Salyangoz

[bullvar_katip]

Salyangoz, yumuşakçalar (Mollusca) şubesinin Orthogastropoda sınıfındaki kabuklu kara hayvanlarının ortak adıdır. Salyangozlar, tatlı sularda, denizlerde ve bütün çevrede görülebilen hayvanlardır. Nemli yerlerde bulunurlar ve yağışın bol olduğu ve havanın tam soğumadığı sonbahar aylarında sürekli görülürler. Vücutlarında bol miktarda su bulunduğu için çok soğuk havalarda donarlar. Çok sıcak havalarda ise su kaybederek kuruyabilirler. Geçtikleri yerlerde iz bırakmalarını sağlayan parlak renkli sümüksü bir sıvı üretirler. Kabuklarıyla gövdelerinin arasındaki kurumuş sümüksü sıvı, vücutlarındaki nemi kaybetmemelerini sağlar. Kışın toprak altına ya da ağaç kovuklarına girerek etkinliklerini azaltırlar. Yazın çok sıcak olduğunda da benzer şeklide davranırlar. Çoğunlukla otobur olmakla beraber, etobur ya da hepçil olabilirler. Salyangozlar en çok yağmur yağdığında ortaya çıkarlar. Salyangoz ekonomik bir üründür. Deniz salyangozunun bazı türleri tüketim için denizden toplanır. Yenilebilir kara salyangozunun da birçok faydaları vardır. küçükresim|Doğada yaşayan ama insanlar tarafından beslenen salyangozlar. (Kadıköy, Hasanpaşa - İstanbul) Beslenmeleri Salyangoz geceleri beslenir. Öncelikle çürüyen organik maddelerle beslenirler. Yiyecekleri ayrıca mantarlar, likenler, yeşil yapraklar, solucanlar, kırkayaklar, böcekler, hayvan dışkısı, leş ve diğer sümüklü böcekleri içerir. Bazı salyangozlar da diğer salyangozlarla beslenir. Genellikle otobur olan salyangozlar, bitkinin taze sürgünlerini yediği için zarara sebep olabilirler. Çiftçiler ürünlerini salyangozlardan korumak için çeşitli yöntemlere başvururlar. Az sayıda olduklarında, toplayıp uzak bir yere götürerek ya da çok olduklarında bahçe duvarlarına, sebze aralarına, ağaçlara sarımsak suyu dökerek ya da sarımsak asarak uzak kalmalarını sağlarlar. Kullanılan diğer bir yöntem ise, uçlarına gerilim uygulanmış birbirine paralel 2 bakır şerit asmaktır. Salyangozlar 2 şeride aynı anda temas etmeleri ile akıma kapılarak bakırla çevrili alandan uzaklaşmaktadır. Salyangoz yiyen hayvanlar Salyangozlarla beslenen çok sayıda hayvan vardır. Kuşlar, küçük memeli hayvanlar, kertenkeleler, kurbağalar, kırkayaklar, böcekler ve bazı büyük salyangoz türleri salyangozlarla beslenen canlılardandır. Çiftleşme küçükresim|sağ|240px|Çiftleşme öncesi birbirleriyle temas halinde olan iki salyangoz Türdeşlerinin herhangi biriyle çiftleşebilir; çünkü erdişidir yani hem erkek hem dişidir. Kafasını toprakdaki bir deliğe sokarak yumurtlar. Sınıflandırma küçükresim|sağ|250px|Salyangozların tempoları sanki kaplumbağa yürüyüşü, hatta daha yavaştır. küçükresim|240px|Nudibranchia takımından Glaucus atlanticus küçükresim|240px|Cephalaspidea takımından Hydatina physis küçükresim|240px|Cephalaspidea takımından Bullina lineata küçükresim|240px|Clionidae takımından Clione limacina küçükresim|240x240pik|Eğriova Tabiat Parkında bir salyangoz Üst takım Cocculiniformia Haszprunar, 1987 Üst familya Cocculinoidea Dall, 1882 Üst familya Lepetelloidea Dall, 1882 Üst takım "Hot Vent Taxa" Ponder & Lindberg, 1997 Takım Neomphaloida Sitnikova & Starobogatov, 1983 Üst