Somut olmayan kültürel miras

[bullvar_katip]

Somut olmayan kültürel miras (SOKÜM) veya yaşayan kültürel miras, bir topluluğun veya bireyin kendi kültürel mirasının bir parçası olarak gördüğü her türlü bilgi, beceri, uygulama, ifade ve bunlarla ilişkili araç, gereç ve mekanı ifade eder. 2003 yılında UNESCO Genel Konferansı'nda kabul edilen "Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi ile tanımlanmış bir kavramdır. Arka plan küçükresim|SOKÜM Sözleşmesi imzacısı devletler Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu olan UNESCO, kültürel mirasın korunması ile ilgili olarak 1972'de Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşmeyi kabul etmiş; ve bu sözleşmede sadece anıtlar, yapı toplulukları, sitler "kültürel miras" olarak kabul edilmişti. Dans, sözlü gelenek gibi başka ifade formlarının daha yoğun olduğu kültürler için 1972 tarihli Sözleşme'nin uygun olmadığının görülmesi üzerine mevcut kültürel miras tanımının değiştirilmesine ihtiyaç duyuldu ve "somut olmayan kültürel miras" kavramı ortaya çıktı. "Kültürel miras" tanımındaki boşluk, 2003 yılındaki UNESCO Genel Konferansı 32. oturumunda kabul edilen "Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'nin ikinci maddesindeki tanımlama ile dolduruldu. Tanım sağ|küçükresim| Türk kahvehane kültürü, kültürel mirasın özel bir biçimi Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'nin ikinci maddesinde somut olmayan kültürel miras şu şekilde tanımlanmıştır: Kapsamı Nelerin somut olmayan kültürel mirası oluşturduğu sorusu Sözleşme'nin ikinci maddesinde şöyle yanıtlanmaktadır: sağ|küçükresim| Antik bir Yunan vazosu üzerindeki bir resim, bir müzik dersini tasvir ediyor (yaklaşık 510M.Ö) Dilin somut olmayan kültürel mirasın aktarılmasında bir araç işlevi gördüğü sözlü anlatımlar ve sözlü gelenekler Gösteri sanatları Toplumsal uygulamalar, ritüeller ve festivaller Halk bilgisi, evren ve doğa ile ilgili uygulamalar El sanatları geleneği Kültürel çeşitlilik kaynağı olması [[Dosya:No-Maske_Zo-onna_Museum_Rietberg_RJP_4024.jpg|sağ|küçükresim| Hayır maskesi.Japonya, somut olmayan mirasını korumak ve geliştirmek için yasa çıkaran ilk ülke oldu.]] Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'ne göre, somut olmayan kültürel miras - veya yaşayan miras - insanlığın kültürel çeşitliliğinin temel kaynağıdır ve sürdürülmesi, sürekli yaratıcılığın garantisidir. Sözleşme'nin, somut olmayan kültürel miras tanımını içeren ikinci maddesinde bu durum şöyle ifade edilmiştir: Somut kültürel mirastan farkı Genel tanımıyla kültürel miras, bir kültürün nesiller boyu korunan ve aktarılan ürün ve süreçlerini içerir. Söz konusu mirasın bir kısmı, mimari yapılar veya sanat yapıtları gibi somut eserlerden oluşan kültürel varlıklardır. Ancak kültür, somut kültürel varlıkların yanı sıra şarkı, müzik, dans, oyun, mutfak kültürü, el sanatları ve festivaller gibi birçok soyut unsur içerir. Bu soyut unsurlar, kaydedilebilen fakat bir müzedeki objeler gibi fiziksel biçimde saklanamayan ve dokunulamayan, ancak ve ancak onu ifade eden bir araç sayesinde deneyimlenen kültür biçimleridir. Sözlü tarihten farkı Somut olmayan kültürel miras (SOKÜM) araştırmaları, "geçmişin belleklerde kalan bilgisini derleme" işi olan sözlü tarih alanı ile benzerlik gösterir ancak birebir aynı şey değildir. Sözlü tarih, kişilerden ve topluluklardan bilgi toplamaya ve bilgileri korumaya odaklanan bir çalışma iken, SOKÜM araştırmalarında amaç, geleneklerin ve müşterek bilginin aktarılmasını sağlayan süreçleri korumak; toplumu ve kültürel mirasını yaşatmaktır. SOKÜM Listeleri UNESCO, SOKÜM Sözleşmesi'nin 2006'da yürürlüğe girmesinden sonra, tıpkı UNESCO Dünya Mirası Listesine benzer şekilde, insanlığın somut olmayan kültürel mirasının temsilî bir listesi hazırlanıp güncellemeye ve yayımlamaya başlamıştır. Sözleşme'nin 16. 17. ve 18. maddeleri göre üç liste oluşturulmasını öngörmüştür İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi Korumanın İyi Uygulamaları Kaydı Yerel düzeyde envanteri yapılan ve böylece ulusal düzeyde koruma altına alınmış olan somut olmayan kültürel miras unsurları, bu listelerde -özellikle de Temsilî Liste'de- yer almaları sayesinde uluslararası bilinirlik kazanır. Bir unsurun listeye girmesi için UNESCO'ya başvuru Kültür ve Turizm Bakanlıkları tarafından yapılır, son söz sahibi ve karar verici olan UNESCO Dünya Miras Komitesi ‘dir. [[Dosya:Samarkand_palov.jpg|küçükresim|Özbek pilavı, 2016'dan beri UNESCO Temsil listesindir.]] Mutfak kültür mirası Bir toplumun mutfak kültürü de somut olmayan kültürel miras öğelerindendir. Sürdürülebilir kalkınmanın UNESCO miras yöntemlerinin bir önceliği olarak önem kazanmasından sonra Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi başvurularında mutfak kültürü ile ilgili adaylıklar artmıştır. Dans mirası [[Dosya:Tango dancers in Montevideo.png|küçükresim|Tango, Arjantin ve Uruguay'ın yaşayan kültürel mirası olan bir danstır.]] UNESCO'nun somut olmayan kültürel miras listelerinde danslar da bulunur. Listelere giren danslar, genellikle toplumun kutlama ve ritüelleriye ilişkisi bulunan, şarkılar eşliğinde yapılan danslardır. Örneğin Cezayir'de İslami Aşure Festivali kutlamalarının bir parçası olan Sebiba dansı; Yunanistan'ın Kozana bölgesindeki sekiz köyde yılbaşı eğlencelerinin bir parçası olan ve kılık değiştiren bir grup insanın müzik eşliğinde dans ederek icra ettiği Momoyer oyunu, Batı Kenya'da Isukha ve Idakho topluluklarının düğün, cenaze, anma töreni, dini kutlama gibi birçok vesileyle davul ve şarkılar eşliğinde yaptıkları İsukuti dansı. Bazı danslar ise ortaya çıktıkları ülkede kültürel miras olarak kabul edilirler ama dünyanın her yerinde icra edilirler. Örneğin İspanya'nın flamenko dansı, Arjantin ve Uruguay'ın tangosu hem bu toplumların yaşayan kültürel mirası, hem de uluslararası danslardır. Ayrıca bakınız Yaşayan insan hazinesi UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri Somut olmayan kültürel miras taşıyıcıları Kaynakça Dış bağlantılar UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Sözleşmesi (Türkçe çeviri) UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerinde Arama Kategori:Geleneksel bilgi Kategori:Konservasyon ve restorasyon Kategori:Kültürel antropoloji Kategori:Gelenekler Kategori:Kültürel miras