Sıfat tamlaması

[bullvar_katip]

Sıfat tamlaması; bir ismin önüne isim ile ilgili bilgi veren sıfatların eklenmesi ile oluşturulmuş kelime grubudur. Sıfat tamlamaları bir ismin işaret ettiği varlık veya kavramın adedi, biçimi, rengi, durumu, konumu vs. hakkında bilgi verir. Örnekler: mavi gökyüzü, yarım ekmek, yaşlı adam, küçük ev, zeytinyağlı sarma, birinci yarışmacı, ikiz yatak, hangi çocuk, öteki okul, görünen köy Sıfat tamlamalarında birden fazla sıfat kullanılabilir. Bu sıfatlar noktalama işaretleri ve bağlaçlarla ayrılır: az ama doyurucu yemek soğuk ve yağmurlu hava, şişman, beyaz kedi, Belirsizlik sıfatı "bir" ile kendisinden önceki sıfat arasına virgül konmaz: uzun, ince bir yol, yenilikçi bir yaklaşım Bir sıfat, birden fazla ismi niteleyebilir. Aşağıdaki örneklerde sıfatlar ve niteledikleri isimler işaretlenmiştir: taylar, oğlaklar ve köpekler kırlarda koşuyor. Pazarcı " elmalarım, armutlarım var!" diye . Sıfat-fiillerle oluşturulanlar Sıfat-fiiller (ortaçlar) fiillerin sonuna sıfat-fiil ekleri olan -en, -esi, -mez, -ar, -di(k), -di(ği), -ecek ve -miş getirilerek oluşturulurlar. Sıfat-fiiller de tıpkı sıfatlar gibi isimlerin önüne gelerek sıfat tamlaması oluştururlar: gelecek yıl, çalışan adam, koşar adım, öpülesi el, haşlanmış mısır, sarsılmaz inanç, bildik yüzler, vs. "Takısız isim tamlaması" tartışması Sıfat tamlamaları, isim tamlamalarının aksine iyelik ve ilgi eki almaz: dalgalı deniz (sıfat tamlaması) ekşi üzüm (sıfat tamlaması) evrak çanta (belirtisiz isim tamlaması) köpeğ tasma (belirtili isim tamlaması) Türkçede altın, cam, tahta gibi kelimeler hem bir malzemenin ismini belirtir hem de bu malzemeden yapılmış nesneleri tanımlarken sıfat (önad) olarak kullanılır: Türkiye'de her yıl yaklaşık olarak 25 ton altın çıkarılmaktadır. (isim) Gelinlere takma âdeti pek çok ülkede görülür. (sıfat) çok yüksek sıcaklıklarda işlenir. (isim) Salatayı ye koyalım. (sıfat) En sağlam dirsek kısımlarında kullandık. (isim) Çocukluğumda en sevdiğim oyuncağım, ımdı. (sıfat) Uzun yıllar bunlar ve benzeri kelimelerle oluşturulan altın bilezik, tahta kaşık, cam bardak, demir kapı gibi tamlamaların takısız (eksiz) isim tamlaması olduğu görüşü hakimdi. Günümüzde ise bunların sıfat tamlaması olduğu görüşü gitgide yaygınlaşmakta ve akademik yayınlarda daha çok bu şekilde ele alınmaktadır. Sıfat grubu Bazı kelimeler bir arada kullanıldıklarında -tek başlarına sıfat olmasalar dahi- cümlede sıfat gibi davranabilir. Bu kelime gruplarına sıfat grubu denir. Sıfat grupları ile de sıfat tamlaması oluşturmak mümkündür: her şey adam film adam sanatçı yumurta (bkz. sayı sıfatı) Kaynakça Literatür Ergin, Muharrem. Üniversiteler İçin Türk Dili. İstanbul: Bayrak Yayım, 2009. Kategori:Sıfatlar Kategori:Türkçede tamlamalar