38cm uzunluğundadır, çok dallıdır. Bu dalların her biri, tek tek çiçeklerin verticillaster adı verilen çiftler halinde düzenlendiği bir rasemdir. Her çiçeğin kaliksi mordur, yoğun beyaz veya mor tüylerle kaplıdır ve yaklaşık 4mm uzunluğundadır. Korolla tüp şeklindedir, dört loblu bir üst dudaktan ve biraz daha kısa bir alt dudaktan oluşur; mavi veya mor-mavi yapraklar yaklaşık 1cm uzunluğundadır. The style has been reported in both an exserted—extending beyond the flower's tube—form and one contained within the flower; S. yangiinin bilinen tüm kültivarlarında boyuncuklar dışarı uzanmışlardır. Bahçıvanlık yazarı Neil Soderstrom, çiçeklerin uzaktan görünüşünü "ince bir pus veya sis gibi" şeklinde tanımlamaktadır. Meyveler çiçeklenmeden yaklaşık bir ay sonra gelişir, koyu kahverengi oval yemişler şeklindedirler, yaklaşık 2mm × 1mm boyutundadırlar. Taksonomi ve filogenetik Salvia yangii, 1848'de George Bentham tarafından Perovskia atriplicifolia adı altında, William Griffith'in Afganistan'da topladığı bir örneğe dayanarak tanımlanmıştır, bu örnek şu anda türlerin holotipi olarak Kew Gardens herbaryumunda korunmaktadır. Spesifik epitet olan "atriplicifolia"nın anlamı "yaprakları Atriplex gibi"dir ve bitkinin saltbush ile benzerliğine atıfta bulunur. Yaygın olarak Rus adaçayı şeklinde bilinmesine rağmen, S. yangii Rusya'ya özgü değildir. Bir Çin popülasyonu 1987'de ayrı bir tür olarak tanımlanmış ve Perovskia pamirica adı verilmiştir ancak o zamandan beri S. yangii ile sinonim kabul edilmektedir. Filogenetik Lamiaceae familyasında, büyük Salvia cinsinin, erkek organlarının yapısına bağlı olarak uzun zamandır monofiletik olduğuna inanılıyordu. Dorystaechas, Perovskia ve Meriandra dahil olmak üzere birkaç küçük cins de Mentheae oymağına dahil edilmişti ancak daha uzaktan ilişkili olduğu düşünülüyordu. 2004 yılında, iki cpDNA genine (rbcL ve trnL-F) dayalı bir moleküler filogenetik çalışması Salvianın monofiletik olmadığını, tanımlanabilir üç klad içerdiğini gösterdi. Klad I, Salvianın diğer üyelerindense Perovskia ile daha yakından ilişkilidir. S. yangii, Mentheae içindeki ilişkileri netleştirmeye çalışan sonraki çalışmaların konusu olmuştur. Daha fazla araştırma, Perovskia ve Salvia clade I arasındaki ilişkiye ek destek sağlamak için polen tanelerinin rbcL dizilimi ile palinolojik analizini birleştirdi. Ayrıca, yakın ilişkilerini teyit ederken S. yangii ve S. abrotanoides arasında da ayrım yaptı. Sonraki bir multigen çalışma (dört cpDNA belirteci ve iki nrDNA belirteci) Mentheae kladogramının bazı kısımlarını yeniden çizerek Rosmarinus'u Perovskia'nın kardeş grubu yaptı. Kültivarlar Birkaç S. yangii kültivarı geliştirilmiştir. Öncelikle olgun bitkilerin yüksekliği ve yaprak kenarı kesiklerinin derinliği ile ayırt edilirler. Bu kültivarların çoğu, özellikle derin kesilmiş yaprakları olanlar, aslında S. yangii ve S. abrotanoides'in melezleri olabilir. Bu bağlamda, bazıları Perovskia × hybrida hibrit adıyla anılabilir. En yaygın kültivar; 'Blue Spire', melez olduğundan şüphelenilenler arasında. İngiliz Notcutts Fidanlıkları tarafından Alman ekimlerinden seçilmiştir ve ilk kez 1961'de sergilendi. 'Blue Spire' yaklaşık 1,2 m'ye kadar büyür ve büyük, koyu mavi çiçekleri vardır. 