Satureja

[bullvar_katip]

Satureja diğer Türkçe bilinen adı ile Geyik otu diğer adıyla Yalancı kekik, Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasına bağlı bir bitki cinsidir. Biberiye ve kekik ile akraba bir türdür. Kuzey Afrika, güney ve güneydoğu Avrupa, Orta Doğu ve Orta Asya'ya özgüdür. Birkaç Yeni Dünya'daki tür daha önce “Satureja” ailesine dahil edilmişti, ancak hepsi başka cinslere taşınmıştır. Bazı türler, yalancı kekik, kekik, geyik otu olarak adlandırılan mutfak bitkileri olarak yetiştirilmektedir ve birkaç yerde vahşi doğada yerleşik hale gelmiştir. Türkiye'de sıklıkla kokusu ve yapraklarının andırması aynı şekilde kullanımı nedeniyle akrabası Thymus yani kekik cinsleri ile özellikle Thymus vulgaris ile karıştırılmaktadır. Tanımlaması Satureja türleri tek yıllık veya çok yıllık olabilir. 15–50cm (5,9-19,7 inç) yüksekliğe ulaşan, kısa boylu otlar ve çalılardır. Yapraklar 1–3cm (0,39–1,18 inç) uzunluğundadır ve gövdede beyazdan uçuk pembeden-mora kadar sarmallar halinde çiçekler oluşur. Ekolojisi ve Çoğaltılması Satureja (Geyik otu) nun bazı türleri, bazı Lepidoptera (kelebek) türlerinin larvası için besin bitkileridir. Geyik otu sadece süs bitkisi olarak yetiştirilebilir; ancak bu cinsin üyeleri güneşe ve iyi drene edilmiş toprağa ihtiyaç duyar. Kullanım Alanları Kurutulmuş yaprakları hem yaz geyik otu (Mercimek Otu -Satureja hortensis) hem de kış geyik otu (Satureja montana) yemeklere tat vermek için kullanılır. İlki aşçılar tarafından tercih edilir, ancak yaz geyik otu (mercimek otu) yıllık olarak sadece yaz aylarında kullanılabilir; kış geyik otu ise, yaprak dökmeyen çok yıllık bir bitkidir. Ermeni, Gürcü, Bulgar ve İtalyan mutfağında, özellikle fasulye pişirirken geyik otu, önemli bir rol oynar. Ayrıca fricot olarak bilinen geleneksel Acadian güvecini baharatlamak için de kullanılır. Geyik otu, geleneksel Romen mutfağında yer alan lahana dolması yemeği olan sarmale'nin de önemli bir bileşenidir. Modern baharat karışımı Herbes de Provence'ın, ana bileşenlerden biri olarak lezzetlidir. Azerbaycan'da geyik otu, genellikle siyah çaya tatlandırıcı olarak dahil edilir. [[Dosya:Bonenkruid-spice.jpg|küçükresim|Kurutulmuş Mercimek Otu yaprakları]] Taksonomi Satureja cinsine bağlı türler (2022): [[Dosya:Satureja subspicata, Royal Botanic Garden Edinburgh, Scotland, GB, IMG 3779 edit.jpg|küçükresim|upright|Satureja subspicata]] Satureja adamovicii – Balkanlar Satureja aintabensis – Türkiye Satureja amani – Türkiye Satureja atropatana – İran Satureja avromanica – İran Satureja bachtiarica – İran Satureja boissieri – Türkiye, Iran Satureja bzybica –Kafkaslar Satureja × caroli-paui – İspanya (S. innota × S. montana) Satureja cilicica – Türkiye Satureja coerulea – Bulgaristan, Romanya, Türkiye Satureja cuneifolia – İspanya, İtalya, Yunanistan, Arnavutluk, Yugoslavya, Irak Satureja × delpozoi – Spain (S. cuneifolia × S. intricata var. gracilis) Satureja edmondii – İran Yakın zamanda yapılan bir araştırma, Satureja edmondiinin uçucu yağlarının antimikrobiyal özelliklere sahip olduğunu ve gıdaları S. aureusdan koruyabildiğini tespit etti. Test ticari çorba ürünleri üzerinde yapıldı. Satureja × exspectata – İspanya (S. intricata var. gracilis × S. montana) Satureja fukarekii – Yugoslavya Satureja hellenica – Yunanistan Satureja hortensis . – Yaz Geyikotu, Yaz Kekiği, Mercimek otu – İtalya, Bulgaristan, Arnavutluk, Yugoslavya, Kırım, Kafkaslar, Altay