familya Neomphaloidea McLean, 1981 Üst familya Peltospiroidea McLean, 1989 Üst takım Vetigastropoda Salvini-Plawen, 1989 Üst familya Fissurelloidea Flemming, 1822 Üst familya Haliotoidea Rafinesque, 1815 Üst familya Lepetodriloidea McLean, 1988 Üst familya Pleurotomarioidea Swainson, 1840 Üst familya Seguenzioidea Verrill, 1884 Üst familya Trochoidea Rafinesque, 1815 Üst takım Neritaemorphi Koken, 1896 Takım Neritopsina Cox & Knight, 1960 Üst familya Neritoidea Lamarck, 1809 Üst takım Caenogastropoda Cox, 1960 Takım Architaenioglossa Haller, 1890 Üst familya Ampullarioidea J.E. Gray, 1824 Üst familya Cyclophoroidea J.E. Gray, 1847 Takım Sorbeoconcha Ponder & Lindberg, 1997 İnfra takım Littorinimorpha Golikov & Starobogatov, 1975 Üst familya Calyptraeoidea Lamarck, 1809 Üst familya Capuloidea J. Fleming, 1822 Üst familya Carinarioidea Blainville, 1818 Üst familya Cingulopsoidea Fretter & Patil, 1958 Üst familya Cypraeoidea Rafinesque, 1815 Üst familya Ficoidea Meek, 1864 Üst familya Laubierinoidea Warén & Bouchet, 1990 Üst familya Littorinoidea (Children), 1834 Üst familya Naticoidea Forbes, 1838 Üst familya Rissooidea J.E. Gray, 1847 Üst familya Stromboidea Rafinesque, 1815 Üst familya Tonnoidea Suter, 1913 Üst familya Trivioidea Troschel, 1863 Üst familya Vanikoroidea J.E. Gray, 1840 Üst familya Velutinoidea J.E. Gray, 1840 Üst familya Vermetoidea Rafinesque, 1815 Üst familya Xenophoroidea Troschel, 1852 İnfra takım Neogastropoda Thiele, 1929 Üst familya Buccinoidea Üst familya Cancellarioidea Forbes & Hanley, 1851 Üst familya Conoidea Rafinesque, 1815 Üst familya Muricoidea Rafinesque, 1815 İnfra takım Ptenoglossa J.E. Gray, 1853 Üst familya Eulimoidea Philippi, 1853 Üst familya Janthinoidea Lamarck, 1812 Üst familya Triphoroidea J.E. Gray, 1847 Alt takım Discopoda P. Fischer, 1884 Üst familya Campaniloidea Douvillé, 1904 Üst familya Cerithioidea Férussac, 1822 Alt takım Hypsogastropoda Ponder & Lindberg, 1997 Alt takım Murchisoniina Cox & Knight, 1960 Üst familya Loxonematoidea Koken, 1889 Üst takım Heterobranchia J.E. Gray, 1840 Takım Heterostropha P. Fischer, 1885 Üst familya Architectonicoidea J.E. Gray, 1840 Üst familya Omalogyroidea G.O. Sars, 1878 Üst familya Pyramidelloidea J.E. Gray, 1840 Üst familya Rissoelloidea J.E. Gray, 1850 Üst familya Valvatoidea J.E. Gray, 1840 Takım Opisthobranchia Milne-Edwards, 1848 İnfra takım Anthobranchia Férussac, 1819 Üst familya Doridoidea Rafinesque, 1815 Üst familya Doridoxoidea Bergh, 1900 Üst familya Onchidoridoidea Alder & Hancock, 1845 Üst familya Polyceroidea Alder & Hancock, 1845 İnfra takım Cladobranchia Willan & Morton, 1984 Üst familya Aeolidioidea J.E. Gray, 1827 Üst familya Arminoidea Rafinesque, 1814 Üst familya Dendronotoidea Allman, 1845 Üst familya Metarminoidea Odhner in Franc, 1968 Alt takım Anaspidea P. Fischer, 1883 Üst familya Akeroidea Pilsbry, 1893 Üst familya Aplysioidea Lamarck, 1809 Alt takımr Cephalaspidea P. Fischer, 1883 Üst familya Acteonoidea D'Orbigny, 1835 Üst familya Bulloidea Lamarck, 1801 Üst familya Cylindrobulloidea Thiele, 1931 Üst familya Diaphanoidea Odhner, 1914 Üst familya Haminoeoidea Pilsbry, 1895 