1993 yılında, Kraliyet Bahçıvanlık Derneği'nin Bahçe Merit Ödülü'nü aldı. "Filigran" 1,2 ila 1,3 m yüksekliğe ulaşır; bu uzun, sağlam çeşidin adı, dantelli, eğreltiotu benzeri yeşilliklerine atıfta bulunarak telkari için kullanılan Almanca adından gelir. 'Little Spire' daha kısadır ve olgun yüksekliği yalnızca 0,6 m'dir. Longin", "Blue Spire" ye benzer ancak daha diktir. Allan Armitage, Knightshayes Court'taki bir bitkiden geç çiçek açan 'Knightshayes'in Gizemi' çeşidini oluşturdu. Diğer çeşitler arasında 'Blue Haze', 'Blue Mist', 'Hybrida' ('Superba' olarak da adlandırılır), 'Lace', 'Lisslit', 'Rocketman' ve 'WALPPB' bulunur. Benzer türler Salvia subg Perovskia içinde dokuz tür tanınır. S. abrotanoides, S. yangiinin yayılış gösterdiği alanların çoğunda bulunur ancak bipinnat yaprakları ile ayırt edilir. Bu iki tür arasında melezler doğal olarak ortaya çıkabilir. Türkistan bölgesi ile sınırlı olan P. scrophularifolia daha az diktir; bazı formların çiçekleri beyazdır. P. scabiosifolia'nın çiçekleri sarıdır. Dağılış, habitat ve ekoloji Asya'da kendi doğal alanında yaygın olarak dağılan Perovskia atriplicifolia, batı Çin, Pakistan, Afganistan, İran, Türkiye ve doğu Avrupa'nın bazı bölgelerinde yetişir. Bozkırlarda ve yamaçlarda bulunur, Himalayalar da dahil olmak üzere dağlık bölgelerde daha yüksek kesimlerde yetişir. Karakurum'da 10.000ft (3.000 m) yükseklikte bulunduğu kaydedilmiştir. Pakistan'ın Quetta bölgesinde, genellikle Chrysopogon aucheri otlarıyla birlikte bulunur ve düşük kalsiyum karbonat ve klorür mevcudiyetine sahip topraklar için bir gösterge olarak çalışabilir. P. atriplicifolia tarafından tercih edilen sert habitatlar, Kuzey Amerika'nın adaçayı bozkırları ile karşılaştırılabilir. Harboi gibi doğal yaşam alanının bazı kısımlarında bu bozkır ekosistemleri, yem olarak düşük beslenme kalitesine sahip olmasına rağmen, koyun ve keçi gibi otlayan hayvanlar için otlak olarak kullanılmaktadır. P. atriplicifolia nötr deterjan lifi ve lignin gibi zayıf sindirilmiş malzemelerce yüksek olmasına rağmen önnemli bir fosfor ve çinko kaynağıdır. Dış bağlantılar Kaynakça Kategori:Kuraklığa dayanıklı bitkiler Kategori:Yenilebilir bitkiler Kategori:Afganistan florası Kategori:Çin florası Kategori:İran florası Kategoriakistan florası Kategori:Tibet florası Kategori:Asya'daki bahçe bitkileri yangii Kategori:Şifalı bitkiler Kategori:Çok yıllık bitkiler
erovskia atriplicifolia 3.jpg|küçükresim|sol|alt=refer to caption|Çiçekler; tüylerle kaplı kaliks, tüp şeklinde korolla ve dışarı uzanmış boyuncuk sergilemekte. ]] Salvia yangii, dik şekilden yayvan şekle kadar çeşitli şekillerde uzayabilen, yaprak döken çok yıllık bir subshrubdır. Yüzeysel olarak bakıldığında, lavantanın çok daha büyük bir versiyonuna benzemektedir. Paylaşılan bir kökten birden fazla dal ortaya çıkar, 0,5-1,2 m yüksekliğe kadar büyür, ara sıra örnekler 1,5 m'ye kadar ulaşır. Olgun bitki 0,6–1,2 m çapında olabilir. Sert gövdeler enine kesitte kare şeklindedir ve stellat veya yıldız şeklindeki trikomlar ve yağ damlacıklarından oluşan bir indumentumla kaplıdır. Özellikle sonbahar aylarında bu tüyler gövdelere gümüşi bir görünüm kazandırır. Grimsi yeşil yapraklar zıt çiftler halinde düzenlenmiştir ve gövdeye kısa bir yaprak sapı ile