Şiilik

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Şiîlik veya Şia, ( eş-Şia, Şia), Muhammed'den sonra devlet yönetiminin Ali’ye ve onun soyundan gelenlere ait olduğu fikrini savunan; Ali ile birlikte onun soyundan gelen imamların günahsızlığına, yanılmazlığına ve bizzat Allah tarafından halife olarak seçildiğine dâir inanışların ortak adıdır. İslam dünyası içerisinde müslüman nüfusun yüzde 10-15'lik kısmını oluşturur. Siyâsî saiklerle ortaya çıkan bu ayrılık, zaman içinde fıkhî ve itikadı bir alt yapı kazanarak mezhepleşmiştir. Etimoloji Şiâ terimi, takipçiler anlamına gelen Arapça "şiâ" kelimesinden gelmektedir. Tarihteki kullanım Şiât-u Ali, yani Ali'nin takipçileri anlamına gelen ifadenin kısaltılmış hâlidir. Sünnî kaynaklar, bu terimin Muhammed'in ölümünü takip eden yıllarda kullanılmaya başlandığına, Şiiler ise daha önce de kullanıldığına inanırlar. Şiî İslam inancında Ali'nin çok özel bir yeri vardır. Şii amentüsünde bulunan imamet anlayışına göre İslam peygamberi Muhammed öldükten sonra onun yerine imam/halife olması gereken kişi Ali'dir ve imamet Ali'nin soyundan devam eder. Kolları Şiilik akımı değişik fikirler barındırmaktadır. Ortak noktaları, Muhammed'in ölümünün sonrasında imamet veya hilâfet makamının Ali ile başlamak üzere O’nun soyundan gelen insanlara ait olduğunu kabul etmektir. 800px|orta|küçükresim|Şiiliğin dalları. Şiiler arasında imamet hakkında farklı görüşler var oluuğundan Şiilik genel olarak üç kategoriye ayrılmaktadır: Zeyd’îyye (Beşçiler) Zeydîler, Muhammed'den sonra İmamların sıralamasının şu şekilde olduğuna inanırlar: Ali el-Mûrtezâ, Hasan bin Ali, Hüseyin bin Ali, Ali bin Hüseyin (Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn), Zeyd bin Ali. Daylam ve Taberistan bölgesinde 864 yılından 928 yılına kadar hüküm süren Alavîler adındaki devlet, tarihte kurulmuş olan ilk Zeydî devletidir. Tarihte değişik Zeydî inançları ortaya çıkmıştır. Günümüzde Zeydîler en yoğun olarak Yemen'de yaşamaktadırlar. İsmâ‘il’îyye (Yediciler) İsmâilîler'e göre, İmâmet sıralaması şöyledir: Ali el-Mûrtezâ, Hasan bin Ali (Nizârîler'e göre İmâm değildir), Hüseyin bin Ali, Ali bin Hüseyin (Ali Zeyn el-Âbidîn), Muhammed el-Bakır, Cafer es-Sadık, İsmâil bin Câ'fer el-Mûbarek, Muhammed bin İsmâ‘îl eş-Şâkir. İsmâ‘ilîler'in "İmâmet" konusunda değişik inanca sahip farklı kolları ve inanç grupları vardır. Yediciler ve Karmatiler'e göre İsmâil bin Câ'fer el-Mûbarek'in son imâm olduğuna inanılırken Mustali fıkhında Yirmibirinci İmâm olan "Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım" gayba hâlinde saklanan son imâmdır. Nizârîler olarak bilinen İsmâilî grupları ise imâmetin İsmâil bin Câ'fer el-Mûbarek'in soyundan gelen kişiler ile günümüze kadar devam ettiğine inanırlar. Tarihte Fâtımîler ilk İsmâilî devletidir. İsmâilîler, Safevîler dönemine kadar