Üst familya Philinoidea J.E. Gray, 1850 Üst familya Ringiculoidea Philippi, 1853 Alt takım Gymnosomata Blainville, 1824 Alt takım Notaspidea P. Fischer, 1883 Üst familya Pleurobranchoidea Férussac, 1822 Üst familya Tylodinoidea J.E. Gray, 1847 Alt takım Sacoglossa Von Ihering, 1876 Üst familya Oxynooidea H. & A. Adams, 1854 Alt takım Thecosomata Blainville, 1824 İnfra takım Euthecosomata Üst familya Limacinoidea Üst familya Cavolinioidea İnfra takım Pseudothecosomata Üst familya Peraclidoidea Üst familya Cymbulioidea Alt takım Nudibranchia Blainville, 1814 Takım Pulmonata Cuvier in Blainville, 1814 Alt infra takım Orthurethra Üst familya Achatinelloidea Gulick, 1873 Üst familya Cochlicopoidea Pilsbry, 1900 Üst familya Partuloidea Pilsbry, 1900 Üst familya Pupilloidea Turton, 1831 Alt infra takım Sigmurethra Üst familya Acavoidea Pilsbry, 1895 Üst familya Achatinoidea Swainson, 1840 Üst familya Aillyoidea Baker, 1960 Üst familya Arionoidea J.E. Gray in Turnton, 1840 Üst familya Buliminoidea Clessin, 1879 Üst familya Camaenoidea Pilsbry, 1895 Üst familya Clausilioidea Mörch, 1864 Üst familya Dyakioidea Gude & Woodward, 1921 Üst familya Gastrodontoidea Tryon, 1866 Üst familya Helicoidea Rafinesque, 1815 Üst familya Helixarionoidea Bourguignat, 1877 Üst familya Limacoidea Rafinesque, 1815 Üst familya Oleacinoidea H. & A. Adams, 1855 Üst familya Orthalicoidea Albers-Martens, 1860 Üst familya Plectopylidoidea Moellendorf, 1900 Üst familya Polygyroidea Pilsbry, 1894 Üst familya Punctoidea Morse, 1864 Üst familya Rhytidoidea Pilsbry, 1893 Üst familya Sagdidoidera Pilsbry, 1895 Üst familya Staffordioidea Thiele, 1931 Üst familya Streptaxoidea J.E. Gray, 1806 Üst familya Strophocheiloidea Thiele, 1926 Üst familya Trigonochlamydoidea Hese, 1882 Üst familya Zonitoidea Mörch, 1864 İnfra takım Acteophila Dall, 1885 Üst familya Melampoidea Stimpson, 1851 İnfra takım Trimusculiformes Minichev & Starobogatov, 1975 Üst familya Trimusculoidea Zilch, 1959 İnfra takım Stylommatophora A. Schmidt, 1856 Alt takım Basommatophora Keferstein in Bronn, 1864 Üst familya Acroloxoidea Thiele, 1931 Üst familya Amphiboloidea J.E. Gray, 1840 Üst familya Chilinoidea H. & A. Adams, 1855 Üst familya Glacidorboidea Ponder, 1986 Üst familya Lymnaeoidea Rafinesque, 1815 Üst familya Planorboidea Rafinesque, 1815 Üst familya Siphonarioidea J.E. Gray, 1840 Alt takım Eupulmonata Haszprunar & Huber, 1990 Alt takım Systellommatophora Pilsbry, 1948 Üst familya Onchidioidea Rafinesque, 1815 Üst familya Otinoidea H. & A. Adams, 1855 Üst familya Rathouisioidea Sarasin, 1889 küçükresim|240px|Notaspidea takımından Pleurobranchus mamillatus küçükresim|240px|Sorbeoconcha takımından Potamides migralis küçükresim|240px|Aglajidae takımından Chelidonura varians Salyangozun insanlarla ilişkileri küçükresim|Cornu aspersum – bahçe salyangozu Kara salyangozları tarım ve bahçe zararlısı olarak bilinir ancak bazı türler yenilebilir lezzettedir ve bazen ev petleridir. Ayrıca mukusları cilt bakım ürünleri için de kullanılabilir. Tarımda Bahçıvanların ve çiftçilerin değerli bitkilere verilen zararı azaltmak için kullandıkları çeşitli salyangoz kontrol