tutturulmuştur. Genellikle 3–5cm uzunluğunda ve 0,8–2cm genişliğindedirler, bazı popülasyonlarda daha dar da olabilir. Genel yaprak şekli; basık, boyu eninden daha uzun bir yuvarlaktan lanseolata kadar olan şekillerdedir veya mızrak başı şeklinde de olabilir. Yapraklar pinnatipartittir, derin kesikli veya dalgalı ya da keskin dişli bir yaprak kenarı vardır; tek bir S. yangii topluluğu içinde bile yaprak şeklinin detaylarında önemli farklılıklar olabilir. Dalların tepesine yakın yapraklar, braktelerle birleşebilir. Yeşil kısımlar aromatiktir, özellikle ezildiğinde adaçayı, adaçayı ve lavanta karışımı veya terebentin gibi tarif edilen bir koku verir. S. yangii'nin çiçeklenme mevsimi Haziran'dan Ekim'e kadar uzayabilir. Çin gibi, yayılış alanının bazı kısımlarındaki popülasyonlar çok daha kısıtlı bir dönemde çiçek açabilir. Çiçek durumu gösterişli bir panicledır, 30–38cm uzunluğundadır, çok dallıdır. Bu dalların her biri, tek tek çiçeklerin verticillaster adı verilen çiftler halinde düzenlendiği bir rasemdir. Her çiçeğin kaliksi mordur, yoğun beyaz veya mor tüylerle kaplıdır ve yaklaşık 4mm uzunluğundadır. Korolla tüp şeklindedir, dört loblu bir üst dudaktan ve biraz daha kısa bir alt dudaktan oluşur; mavi veya mor-mavi yapraklar yaklaşık 1cm uzunluğundadır. The style has been reported in both an exserted—extending beyond the flower's tube—form and one contained within the flower; S. yangiinin bilinen tüm kültivarlarında boyuncuklar dışarı uzanmışlardır. Bahçıvanlık yazarı Neil Soderstrom, çiçeklerin uzaktan görünüşünü "ince bir pus veya sis gibi" şeklinde tanımlamaktadır. Meyveler çiçeklenmeden yaklaşık bir ay sonra gelişir, koyu kahverengi oval yemişler şeklindedirler, yaklaşık 2mm × 1mm boyutundadırlar. Taksonomi ve filogenetik Salvia yangii, 1848'de George Bentham tarafından Perovskia atriplicifolia adı altında, William Griffith'in Afganistan'da topladığı bir örneğe dayanarak tanımlanmıştır, bu örnek şu anda türlerin holotipi olarak Kew Gardens herbaryumunda korunmaktadır. Spesifik epitet olan "atriplicifolia"nın anlamı "yaprakları Atriplex gibi"dir ve bitkinin saltbush ile benzerliğine atıfta bulunur. Yaygın olarak Rus adaçayı şeklinde bilinmesine rağmen, S. yangii Rusya'ya özgü değildir. Bir Çin popülasyonu 1987'de ayrı bir tür olarak tanımlanmış ve Perovskia pamirica adı verilmiştir ancak o zamandan beri S. yangii ile sinonim kabul edilmektedir. Filogenetik Lamiaceae familyasında, büyük Salvia cinsinin, erkek organlarının yapısına bağlı olarak uzun zamandır monofiletik olduğuna inanılıyordu. Dorystaechas, Perovskia ve Meriandra dahil olmak üzere birkaç küçük cins de Mentheae oymağına dahil edilmişti ancak daha uzaktan ilişkili olduğu düşünülüyordu. 2004 yılında, iki cpDNA genine (rbcL ve trnL-F) dayalı bir moleküler filogenetik çalışması Salvianın monofiletik olmadığını, tanımlanabilir üç klad içerdiğini gösterdi. Klad I, Salvianın diğer üyelerindense Perovskia ile daha yakından ilişkilidir. S. yangii, Mentheae içindeki ilişkileri netleştirmeye çalışan sonraki çalışmaların konusu olmuştur. Daha fazla araştırma, Perovskia ve Salvia clade I arasındaki ilişkiye ek destek sağlamak için polen tanelerinin rbcL dizilimi ile palinolojik analizini birleştirdi. Ayrıca, yakın ilişkilerini teyit