Şiâ'nın çoğunluğunu oluşturmaktaydı. Günümüzde ise sayıları çok fazla olmamakla birlikte, özellikle Hindistan, Pakistan, İran, Afganistan, Tacikistan coğrafyalarında ve Suriye'de yaşamaktadırlar. İsnâaşeriyye (Onikiciler) ve On İki İmâm Onikiciler'e göre İmâmet sıralaması şöyledir: Ali el-Mûrtezâ, Hasan bin Ali, Hüseyin bin Ali, Ali bin Hüseyin (Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn), Muhammed el-Bakır, Cafer es-Sadık, Musa el-Kâzım, Ali er-Rıza, Muhammed el-Cevâd, Ali Naki, Hasan el-Askerî, Muhammed Mehdi. Onikiciler, Safevîler döneminden beri Şiiler arasında çoğunluktadırlar. Onikici olan birçok inanç bulunmaktadır. Bunların en yaygını Câferîlik mezhebidir. Bunun dışında Nusayrîlik, Anadolu Aleviliği, Bektaşîlik, Ehl-i Hak, Malang, Nurbahşîye tarikatı gibi inanışlar da Onikicidir. Ama Câferîler, Câferîlik mezhebinden başka hiçbir mezhebin Şiî olduğunu kabul etmez. Diğer on ikici inanışların ve yedici inanışların İslâm dışı olduğuna inanır. Şiî mezhebi olan Zeydî mezhebini Müslüman saymakla beraber "hak" bir mezhep olmadığına inanırlar. [[Dosya:Shi'i talismanic piece.jpg|küçükresim|260px|Oturanlar: Hasan, Ali ve Hüseyin, sağı ve solunda ayakta kalan ise Kerbela Hadisesi'nde ölen Abbas bin Ali (Kaçar dönemi hat sanatı eseri, 19. yüzyıl)]] On İki İmam Ali bin Ebu Tâlib (600–661), "Emir ül-Mü'minin" olarak da bilinir Hasan bin Ali (625–669), Hasan al Mücteba olarak da bilinir. Hüseyin bin Ali (626–680), Husayn al Şehid, Şah Hüseyin veya Husayn al Şaheda olarak da bilinir. Ali bin Hüseyin (658–713), Ali Zeynel Âbidin olarak da bilinir. Muhammed bin Ali (676–743), Muhammed el-Bakır olarak da bilinir. Cafer bin Muhammed (703–765), Cafer-i Sadık olarak da bilinir. Musa bin Cafer (745–799), Musa el-Kâzım olarak da bilinir. Ali bin Musa (765–818), Ali er-Rıza olarak da bilinir. Muhammed bin Ali (810–835), Muhammad el-Cevad veya Takî olarak da bilinir. Ali bin Muhammed (827–868), Ali Naki veya El-Hâdî olarak da bilinir. Hasan bin Ali (846–874), Hasan el-Askerî olarak da bilinir. Muhammed bin Hasan, Muhammed Mehdî olarak da bilinir. Şiî inancına göre çocuk yaşından beri hâlen kayıp olup (gaiba) Kıyamet yaklaşınca ortaya çıkacaktır. [[Dosya:Meshed ali usnavy (PD).jpg|260px|sağ|küçükresim|İmam Ali'nin türbesi (Necef, Irak)]] Şiîler, diğer dinî konularda ve hadis konusunda zengin kaynaklara sahiptirler. Fakat bunların çoğu diğer mezheplerce çok fazla dikkate alınmazlar. Sünnîlik ile Şiîliğin ayrılışı [[Dosya

