Siyular

[bullvar_katip]

küçükresim|sağ|260px|Siyu Kabileleri dağılım haritası Siyular ya da Siular (Siyuca: Lakȟóta/Dakȟóta), Kuzey Amerika'da önceleri Superior Gölü çevresinde yaşayan, Kızılderili kabilesi. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Avrupalı sömürgecilerle yaptıkları savaşlar sonucunda yenildiler ve Minnesota ile Dakota'ya sürüldüler. 19. yüzyıl ortalarında toplama kamplarına yerleştirildiler. 1876 yılında ayaklanarak bağımsızlık ve özgürlük savaşını yeniden başlattılar. Liderleri Oturan Boğa öldürüldü. 1890 yılında da ABD güçlerinin düzenlediği büyük bir katliamla direnişleri kırıldı. Siu kelimesi, Fransızca "Sioux" kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Bu kelimenin ilk kaynağı, Fransız kâşiflerin günümüz Kanada sınırları içinde karşılaştıkları Ojibva kızılderililerinin beyazlara komşu kabileleri aşağılamak için kullandıkları "nahdossiu" kelimesidir. Zamanla bu kelimenin ilk heceleri kaybolmuş, Fransızca çoğul anlamı yükleyecek "x" harfi eklenmiş, aşağılayıcı anlamını yitirmiştir. Siular günümüzde bu kelimeyi benimsemez, kendilerine "Dakota", "Lakota" veya "Nakota" derler. Crazy Horse (Çılgın At) Oglala Siu kabilesinin şeflerindendir. 1876 senesinde General Custer'ı tepeleyen şef olarak da bilinir Adlandırma Sioux kabilesinin adı Türkçede Siyu ya da Siu olarak kullanılır. AnaBritannica'da Dakotalar adı Siular 'ın ortak adı olarak kullanılır. Kabileler Lakotalar (Lakȟóta, Teton) Kuzey Lakotaları Húŋkpapȟa Sihásapa Merkezi Lakotalar Mnikȟówožu Itázipčho Oóhenuŋpa Güney Lakotaları Oglála Sičháŋǧu (Brulé) Dakotalar Batı Dakotaları (Yankton-Yanktonai, Dakȟóta) Yankton (Iháŋktȟuŋwaŋ) Yanktonai (Iháŋktȟuŋwaŋna) Doğu Dakotaları (Santee-Sisseton, Dakhóta) Santi (Isáŋyáthi: Bdewákhathuŋwaŋ, Waȟpékhute) Sisseton-Wahpeton (Sisíthuŋwaŋ, Waȟpéthuŋwaŋ) Yanlışlıkla uzun süre Batı Dakotaları için kullanılan “Nakota” adı gerçekte Siyulara yakın akraba Kanada ve ABD'deki Assiniboine [Taş Siyuları] (Nakhóta) ile Kanada'daki Stoney (Nakhóda) halkları için kullanılır. İnanç Siular, diğer kızılderililer gibi animistti. Avrupalılarla karşılaştıktan sonra misyonerlerin etkisiyle önemli kısmı 19. yüzyılda Hristiyanlaştı. Genç kuşak politize yerlilerin Hristiyan misyonlarını bölgelerinden çıkardığı görülmektedir. Eski animinst inanca geri dönen Siular bulunmaktadır. Paha Sapa Paha Sapa, Güney Dakota eyaletinde, Nebraska sınırı yakınlarındaki Black Hills de denilen Siular için manevi değer taşıyan, kutsal toprak sayılan tepelerdir. Paha Sapa Siu dilinde var olan her şeyin merkezi anlamına gelir. 1868 yılında Paha Sapa, ABD hükûmeti tarafından bir anlaşma ile Siu kabilelerine bırakıldı. Ama anlaşmadan kısa süre sonra general Custer'ın "Bu tepelerde her yerden altın fışkırıyor" demesi üzerine altın avcıları bölgeye akın ettiler. 1875 baharında artık bölge altın avcılarıyla kaynamaktaydı. General Custer'ın malzeme arabaları tarafından açılan ve zamanla adı Hırsızlar Yoluna çıkan yoldan gelen altın avcıları, Paha Sapa'yı maden ararken delik deşik ettiler, av hayvanlarını tükettiler. 1877 yılında, sekiz yıl önce "işe yaramaz" diye kabilelere bırakılan Paha Sapa'ya, yeni bir hükûmet kararıyla el koydu. 1980'de ABD Yüksek Mahkemesi Siu halkına Paha Sapa'ya el konulması nedeniyle 106 milyon dolar tazminat ödenmesine karar verdi. Banka faizleriyle bugün 600 milyon dolar civarında olan tazminata Siular el sürmediler. Kaynakça