ederken S. yangii ve S. abrotanoides arasında da ayrım yaptı. Sonraki bir multigen çalışma (dört cpDNA belirteci ve iki nrDNA belirteci) Mentheae kladogramının bazı kısımlarını yeniden çizerek Rosmarinus'u Perovskia'nın kardeş grubu yaptı. Kültivarlar Birkaç S. yangii kültivarı geliştirilmiştir. Öncelikle olgun bitkilerin yüksekliği ve yaprak kenarı kesiklerinin derinliği ile ayırt edilirler. Bu kültivarların çoğu, özellikle derin kesilmiş yaprakları olanlar, aslında S. yangii ve S. abrotanoides'in melezleri olabilir. Bu bağlamda, bazıları Perovskia × hybrida hibrit adıyla anılabilir. En yaygın kültivar; 'Blue Spire', melez olduğundan şüphelenilenler arasında. İngiliz Notcutts Fidanlıkları tarafından Alman ekimlerinden seçilmiştir ve ilk kez 1961'de sergilendi. 'Blue Spire' yaklaşık 1,2 m'ye kadar büyür ve büyük, koyu mavi çiçekleri vardır. 1993 yılında, Kraliyet Bahçıvanlık Derneği'nin Bahçe Merit Ödülü'nü aldı. "Filigran" 1,2 ila 1,3 m yüksekliğe ulaşır; bu uzun, sağlam çeşidin adı, dantelli, eğreltiotu benzeri yeşilliklerine atıfta bulunarak telkari için kullanılan Almanca adından gelir. 'Little Spire' daha kısadır ve olgun yüksekliği yalnızca 0,6 m'dir. Longin", "Blue Spire" ye benzer ancak daha diktir. Allan Armitage, Knightshayes Court'taki bir bitkiden geç çiçek açan 'Knightshayes'in Gizemi' çeşidini oluşturdu. Diğer çeşitler arasında 'Blue Haze', 'Blue Mist', 'Hybrida' ('Superba' olarak da adlandırılır), 'Lace', 'Lisslit', 'Rocketman' ve 'WALPPB' bulunur. Benzer türler Salvia subg Perovskia içinde dokuz tür tanınır. S. abrotanoides, S. yangiinin yayılış gösterdiği alanların çoğunda bulunur ancak bipinnat yaprakları ile ayırt edilir. Bu iki tür arasında melezler doğal olarak ortaya çıkabilir. Türkistan bölgesi ile sınırlı olan P. scrophularifolia daha az diktir; bazı formların çiçekleri beyazdır. P. scabiosifolia'nın çiçekleri sarıdır. Dağılış, habitat ve ekoloji Asya'da kendi doğal alanında yaygın olarak dağılan Perovskia atriplicifolia, batı Çin, Pakistan, Afganistan, İran, Türkiye ve doğu Avrupa'nın bazı bölgelerinde yetişir. Bozkırlarda ve yamaçlarda bulunur, Himalayalar da dahil olmak üzere dağlık bölgelerde daha yüksek kesimlerde yetişir. Karakurum'da 10.000ft (3.000 m) yükseklikte bulunduğu kaydedilmiştir. Pakistan'ın Quetta bölgesinde, genellikle Chrysopogon aucheri otlarıyla birlikte bulunur ve düşük kalsiyum karbonat ve klorür mevcudiyetine sahip topraklar için bir gösterge olarak çalışabilir. P. atriplicifolia tarafından tercih edilen sert habitatlar, Kuzey Amerika'nın adaçayı bozkırları ile karşılaştırılabilir. Harboi gibi doğal yaşam alanının bazı kısımlarında bu bozkır ekosistemleri, yem olarak düşük beslenme kalitesine sahip olmasına rağmen, koyun ve keçi gibi otlayan hayvanlar için otlak olarak kullanılmaktadır. P. atriplicifolia nötr deterjan lifi ve lignin gibi zayıf sindirilmiş malzemelerce yüksek olmasına rağmen önnemli bir fosfor ve çinko kaynağıdır. Dış bağlantılar Kaynakça Kategori:Kuraklığa dayanıklı bitkiler Kategori:Yenilebilir bitkiler Kategori:Afganistan florası Kategori:Çin florası Kategori:İran florası Kategoriakistan florası Kategori:Tibet florası Kategori:Asya'daki bahçe bitkileri yangii Kategori:Şifalı bitkiler Kategori:Çok yıllık bitkiler