Sarayyeri, Düzce

[bullvar_katip]

Sarayyeri, Düzce ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Sarayyeri Köyü (Adigece:Kovk'ehable/Qoukvehable/Къоук1ьэхьаблэ),1864 Adıge sürgünü sırasında Çerkesya'nın Karadeniz kıyısından ya da şimdiki Soçi (Adigece:Ş'açe/Шъачэ) metropoliten alanı yöresinden sürülen Şapsığ (Шапсыгъ) ve Vıbıh (Убых) kökenli Çerkesler tarafından kurulmuştur. İlk kafile,anlatıldığına göre 9 aileden oluşuyordu. Bu kafile ilkin Akçaşehir (şimdiki Akçakoca) iskelesine indirilen Çerkesler arasındaydı. Yanlarında ayrıldıkları yerin toprak numunesi, bazı bitki ve meyve tohumları vardı. Şimdiki yerlerine geldiklerinde yaban erikleri (хьагъэц1ырк1ь) olgunlaşmıştı. Sarayyeri adının, köyün 3km kadar kuzeyinde bulunan Konuralp beldesi (Türkçeleştirme kampanyası öncesi adı: "Üskübü" ya da halk arasındaki adı: "Kasaba") saray mensupları için, şimdiki köy mezarlığı ile Melen Çayı arasında ve Melen'in sol üst yamacı üzerindeki bir yerde bir yazlık saray bulunduğu, Sarayyeri adının da oradan geldiği, havadar iklimi nedeniyle saray mensuplarının yazları burada kaldığı anlatılır. Nitekim bu yerde zaman zaman Grek sikkelerinin, yakın zamanlara değin, özellikle yağışlı günlerde yeryüzüne çıkmış halde bulunduğu anlatılırdı. Köyün Çerkesçe adı ise, ilk Çerkes kafilesi önderi Kovk'ı İslam'dan gelme olarak, "Kovk'ı Köyü" anlamında Kovk'ehable (Къоук1ьэхьаблэ/ Kovk'ı mahallesi) olarak yöredeki Çerkeslerce bilinir. Çerkesler ilkin köyün hemen yanından geçen Melen Çayının sağ (kuzey) tarafındaki çayırlarla kaplı geniş tabanlı vadiye (Melen k'ey/"Мэлэн к1эй=Melen vadisi) yerleştiler. Ama çevredeki Türk köylülerin, bu yerin baharları sel suları altında kaldığını söylemeleri üzerine, daha yüksek bir düzlükte bulunan şimdiki köy yerine, Melen'in sol üst tarafına taşındılar. Buraları o zamanlar geniş orman ve çalılarla kaplıydı, yerleşimin ardından orman açma ve tarla oluşturma çalışmaları başlatıldı. Dikdörtgen biçiminde çayırlık bir köy meydanı seçildi ve meydanın çevresine ev ve bahçeler yerleştirildi. İlkin kulübeler (кылы) kurulduğu, komşu Beslanbey/ Akınlar (Adıgece:Bırgıhable) köyü ile bazı sınır anlaşmazlıkları yaşandığı anlatılmaktadır. Bu arada köy sınırları da saptandı ve aileler arasında eşit olarak paylaşıldı. Şimdiki Kadıoğlu Köyü yakınında Kakırtama (Къакъыртамэ) denilen tümsek alan ibadet yeri, dibinde pınarı bulunan asırlık bir meşe ağacı da Kutsal Ağaç (Чъыгэе Чъыг Лъап1о) olarak belirlendi. Sarayyeri Köyünün Kovk'ı İslam (Къоук1ьы Ислам) başkanlığında kurulduğu, ilk kafilede üç Kovk'ı, iki Hapıy (Хьапый), bir Abreg (Aбрэгь), bir Nıbe (Ныбэ) ve bir Natho (Натхъо) ailesinin bulunduğu anlatılır. Daha sonra,1878'de Rumeli'den sürülen Çerkeslerden, başka köy ve yerlerden bazı aileler de köye yerleşmişlerdir. Köylüler ya da akrabaları bu kişilere toprak vermiştir. Köye sonradan yerleşen aileler Ğırbı (Гъырбы), Açumıj (Ацумыжъ), Çaçuh (К1ак1ыхъу), Veğul (Огъул1), Tlışe (Л1ыщэ), Hamtıv (Хьамтыу), Bate (Батэ), Tlıf (Л1ыф), Haydeç (Хьайдэч1), Bekımko (Бэкымкъо), Mamhığ (Мамхыгъ) ve Abaza (Азгъэ) aileleridir. Bunların birkaçı Abadzeh (Aбдзах) ailesidir (Tlışe,Ğırbı,Bekımko,). Köyde 1950'lerde ölen Л1ыщэ Hacilyas Varol ünlü bir Adıge halk ozanı, destancı ve öykü anlatıcısı idi. Hacilyas'ın yeğeni Bahri, oğlu Ahmed Ali, Hapıy Mahmud, Ğırbı Fuat köyün tanınmış Adıge öykü anlatıcılarındandı. Köyde eskiden düzenlenen şarkı şölenlerinden bir örnek görmek için bk."Geguak'o-Vısak'o Toplulukları ve Bir Şarkı Şöleni", internet. Köyde 1971-1972 yılına değin Adigecenin Şapsığ lehçesi, baskın olarak konuşuluyordu. Adıgece şimdi, daha çok yaşlı ve orta yaşlı kesim arasında konuşulmakta, gençler ise, daha çok Türkçe konuşmaktadır. Köyde yükseköğrenim görmüş kişiler vardır. Gençlerin bir bölümü dışarıda, bir bölümü de köyden gidip gelerek Düzce'de çalışmaktadır. Köy,Düzce mücavir alanı içinde iken,Düzce belediyesi tarafından, tek yanlı bir kararla belediye sınırları içine alınmış ve bir mahalle olmuştur. 1999 Düzce depreminden pek bir zarar görmemiş olduğundan köye yoğun bir yerleşme olmuş ve köyde lüks villalar inşa edilmiştir. Bu arada köyün etnik kimlik ve geleneğini korumak için, köy merkezine Çerkes asıllı ya da Adıge bağlantılı olmayan nüfus alınmamıştı, ancak 2010 ve 2020 yıllarında köy içine de yerleşmeler başlamıştır. Köy çevresine bu yakın yıllarda bazı Karadenizli (Ordulu, vb) ve Kürt aileler yerleşmişlerdir. Coğrafya Düzce merkezine 4km uzaklıktadır. Nüfus