Şamil Basayev

[bullvar_katip]

Şamil Salmanoviç Basayev (, kod adı: Emir Abdullah Şamil Ebu-İdris, 14 Ocak 1965 - 10 Temmuz 2006), Çeçen direniş lideri ve Çeçen İçkerya Cumhuriyeti silahlı kuvvetleri komutanı. Bir zamanlar Dağıstan İmam'ı olarak da görev yapan Basayev; daha sonra İslam Şurası tarafından askeri emir ilan edilmiş ve Dağıstan bölgesinde bir İslam Devleti kurmak için cihat ilan etmiştir. Emrindeki Çeçen ayrılıkçılar ve mücahitlerle beraber Rus güvenlik güçlerine karşı savaşmıştır. Rus güvenlik güçlerine saldırılarının yanı sıra; Rus sivillerin de meşru birer hedef olduğunu belirten Basayev, Rusya'da sivil ve idari hedeflere karşı saldırılar düzenlemiştir. Emri doğrultusunda lideri olduğu Riyad-us Saliheen örgütü ve emrindeki mücahitler tarafından Beslan Katliamı, Ahmet Kadirov suikastı ve yolcu uçaklarına karşı bombalı saldırılar gerçekleştirilmiştir. El-Kaide ile de yakın ilişkisi olduğu belirtilen Basayev, 2006 yılında İnguşetya'da yapılacak bir saldırıya giderken, içinde bulunduğu kamyonetteki dinamitlerin infilak etmesi sonucu ölmüştür. İlk yılları 1965'te Çeçenistan'ın Vedeno bölgesi'nin Vedeno köyünde Çeçen anne ve babadan dünyaya gelmiştir. Şamil ismini Ruslara karşı 1800'lü yıllarda büyük mücadele vermiş büyük Kafkas lideri Şeyh Şamil'den almıştır. Basayev'in ailesi Sovyet yönetimi altındaki Çeçenistan'da da, Çeçen hareketlerinde yer almışlardır. Basayev'in büyük babası Rus yönetimine karşı Ekim Devrimi sonrasında da bağımsız bir Kuzey Kafkas Emirliği kurmak için çalışmıştır. Basayev ailesi II. Dünya Savaşı'ndan sonra 1940-1944 Çeçen İsyanı'nı bastırmak için Kazakistan'a sürülmüştür. Ancak 1957'de Kruşçev'in yasağı kaldırması ile Çeçenistan'a geri dönmüşlerdir. Basayev, iyi futbol oyuncusuydu ve Dişne-Vedeno'daki okulundan 1982'de mezun oldu. 17 yaşında iken orduya katılmış ve iki sene boyunca, Çeçenler özellikle muharebe alanına alınmadığı için, itfaiye bölümünde görev yapmıştır. Ardından dört yıl boyunca, Volgograd'daki Aksaiski devlet çiftliğinde çalışmıştır. Moskova'daki hukuk okuluna kayıt olmaya çalışmış ancak başaramamıştır. Onun yerine 1987 yılında Moskova'daki mühendislik bölümüne kaydolmuştur. Ancak 1988 yılında kötü notları yüzünden okuldan atılmıştır. Moskova'da bilgisayar satıcısı olarak Çeçen bir iş adamı olan Supyan Taramov'un yanında çalışmıştır. İki isim ilerleyen yıllardaki Çeçen savaşlarında karşı karşıya gelecekler, Taramov Rus destekli Çeçen milisleri destekleyecektir. 1989-1991 yılları arasında İstanbul'da eğitim görmüştür. 1991 Ağustosu'nda Moskova'daki hükûmet darbesi sırasında Boris Yeltsin taraftarları arasında yer almıştır. Adını ilk defa Çeçenistan'da yaşananları dünyaya duyurmak için bir Rus uçağını kaçırarak Ankara'ya indirdiğinde duyurmuştur. Basayev, Lom-Ali Çaçayev ve grup lideri Said Ali Satuyev ile Aeroflot Tu-154 uçağını, Mineralnıye Vodı'dan Ankara'ya 9 Kasım 1991 tarihinde kaçırmış ve uçağı Rusya'da olağanüstü hâl kaldırılmazsa patlatmakla tehdit etmiştir. Uçak krizi barışçıl yollarla çözülmüş, yolcular memleketlerine geri gönderilmişler ve Çeçen grup üyelerinin ise güvenli bir şekilde Çeçenistan'a dönmelerine izin verilmiştir. Karabağ ve Abhazya savaşları 1994 yılı aralık ayında Ruslar'ın Çeçenistan'ı işgal etmesiyle Çeçen komutanların en önemlilerinden biri haline gelmiştir. 1995 yılı başında Rus savaş uçakları Şamil Basayev'in Vedeno'daki evini bombalayarak ailesinden 11 kişiyi öldürmüşlerdir. Rus güçlerin sivillere karşı giriştikleri katliamların en üst seviyelere ulaştığı Haziran 1995'te, yaşananları dünya kamuoyuna duyurabilmek için 150 savaşçının Budyonnovsk kentine düzenlediği eylemi yönetmiştir. 