Sulakyurt, Ardahan

[bullvar_katip]

Sulakyurt, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Sulakyurt'un bilinen en eski adı Sartsebi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Sartsebi (სარწები), 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Sarzab (سارزاب) biçiminde yazılmıştır. Türkçe bu yazılış zaman içinde değişime uğramış, Sarzeb (سارزب) ve Sarzep biçimini almıştır. Sarzep adı "yabancı kökten geldiği" için 1959'da Sulakyurt olarak değiştirilmiştir. Bazı Gürcüce kaynaklarda köyün adı, Sardzeve olarak da geçer ve bu ad "süt kabı" anlamına gelir. Birinci Dünya Savaşı'nda Ardahan Bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, "sardzeve"nin (სარძევე) süt teknesi anlamına geldiğini ve eski süt teknelerin köyde varlığını koruduğunu yazmıştır. Köydeki yerleşimin tarihi çok eski dönemlere uzanmaktadır. Köyde Tunç Çağı ve Erken Demir Çağı'na tarihlenen yerleşim kalıntıları bulunmaktadır. Köyün merkezinin 1 km kuzeyindeki megalit kale kalıntıları da buna işaret etmektedir. Tarihi Gürcü kilisesi de köydeki yerleşimin eski dönemlere uzandığını ortaya koymaktadır. Osmanlılar yerleşimi, 16. yüzyılın ortasında Gürcü atabeglerin yönettiği Samtshe Atabeyliği'nden ele geçirdi. Daha önceki dönemde köy Gürcü Krallığı ve birleşik Gürcü Krallığı sınırları içinde bulunuyordu. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde "Sarzab" olarak kayıtlı olan Sulakyurt, Ardahan-i Büzürg (Büyük Ardahan) livasına bağlı Güney nahiyesinin bir köyüydü. Köy kilisesinin mezrası ile Tamrasor Yaylası ve Markar Gölü'yle birlikte kaydedilmiş olan köyde ispenç vergisi veren 159 hane yaşıyordu. Hane reisleri İordane, Mitiç, Matsatsa, Batata, Davit, Novruz, Sohrap, Adarnas, Vasila, Gogiça, Grigol, Elisa, Maharebel, Hosik, Manvel, İvane, Soza, Mate, Basila, Papuna, Mıgırtiç, Zurab, Lomana gibi adlar taşıyordu. Bu kişilerin ve babalarının adlarından hareketle, yerleşimin Gürcü ve Ermeni nüfusunu barındıran bir Hristiyan köyü olduğu söylenebilir. Köyde buğday, arpa, yonca, sebze tarımı ile arıcılık yapıldığı, koyun ve domuz beslendiği vergi kayıtlarından anlaşılmaktadır. Sulakyurt köyünün yaylası da bu tahrir defterinde "Karye-i Yaylak-i Sarzab" adıyla ayrı bir köy olarak kaydedilmiştir. Uzun süre Osmanlı egemenliğinde kalan yerleşim, 93 Harbi'nin sonucunda Rusların eline geçti. Rus idaresinin Nikolayevka (eski Sarzeb) [Николаевка (бывший Сарзеб) olarak kaydettiği köy, Ardahan sancağının (okrug) Ardahan kazasına (uçastok) bağlıydı. Nikolayevka aynı zaman bir nahiyeydi (сельское общество: kırsal topluluk) ve sadece Sarzab köyünden oluşuyordu. 1886 yılındaki tespite göre köyün nüfusu 437 kişiden oluşuyordu ve bu nüfusun tamamı Rus olarak kaydedilmişti. Ruslar bölgeyi ele geçirdikten sonra yerleşim boşaltılmış ve Malakanlar yerleştirilmiştir. Bundan dolayı da köye, Rus çarı Nikolay'a ithafen "Nikolayevka" adı verilmiştir. Malakanların nüfusu hızla artmış, 1896'da 670, 1906'da 919 kişiye ulaşmıştır. Rus idaresi sırasında İsviçreli David Moser adlı bir peynir üreticisi tarafından köyde,"Zavot" adı verilen gravyer peyniri imalathanesi kuruldu. Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan Bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli Nikolayevka köyünden Büyük Sardzebi olarak söz ermiştir. Küçük Sardzebi adında başka bir Malakan köyünden söz eden Martvileli, bu köye Veliko-Kniajenski adı verildiğini ve burada sütçülük yapıldığını yazmıştır: Sartsebi, Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Rus idaresinin son bulmasından sonra yerleşim bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sürerken, Ankara Hükümeti'nin ültimatomu doğrultusunda Ardahan'dan Gürcü kuvvetleri çekildi ve yerleşim de fiilen Türkiye'ye katıldı. Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla da köy Türkiye'ye bırakıldı. 1928 tarihli köy listesinde Sarzeb (سارزب) Kars vilayetinin Ardahan kazasına bağlıydı. 1959 yılında adı Sulakyurt olarak değiştirildi ve 1992 yılında il yapılan Ardahan'ın merkez ilçesine bağlandı. Sulakyurt köyünde iki megalit kale ve Orta Çağdan kalma bir Gürcü kilisesi bulunmaktadır. I. Sartsebi Kalesi köyün 1km kuzeyinde, II. Sartsebi Kalesi köyün 2,8km doğusunda bulunmaktadır. Sartsebi Kilisesi ise, köyün 2,5km kuzeydoğusunda, Çermük vadisinin orta kesiminde ve sağ yakasında yer alır. I. Sartsebi Kalesi çevresinde eski yerleşmenin izleri vardır. Coğrafya Sulakyurt, Ardahan kentine 8km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Ardahan merkez belde ve köyleri