önlemleri vardır. Konsantre sarımsak veya pelin otu solüsyonları gibi daha az toksik kontrol seçenekleri gibi geleneksel pestisitler hala kullanılır. Bakır metal de salyangoz kovucudur ve bu nedenle ağaç gövdesinin etrafındaki bakır bant salyangozların yukarı tırmanmasını ve yapraklara ve meyvelere ulaşmasını engeller. diyatomlu toprak gibi kuru, ince öğütülmüş ve cızırtılı bir madde tabakası da salyangozları caydırabilir. Dekolte salyangozu (Rumina decollata) bahçe salyangozlarını yakalar ve yer ve bu nedenle bazen biyolojik haşere kontrolü ajanı olarak kullanılır. Ancak dekolte salyangoz, bölgenin doğal faunasının değerli bölümünü temsil edebilecek diğer karındanbacaklılara saldırma ve onları yeme olasılığı olduğundan bu seçenek sorunsuz değildir. Gıda olarak [[Dosya:Cooked snails.JPG|küçükresim|sağ|Fransız pişmiş salyangozları]] Fransız mutfağı'nda örneğin Escargot à la Bourguignonne de yenilebilir salyangozlar servis edilir. Yemek için salyangoz yetiştirme helisikültür olarak bilinir. Yetiştirme amacıyla salyangozlar, kuru saman veya kuru odun ile telli bir kafeste karanlık bir yerde tutulur. Coppiced şarap-üzüm asmaları genellikle bu amaç için kullanılır. Yağmurlu dönem boyunca, salyangozlar kış uykusundan çıkar ve mukuslarının çoğunu kuru odun/saman üzerine bırakır. Salyangozlar daha sonra yemek pişirmek için hazırlanır. Pişirildiğinde dokuları hafif çiğnenir ve yumuşaktır. Gurme gıdası olarak yemesi zevkli olmasının yanı sıra, çeşitli kara salyangoz türleri dünyanın dört bir yanında yoksul insanlarca kolayca toplanabilen protein kaynağıdır. Birçok kara salyangozu değerlidir çünkü muz tarlalarında dökülen yapraklar gibi çok çeşitli tarımsal atıklarla beslenebilirler. Bazı ülkelerde dev Afrika kara salyangozu ticari gıda olarak üretilir. Kara salyangozları, tatlı su salyangozları ve deniz salyangozları birçok ülkede yenir. Dünyanın belirli yerlerinde salyangozlar örneğin Endonezya'da satay olarak kızartılan sate kakul meşhur bir yemektir. Bazı salyangoz türlerinin yumurtaları havyar yenildiği gibi yenir. Bulgaristan'da salyangozlar geleneksel olarak fırında pilavla pişirilir veya tavada bitkisel yağ ve toz kırmızı biberle kızartılır. Ancak bu yemekler için kullanılmadan önce salyangozlar sıcak suda iyice kaynatılır (90 dakikaya kadar) ve elle kabuklarından çıkarılır. Ülkede yemek için en yaygın kullanılan iki tür Helix lucorum ve Helix pomatia'dır. Kıtlık yemeği Normalde belirli bölgelerde yenmeyen salyangoz ve sümüklü böcek türleri, tarihsel zamanlarda zaman zaman kıtlık gıdası olarak kullanılmıştır. 1800'lerde yazılan bir İskoçya tarihi salyangoz çeşitlerini ve veba zamanlarında gıda maddesi olarak yenilmelerini anlatır. Parazit hastalıkları Salyangozlar ayrıca schistosomiasis, angiostrongyliasis, fasciolopsiasis, opisthorchiasis, fascioliasis, paragonimiasis ve clonorchiasis gibi insanlara bulaşabilen paraziter hastalıklarla da ilişkilendirilebilir. Galeri Dış bağlantılar Salyangozun yolculuğu Salyangozlar da hayvanlar gibi saklanırlar. Salyangozların dünyası AppleSnail.Net Tarımda salyangozlar Salyangozları yiyeyn salyangozlar Kahverengi bahçe salyangozu Yumuşakçalar Kaynakça