1992 yılında Cahar Dudayev'in emri ile Abhazya'ya gönderilen Çeçen birliklerin komutanı iken, Abhazya'nın Gürcistan işgalinden kurtulmasında birinci dereceden etkili olan Kafkas Halkları Konfederasyonu birliklerinin komutanlığına getirilmiştir. Abhazya'nın ardından Çeçenistan'a dönerek Dudayev'e karşı muhalefete geçen Rus yanlısı silahlı birliklerin dağıtılmasında etkili olmuştur. Ardından, Dağlık Karabağ Bölgesi'ne geçerek emrindeki mücahitler ve Azeri gönüllüler ile Ermenistan'ın bölgeyi işgaline karşı koymuştur. Çeçenistan ve Dağıstan direnişi 11 Aralık 1994 tarihinde Rus birlikleri Çeçenistan'a girmiş ve Cahar Dudayev yönetimini devirmek istemiştir. Savaşın başlaması ile birlikte Dudayev, Basayev'in ön cephe hatlarına göndermiştir. Basayev, Çeçen direnişi sırasında önemli roller üstlenmiş ve Abhaz tugayına komutanlık etmiştir. Abhaz tugayı, Ruslar'a karşı büyük kayıplar verdirmiştir. Aralık 1994'ten Şubat 1995'e kadar Çeçen başkenti Grozni Ruslara karşı başarıyla savunulmuş, Rus birliklere şehre girdiğinde de Basayev ve yanındaki savaşçılar şehri son terkedenler arasında olmuşlardır. Grozni'nin düşmesinden sonra Çeçen birlikler dağlara doğru geri çekilmek zorunda kalmış ve mühimmatlarının çoğu yok edilmiştir. Basayev'in Abhaz tugayı bu çatışmalar sırasında büyük kayıplar vermiş ve tugaydaki savaşçı sayısı 200'e kadar düşmüştür. 1996 yılı Nisan ayında Çeçen Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri Komutanlığı'na getirildikten sonra Rus kuvvetlerinin Çeçenistan'dan ayrılmaya mecbur eden Cahar-Kale (Grozni) operasyonunu komuta etmiştir. 1998'de Cahar-Kale'de yapılan Çeçen-Dağıstan Halkları Kongresi'nde başkan seçilmiştir. Kongrenin ikinci toplantısında alınan kararla 1 Ağustos 1999'da kurulan İslam Şûrâsı'nın başkanlığına getirilmiştir. Ağustos 1999'da, Basayev and Kattab 1,400 savaşçı ile birlikte Dağıstan'daki İslami savaşçılara yardıma gitmiş ve burada Çeçen-Dağıstan İslami Cumhuriyeti'ni kurmaya çalışmışlardır. Ancak Ağustos sonuna kadar süren çatışmalarda, Rus birlikleri taarruzu geri püskürtmüştür. 1999'da Rusya'nın Çeçenistan'ı yeniden işgali üzerine Çeçenistan'a dönerek 'Doğu Cephesi Komutanlığı' görevini sürdürmeye başlamıştır. İkinci Çeçenistan savaşı sırasında da başkent Grozni'yi savunan Basayev, kentten çekilirken yaralanmış, bacağının bir kısmı kopmuştur. Ölümü Basayev, Devlet Başkanı Dokka Umarov'un emrinde Çeçenistan Silahlı Kuvvetleri Komutanlığı görevini sürdürmekteyken 10 Temmuz 2006 tarihinde, İnguşetya’nın Ekazevo köyü’nde, bulunduğu askeri konvoyda bulunan bombanın kendiliğinden infilak etmesi sonucu ölmüştür. Basayev'in ölümüne ilişkin iddialar aydınlatılamamıştır. Rus tarafı Basayev'in kendileri tarafından öldürüldüğünü iddia etmektedir. Bazı uzmanlara göre, Basayev'in ölümü dikkatsizlik sonucunda, patlayıcıların patlaması sonucu gerçekleşmiş olabilir. Katliam iddiaları Basayev'in, Çeçen Bağımsızlık hareketinin radikal kanadını temsil ettiği iddia edilmektedir. Ruslar tarafından, Rus güvenlik güçlerine karşı düzenlediği sayısız gerilla saldırısının yanı sıra, sivillere yönelik girişilen bazı eylemlerden de sorumlu tutulmuştur. Beslan Katliamı ve Nord-Ost Rehine Krizi, bu tür olaylarının en bilinenlerindendir. ABC News, Basayev'i "Dünyanın en çok aranan teröristlerinden biri" olarak açıklamıştır. Eylül 2004'te Basayev, çoğu çocuk olan 350'den fazla kişinin yaşamını yitirdiği ve yüzlercesinin yaralandığı Beslan Katliamı'nın sorumluluğunu üstlenmiştir. Ancak Basayev'in ve Çeçenlerin Beslan Katliamı'ndaki rolü tartışmalıdır. Basayev'in katliamı üstlenmesinden önce ve katliamdan iki gün sonra Putin'in Çeçen kökenli yaveri Aslambek Aslahanov katliamın Çeçenler tarafından gerçekleştirildiğini inkâr etti ve "Onlar Çeçen değildi. Onlarla Çeçence konuşmaya başladığımda 'Anlayamıyoruz; Rusça konuş.' cevabını verdiler." dedi. Kaynakça Dış bağlantılar Birleşik Kafkasya Derneği Şamil Basayev İle İlgili Videolar Historical Formation of Chechen Resistance Chechens Follow Shamil Kategori:1965 doğumlular Kategori:2006 yılında ölenler Kategori:Çeçenistan başbakanları Kategori:Beslan Katliamı Kategori:Hava korsanları Kategori:Çeçen asıllı Ruslar Kategori:Sovyet askerler Kategori:Çeçen isyancılar Kategori:Çeçen savaş ağaları Kategori:Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nda kişiler Kategori:Moskova tiyatro rehine krizi Kategori:Rus amputeler