hulfiqar.svg|küçükresim|260px|Alevilikte ve Şiilik'te önemli bir yere sahip olan Zülfikar isimli kılıcın temsîlî bir resmi.]] Sünnî ve Şiî ayrımı peygamber Muhammed'in 632 tarihinde vefatıyla birlikte başlamıştır. Yaşadığı sürece dinî rehberliğin yanı sıra siyâsî önder vasfını da kendisinde bulunduran Muhammed’in artık hayatta olmayışı, Müslüman cemiyeti yeni önderin kim olacağı sorusuyla karşı karşıya bırakmıştı. Sakife denilen yerde toplanan bir grup Müslüman, hilâfete Ebu Bekir'i seçmiş, daha sonra “Şiat‘ü Ali” olarak adlandırılacak olan Ali taraftarı bir grup Müslüman da Muhammed'in damadı olan Ali'nin bu göreve daha layık olduğunu ve Ebu Bekir'i seçen grubun hak yoldan saptığını düşünmüştür. Dahası Ebu Bekir'in halifeliği Ali'nin elinden Fatıma'nın evinin basılması ve yakılması ile zorla aldığını iddia ederler. Peygamberin ölümü üzerinden yaklaşık otuz yıl geçtikten sonra İslam toplumu ilk iç savaşı yaşamıştır. Bu savaş, Müslümanların Emevî taraftarları, Ali taraftarları ve Hâricîler olarak bölünmesine yol açmıştır. Miras rivayeti Muhammed öldüğünde geride önemli mal varlığı bırakmadı. Yine de bazı hususlarda anlaşmazlıkların yaşandığı rivâyet edilmiştir. Bunların en meşhuru tartışmaların da odağında olan Fedek Arazisi'dir. Muhammed'in vefatından sonra peygamber hanımları ve kızı Fâtıma, Hayber ve Fedek’teki hisselerinden miraslarını alabilmek için Osman’dan Ebû Bekir ile konuyu görüşmesini talep ettiler. Fakat Âişe Resûlullah’ın “Biz peygamberler miras bırakmayız, bizim bıraktıklarımız sadakadır.” meâlindeki hadisi hatırlatır. (Buhârî, “Meġâzī”, 14, 38; “Ferâʾiż”, 3, “İʿtiṣâm”, 5) Ve konu o şekilde kapanır. Fakat bir de sadece Şiî kaynaklar tarafından öne sürülen ve fakat hiçbir tarihinde gerçek ile uyuşmayan, hiçbir kaynakta da bahsedilmeyen bir rivayet daha vardır. Buna göre; Fâtıma babasının Fedek hurmalığını kendisine hibe ettiğini söyler, Ebû Bekir de Fâtıma’dan şahit ister, Fâtıma Ali ile Ümmü Eymen’i şahit gösterir. Lakin hukuken davacının kocası olması nedeniyle, Ali’nin şahitliği geçerli sayılmaz. Bir tek Ümmü Eymen’in şahitliği de yeterli olamaz. Tarihî kaynaklar tarafından ispat edilemeyen bu rivayetin doğru olduğu kabul edilse dahi; Ebû Bekir’in hükümleri dinî esaslara ve islâm fıkhına uygundur. Ayrıca, söz konusu rivayet, Fâtıma’yı babasıın vefatından sonra miras peşine düşmüş gibi anlatmaktadır. Kî bu da tarihî kaynaklar tarafından doğrulanamamaktadır. Öte yandan; Fâtıma'nın kocası, Ali bizzat halife olduktan sonra da Fedek'teki arazinin durumunu değiştirmemiştir. Eğer Şiâ kaynakları tarafından iddia edilen rivayet doğru olsaydı, bizzat Ali'nin bu duruma müdahale etmesi icap ederdi. Söz konusu ve sahih olmayan bu rivâyet hakkında yüklü bir Şiâ literatürü oluşmuş, konu pek çok Şiâ âlimi tarafından ele alınmıştır. Şiîlik ile Sünnîlik arasındaki anlayış ve uygulama farkları Şiîler, Muhammed'den sonra halifeliğin Ali ve soyuna ait olduğunu savunur. İlk üç halifenin hilafeti Ali'den gasp ettiklerine inanırlar. Sünniler bunu reddederler ve Ebu Bekir'in halife olması gerektiğine dair Muhammed'in hastayken imamlığı Ebu Bekir'e bırakması ve Ebu Bekir'in Kur'an'da gıyaben geçmesinin diğerlerine nazaran üstünlük sayılması gibi