social acceleration a new theory of modernity

[alikaramankbok]

Hartmut Rosa'nın kitabı çok amansız bir kitap. Gerçekten. Bilinçaltı düzeyde, bir hissiyat olarak bir şeylerin ters olduğunun hepimiz farkındayız değil mi? İçimizde bir huzursuzluk, neye sarsak diye şaşırmışız, ne yapsak yetmiyor. Benim gibi 20 yıl önce kafa rahat köyde oturup Anna Karenina okumayı becerdiği günleri özleyenler online mı? Sorun ne? Gerçekten, ne bu 21. yüzyıl insanının problemi? Sıradan insanlar olarak 150 yıl öncenin krallarından iyi yaşıyoruz. Bu kitapta derli toplu, neden sonuç ilişkisi kura kura, en azından benim tespit edebildiğim kadarıyla hiçbir noktayı atlamadan yazmış Hartmut Rosa. Ayakta alkışlıyorum, elimden bırakamadım. (Kitabı İngilizce okudum, terimleri türkçeleştirirken saçmalarsam affola.) Rosa, sosyal hızlanmayı üç ana başlığa bölmüş: Teknolojik hızlanma, sosyal değişimlerde hızlanma ve günlük hayat pratiklerimizdeki hızlanma. Kitap 2013'te yazılmış, yapay zekanın da hayatımıza girmesiyle, teknolojik hızlanmanın manyakça bir hal aldığını söylemek mümkün. Şahsen yapay zekayı felaketten ziyade günlük hayatımı kolaylaştıran, angarya işlerimi hallettirdiğim asistanım olarak görüyorum ve hayatımdaki varlığından çok memnunum. Ama daha geniş düşününce kabullenmekte zorlandığım hızda bir teknolojik gelişme var. Güncel kalabilmek adına sürekli çabalamam gerekiyor ve sadece ne olup bittiğini takip etmeye çalışırken bile yoruluyorum. Rosa bu gelişmeleri ve hayatımıza etkilerini bence son derece objektif ele almış. Eğrisini doğrusunu yazmış. Zeka ne güzel şey be, vallahi kıskandım adamı. Teknolojideki gelişmeler, sosyal hızlanmayı da beraberinde getiriyor. Birçok değer yargısı büyük hızla çökerken, yeni değer yargıları birdenbire ve global hızda yükselişe geçiyor. Aile, eğitim anlayışı gibi büyük konseptlerde anlık sayılabilecek hızda değişimler var. Bu durum politik ve ekonomik anlayışların değişiminde, yükselmesinde ve gerilemesinde de kendini gösteriyor. Günlük rutinlerimizde ise sürekli bir zamanla yarışma, zamanın yetmemesi, verimlilik baskısı, sürekli iletişimde kalma ihtiyacı günün sonunda hepimizi strese ve anksiyeteye sürüklüyor. Sürekli iletişimde kalalım derken de anlamlı ilişkileri kaybediyoruz. Anlık tatmin* belki de en büyük uyuşturucumuz. (yani açıkçası kitabın bir tek bu noktasında kendimi iyi ve başarılı hissettim. Instant gratificationla aram doğal olarak iyi değildir. Bütün karakterimi, aşırı disiplin ve çalışmayla kendime işkence etmek üzerine inşaa ettiğim için, modern dünya bana bu konuda erişip zarar veremiyor. Planlarım başarıya ulaşırsa bambaşka bir yolla geberticem kendimi. Mezar taşıma yazarsınız artık, "rahmetli de az manyak değildi" diye.) Şimdi ben böyle özetleyince koca kitabı şey dediniz di mi, "ne var ya biliyorduk zaten bunları. Bundan mı etkilendin bu kadar?" Okuyun da görün biliyor musunuz bilmiyor musunuz. İnsanlık olarak delirdik mi, evet. Düzelebilir miyiz, ona da evet. Ben genel olarak dünyanın gidişatından umutsuz değilim. Bana bireysel düzeyde ne olur bilmiyorum ama genel olarak insan denen tür, adaptasyon ve kendini yenileme açısından çok başarılı. Ben bir noktada Rosa gibi teorisyenlerin de yol göstermesiyle, Star Trek gibi bir ütopyaya erişebileceğimizi düşünüyorum. Keşke görsem o günleri. Okuyun bu kitabı. Vay arkadaş. Ne yazmış adam. Saygılar üstad.