Cumhuriyeti, Kazakistan, Doğu Uygur Bölgesi- Sincan Eyaleti/Çin, Batı Himalayalar; Batı Akdeniz Doğal vatanı, Basra Körfezi Şeyhlikleri, Küba, Dominik Cumhuriyeti, ABD'de çeşitli yerler Satureja hortensis L. esans yağının sudaki heterojen karışımı, doğal bir herbisit (yabani ot engelleyici) görevi görür. Bu karışımın eklenmesi tarlada yabancı otların kök uzamasını engeller ve bu da otun kök-sürgün oranını azaltır. Bu durum da otun hücre bölünmesini daha da azaltır ve çimlenmesini, büyümesini ve fizyolojik süreçlerini engeller. Satureja horvatii – Yunanistan, Yugoslavya Satureja icarica – Yunan Adaları Satureja innota – İspanya Satureja intermedia – İran, Kafkaslar Satureja intricata – İspanya Satureja isophylla . – İran Satureja kallarica – İran Satureja kermanshahensis – İran Satureja khuzistanica – İran "Satureja khuzistanica"nın uçucu yağlarının, tıbbi tedavilerde faydalı olabilecek anti-inflamatuar özelliklere sahip olduğu yönünde araştırmalar mevcuttur. Yakın zamanda yapılan bir araştırma, "Satureja khuzistanica" esansiyel yağlarının daha yüksek konsantrasyonlarının, sıçanlarda travmatik beyin yaralanmalarının olumsuz etkilerini azaltmaya yardımcı olduğunu buldu. Satureja kitaibelii – Bulgaristan, Romanya, Yugoslavya Satureja laxiflora – İran, Irak, Türkiye, Kafkaslar Satureja linearifolia – Libya'nın Sirenya bölgesi Satureja macrantha – İran, Irak, Türkiye, Kafkaslar Satureja metastasiantha – Irak Satureja montana – winter savory – Güney Avrupa, Türkiye, Suriye Satureja mutica – Kafkaslar, İran, Türkmenistan Satureja nabateorum – Ürdün Satureja × orjenii – Yugoslavya (S. horvatii × S. montana) Satureja pallaryi – Suriye Satureja parnassica – Yunanistan, Türkiye Satureja pilosa – İtalya, Yunanistan, Bulgaristan Satureja rumelica – Bulgaristan Satureja sahendica – İran Satureja salzmannii – Fas,İspanya Satureja spicigera – Türkiye, İran, Kafkaslar Satureja spinosa – Türkiye, Girit dahil Yunan adaları Satureja subspicata – Avusturya, Yugoslavya, Arnavutluk, Bulgaristan, İtalya Satureja taurica – Kırım Satureja thymbra – Libya, Sardunya'dan Türkiye'ye kadar Güneydoğu Avrupa;Kıbrıs, Lübnan, Filistin Satureja thymbrifolia – İsrail, Suudi Arabistan Satureja visianii . – Yugoslavya Satureja wiedemanniana – Türkiye Satureja'nın Eski Adları Browne's savory (Browne Kekiği), Clinopodium brownei (Satureja brownei) San Miguel Savory, (San Miguel Kekiği) Clinopodium chandleri (Satureja chandleri) Large-flowered calamint, (Kaba Fesleğen) Calamintha grandiflora (Satureja grandiflora) Stone mint, (Taş nane) Cunila mariana (Satureja origanoides) Satureja acinos (L.) Scheele = Clinopodium acinos Satureja alpina (L.) Scheele = Clinopodium alpinum Satureja biflora (Buch.-Ham. ex D.Don) Benth = Micromeria biflora Satureja gillesii (Graham) Briq. = Clinopodium chilense Satureja mexicana (Benth.) Briq. = Clinopodium mexicanum Satureja multiflora (Ruiz & Pav.) Briq. – Chilean shrub mint = Clinopodium multiflorum Satureja palmeri (soyu tükenmiş sanılıyordu; 2001'de tekrar keşfedildi) = Clinopodium palmeri Satureja paradoxa = Clinopodium paradoxum Satureja robusta = Clinopodium robustum Satureja viminea – serpentine savory = Clinopodium vimineum Satureja vulgaris = Clinopodium vulgare Satureja vernayana = Clinopodium vernayanum Satureja douglasii – yerba buena (syn. S. chamissonis) = Dış bağlantılar Kaynakça Kategori:Lamiaceae