örnekler gösterirler. Siyâsî iktidar ve emir sahiplerine itaat: Sünnîlere göre iktidar bir soy meselesi değil, ümmetin kendi içinde istişare ile çözeceği siyâsî bir konudur. "Ûl-ül Emre itaat"e uyulur. Sünnîlere göre Peygamber ve akabinden gelen Hulefâ-î Râşidîn, hem devlet başkanı hem de imam yani yönetici idiler. Onlardan sonra bu görevlerin ayrıldığından söz edilebilir. Şiîlerde ise iktidar, inanç meselesidir ve meşrû siyâsî lider aynı zamanda ruhânî liderliği de elinde bulunduran Ali ve soyundan gelen imamlara aittir. Câferîler'e ise, kıyamete kadar gizli kalacak olan Mehdî dahil on iki imamın günahsız olduğuna, vahiy alma hariç masumiyet ve benzeri konularda peygamberlere benzediğine inanılır. Küçük yaşta gâip olan on ikinci imamın ölmediğine ve hâlen hayatta olup mehdî olarak tekrar geri döneceğine inanırlar. Şiîler, tehlike ânında inancı gizlemenin, saklamanın câiz olduğuna inanırlar. Mut’a nikâhının (belirli bir süreyle sınırlandırılmış evlilik) Sünnîlerin kabullenmemesinin aksine dinen uygun (caiz) olduğuna inanırlar. Şiîlere göre bunun Peygamber zamanında yapılması uygun görülmüş, Kur'an'da da onaylanmıştır. Alevîlik ve Şiîlik Alevîler'in büyük çoğunluğu kendini Şiî olarak tanımlamamaktadır. Aynı zamanda bâzı Alevîler arasında Alevîlik'in İslâmiyet dışı bir inanış olduğunu savunan Alevîler de bulunmaktadır. Alevîler'in çoğunluğu ise Alevîlik'i İslâmiyet içerisindeki bir mezhep ya da tasavvufî yorum olarak kabul etmektedir. Bununla birlikte Batılı kaynaklarda Alevîlik, genellikle bir Şiî inancı olarak ya da Anadolu Şiiliği olarak tanımlanır. Türkiye'de Şiîlik teriminin Câferîlik mezhebi ile eş anlamlı kullanılmasından dolayı Alevîlerin bir kısmı doğal olarak kendilerini Şiî saymazlar. Fakat Alevîler'in en önemli yazılı kaynakları arasında sayılan Menakıb-ı İmam Cafer-i Sadık'ta, Hutbe-i Düvaz-deh İmam gibi kaynaklarda Şiî sözcüğü "Ali yandaşı" veya "Ali yolcusu" şeklinde bir tanımlaması mevcuttur. Alevîlerden başka cemaat, fırka ve grplar arasında "şiîlik" terimi Ali yandaşlığı olarak tanımlar ve dolayısıyla kendilerini de Şiî olarak görürler. (İran Ehl-i Hakları, Suriye Nusayrîleri, Arnavut Bektâşîliği ve Nizârîlik bunun örnekleridir). Şiî tarikat ve mezhepler Dörtçüler (Dörtçüler): Mehdî kavramını ortaya atarak ilk defa imam unvanını kullanan; Ali bin Ebu Tâlib'den sonra sırası ile Hasan bin Ali, Hüseyin bin Ali ve dördüncü İmâm olarak da Ali bin Hüseyin (Zeyn el-Âb-ı Dîn)’in yerine Ali bin Ebu Tâlib’in Bânû Hânife Kâbilesi mensûbu Havlet bint Câ'fer’den olan oğlu Muhammed bin el-Hânifîyye'nin imamlık ve Mehdîliğini kabullenen; temelleri El-Mukhtar bin Ebû ʿUbeydullah el-Tâifî tarafından atılan ve daha sonra da kendi içlerinden Abbâsîler Hâlifeliği’ni çıkaran gulat fırka. Berberîcilik: Muhammed bin el-Hânifîyye’yi tanrısallaştıran ve Hamza ibn ʿUmara el-Berberî'nin Peygamber olduğuna inananlardan müteşekkil fırka. Hâşimîlik (Dörtçüler): Muhammed bin el-Hânifîyye’nin ölümünü kabullenerek en büyük oğlu Ebu Hâşim'i halef olarak kabul edenlerden oluşan fırka. Karibîlik / Kuraybîlik (Dörtçüler): Adını imâm Ebu Karib/Kurayb el-Darir’den alan, Muhammed bin el-Hânifîyye’nin ölmediği, ama saklandığı ve bir gün adalet dağıtmak üzere yeryüzüne Mehdî olarak döneceğine inanılan fırka. Sarrajcılık (Dörtçüler): Muhammed bin el-Hânifîyye’nin ölümünü kabullenen, fakat ileride bir gün adalet dağıtmak üzere yeryüzüne Mehdî olarak döneceğine inanılan Hayyan el-Sarraj tarafından kurulan fırka. Hürrem’îyye (Ḵhorrām-Dīnān / Khurrāmīyah / Muhammira / Kızıl-Giyinenler/ Kızıllar Kısmen Dörtçüler'in uzantısıdır): Al-Makdisi'den nakledildiği üzere El-Mukanna‘ tarafından temelleri atılan, Ebû Müslim Horasânî'nin Mehdîliğine, reenkarnasyona, Tanrı'nın sırasıyla Muhammed, Ali, Ebû Müslim Horasânî ve en son olarak da Hâşim el-Mukannaʿ’da vûcud bulduğuna inanan, başkalarına zarar vermemek kaydıyle her şeyden zevk almayı mübah sayan ve kendilerini İslâmiyet kisvesi altında gizleyen Mazdekçilerin oluşturduğu dinî ve siyâsî gulat fırka. Beşçiler (Beşçiler): Beşinci İmâm olarak Zeyd bin Ali'yi kabul eden kol. Dukeynîlik: Muhammed'in haleflerinin Ali bin Ebu Tâlib'in tarafını tutmamalarından dolayı imânlarını kaybettiğine inananların mezhebi; Halefîlik: Zeyd bin Ali'nin haleflerinin Abd el-Samed adlı bir şahıs ve onun neslinden devam ettiğine inananların mezhebi; Heşebîlik / Sûrhabîlik: İmâmlığın, imâmın bilgisiz ve ahlâksız olması dahil her hâlükârda Hasan bin Ali ile Hüseyin bin Ali'nin soyundan gelenlerde kalması gerektiğine inananların mezhebi; Yarûdîlik: Adını Ebû’l Jarûd Ziyad bin Ebû Ziyad’dan alan, Ebu Bekir, Ömer bin Hattâb ve Osman bin Affan'ın her üçünün Ali bin Ebu Tâlib'i halife seçmemekle büyük bir günah işlemiş olmamakla beraber hatalı bir davranışta bulunmuş olduklarına ve bu nedenle de onların Ashâb'tan sayılamayacağını beyân etmekle beraber alenen suçlamaktan da kaçınan, diğer taraftan Talha bin Ubeydullah ile Zübeyr bin Avvâm'ı Ali bin Ebu Tâlib'e başkaldırmış olmalarından ötürü şiddetle kınayanların mezhebi; Süleymânîlik: Adını Süleyman bin Jarîr’den alan, halifeliğin kime gideceğinin istişareler neticesinde karara varılması gereken bir husus olduğuna ve Ebu Bekir ile Ömer bin Hattâb'ın Ali bin Ebu Tâlib'i halife seçmemekle hata işlediğine, fakat günaha girmediğine inananların mezhebi; ': Kathir en-Nevva El-Ebter tarafından kurulan, inançları hemen hemen Süleymânîlik ile aynı olmakla birlikte Ebu Bekir, Ömer bin Hattâb ve Osman bin Affan'ın Ali bin Ebu Tâlib'i halife seçmemekle hatalı olduğuna, fakat günaha girmemiş olduklarına inananların mezhebi; ': Hasan bin Sâlih tarafından kurulan, inançları hemen hemen Süleymânîlik ile aynı olmakla birlikte Ebu Bekir, Ömer ve Osman'ın Ali'yi halife seçmemekle hatalı olduğuna, fakat günaha girmemiş olduklarına inananların mezhebi; Vâsîtîlik: On İki İmamın tamamını da tanıyan Zeydîler'in oluşturduğu mezhep. Yediciler (Yedi İmâmcılık/Yedicilik): Yedinci İmâm olarak İsmail bin Câfer el-Mûbarek’i kabul eden kol. Karmatîlik (Yediciler/el-Bakl’îyye): Fâtımî halifelerinin imamlığını kabul etmeyen kol. Dürzîlik (Kısmen Yedi İmâmcıdır): Fâtımîlerin beşinci halifesi Hâkim Biemrillah’a ulûhîyet isnâd eden ghulât (köktendinci) kol. Nizârî İsmâilîlik (Yedicilik): Sekizinci Fâtımî halifesi Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstansir bi-l-Lâh'ın oğullarından Nizâr'ı dokuzuncu İsmailîyye imâmı olarak kabul eden kol. Mustâlîlik (Yedicilik): Sekizinci Fâtımî halifesi Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstansir bi-llâh'ın oğullarından Ebû’l-Kâsım ʿAhmed el-Mustâ‘lî b'il-Lâh’ı dokuzuncu Fâtımî halifesi olarak kabul eden kol. Onikicilik 1-İsna‘aşer’îyye (Onikicilik) On iki İmam'a Muhammed'in hak vâsî ve halifeleri ve Allah'ın mâsum evliyâ ve hûccetleri olarak inanan, en yaygın grup : Kutb'ûd-Dîn Haydar tarafından kurulan, 12. yüzyıldan itibaren Kalenderîliğin en yaygın ve fa'al kolunu oluşturan, kendilerini hakir görmek ve aşağılamak suretiyle vücutlarına demirden halkalar takarak yalın ayak dolaşan, keçe ve çuhadan yapılma elbiseler giyerek zillet içerisinde bekâr kalmak suretiyle yaşayanların oluşturduğu grup Vefâîyye: Ebu'l Vefâ el-Bağdâdî tarafından kurulan, mânevî ve maddî temizliğe çok önem veren, sıklıkla zikir ve Semah eden grup : Vefâîyye tarikatına bağlı Ebu'l-Baka Baba İlyas bin Ali el-Horasânî'nin müritlerinden olan Baba İshak Kefersudî taraftarlarının oluşturduğu grup Baraklılar: Başlangıçta Vefâîyye tarikatından Ebu'l-Baka Baba İlyas bin Ali el-Horasânî’nin halifesi Aybek Baba’nın en iyi müridi, daha sonra ise hem Hacı Bektaş-ı Velî’nin halifesi, hem de Rufâî tarikatına bağlı Sarı Saltuk Baba’nın müridi olan Barak Baba taraftarlarının oluşturduğu grup Yâresânîlik: Ali’ye ulûhîyet isnâd eden gulat fırka. (Bektâşîlik'te olduğu gibi Barak Baba'nın fikirlerinin etkisiyle ortaya çıkmış olmakla beraber On İki İmamcı olmayıp İslâmiyet'e Bahailik'ten de uzak kalan inançlar kapsamında mutalâa edilir.) Nusayrîlik; Ali’ye ulûhîyet isnâd eden gulât fırka. Hurûfîlik (Onbircidir; FazlʿAllâh Esterâbâdî-Nâimî’ye ulûhîyet isnâd eden ghulât (köktendinci) fırka.):Tanrı'nın her peygamberde aşamalı olarak kendisini açtığına, en son olarak da yedinci Şiî imamı Musa el-Kâzım’ın soyundan gelen ve Hurûfîlik inancının kurucusu olan "Feyzl’ul-Lâh Ester-Âbâdî"’nin bedeninde vücûd bulduğuna ve ("Feyzl’ul-Lâh Ester-Âbâdî") Nâimî’nin "Câvidân el-Kebir" (Câvid-Nâme)’sinin Kur'an-ı Kerîm’i ilgâ ettiğine inanan grup; Nûktâvîyye: Muhammed’in daha yüksek seviyede reenkarnasyonu olduğu iddiasıyla 1397 yılında kendisini Mehdî ilân eden "Mahmud Pasîkhânî" tarafından İsmâilîyye-Nizârîlik mezhebi ile tanınan İsfahan Eyaleti'nin Kaşan şehri yakınlarında Anjudan köyünde Hurûfîlik’nin bir yan kolu olarak kurulan ve Pasîkhânî’nin ölümünden sonra da Şah Tahmasb’ı Mehdî ilân etmeğe kalkışan grup. Bektaşîlik: Adını 13. yüzyılda Anadolu'nun İslâmlaşması sürecinde etkin olarak faaliyet gösteren ve Horasan Melametîliğinin önde gelen temsilcilerinden Yusuf Hemedânî'nin öğrencisi Hoca Ahmed Yesevî'nin öğretilerinin Anadolu'daki uygulayıcısı olan büyük Türk mutasavvıfı Hacı Bektaş-ı Velî'den alan tarikat. Safeviyye: Safevîler'in son dönemlerinde Ahbârîlik itikâdî ekolü tarafından biçimlendirilen tarikat. Celâlîlik: Kendini mehdî ilân eden Bozoklu Şeyh Celâl taraftarlarının oluşturduğu grup Nimetullahîlik: Altıncı İmâm Câfer-i Sâdık soyundan gelen, Kadirîliğe mensup Abdullah b. Es‘ad el-Yâfiî'nin müridi olan Nimetullah-ı Velî tarafından kurulan tarikat Nurbahşîlik: Cevad Nurbahş tarafından 20. yüzyılda yeniden yapılandırılan tasavvufî Yeni-Nimetullahîlik yolu. Sınıflandırılamayanlar Eftahîlik / Fethîlik: Adını "geniş" mânâsına gelen "eftâh" kelimesinden alan ve altıncı imam Câfer-i Sâdık'ın oğlu Abdullah el-Eftâh'ın yedinci imam olduğuna inanan grup Muhammedîlik: Hasan El Askerî'nin değil de Ali Naki'nin oğlu Muhammed bin Ali el-Hâdi'nin on birinci imam olduğuna inanan grup Tavûssîlik (Altıcılar): İmam Câfer-i Sâdık'ın Mehdî olduğuna ve ölmediğine inanan grup Vâkıfîlik: İmam Musa el-Kâzım'ın son imam olduğuna inananlardan oluşan grup Gâliyye Bezîgıyye: İmam Câfer-i Sâdık'ın tanrılığına inanan grup; Zemmiyye: Ali'nin tanrılığına inanan grup Gurabîlik: Cebrâîl'in tanrının buyruklarını hatâ ile Ali'nin yerine Muhammed'e indirdiğine inanan bir grup. Yafurîlik: Muammer el-Kûfî'nin tanrılığına inanan grup. Şiî Nüfus Şiiler, İslam dinine mensup 1,5 milyar müslümanın, yaklaşık olarak 200 milyonunu temsil ederek, İslam âleminin %16'sını oluşturmaktadırlar. İran, Azerbaycan, Bahreyn, Irak ve bir olasılıkla Yemen'de nüfusun çoğunluğunu, ayrıca Lübnan'ın da önemli bir kısmını oluşturmaktadırlar. Şiilik, İran'ın %89'u, Azerbaycan'ın %85'i, Irak'ın %60-%65, Bahreyn, Katar, Türkmenistan, Türkiye ve Yemen'nin %10'u ve Lübnan'ın %65'i Şii nüfusludur. Ayrıca Suudi Arabistan'ın %15'i, Pakistan'ın %20'si ve Afganistan'ın %19'u Şiîdir. Ayrıca AB ülkelerinde 10 milyona yakın, Amerika kıtasına dağılmış olarak da 20 milyonun üzerinde, Afrika'da sadece Nijerya'da 4-6 milyon Şii olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye'de çoğunluk sırasına göre Alevîler, Câferîler ve Nusayrîler yaşamaktadır. Dünya'daki Şiî nüfusu tahmini ve ülkelerdeki oranları Kaynakça Dış bağlantılar Al-Shia

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Şiilik

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi