Sünnilik

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Ehl-i Sünnet ve'l-Cemâ'at, kısaca Ehl-i Sünnet ya da Sünnîlik (Arapça: أهل السنة والجماعة Ehl-i Sunneti ve'l-Cemâ'ati), İslam dininin Dünya üzerindeki iki büyük kolundan biri (diğeri Şiilik) ve %77-80'lik bir oran ile en büyük mensubunun bulunduğu mezhepler grubudur. Zaman zaman Sünnî İslam veya Sünnî mezhebi ifadesi de kullanılır. Sünnîlik, kendi içerisinde günümüzde yaşayan iki inanç mezhebi (Mâtürîdîlik - Eş'arilik), dört fıkıh mezhebini (Hanefilik, Şâfiîlik, Mâlikîlik, Hanbelilik) içermektedir. Sünni itikad mezhepleri Eş'arilik - Ebü'l Hasan Eş'arî (873-935) tarafından kuruldu. Müslüman fakih (hukukçu) ve pek çok sünni sufinin kendisine saygı duyduğu ve kendisi de sufi olan Gazzâlî tarafından benimsenen bir kelam okuludur. Eşari kelamı insan aklına vahyi yorumlamakta kısıtlı bir alan tanımakta ve inancın insan aklından çıkamayacağı vahye ihtiyaç olduğu dolayısıyla da vahyin gelmediği durumlarda insanın sorumlu olamayacağı ilkesini savunmaktadır. İnanç gibi tüm ahlaki ilkelerin kaynağı da vahiy ile peygamberin ve sahabilerin uygulamalarıdır. Mâtürîdîlik - Ebu Mansur El-Matüridî (863-944) tarafından kuruldu. Orta Asya'daki Türk halkları tarafından kabul edilinceye kadar azınlıkta kalan bir itikadi mezheptir. Geçmişte Anadolu'da Selçuklu ve Osmanlı İmparatorluğunda yaşayan Türklerin büyük bir kısma Sünniliğin bu itikadi mezhebine bağlıydı. Ayrıca Şafiîlik, Malikîlik ve Hanbelîlik fıkıh okulları Eş'ârîyye itikadi mezhebine bağlıyken Hanefîlik fıkıh okulunun izdeşleri Mâtürîdîlik itikadi mezhebine bağlıdırlar. Mâtürîdîlik, Tanrı'nın var olduğu bilgisine akıl yürütmeyle ulaşılabileceğini savunur. Sünni fıkıh mezhepleri Sünni fıkıh mezhepleri Hanefi, Şafiî, Maliki ve Hanbeli mezheplerinden oluşur. Bu dört mezhepten ilki olan Hanefî mezhebi Mâtûridîlik'e bağlı iken Şâfiî ve Mâlikîler Eş'ârîye bağlıdırlar. Ehl-i Sünnet'in İtikadi mezhepleri olan Eş'ârî ve Mâtûridî mezhepleri arasında inançsal açıdan büyük farklılık yoktur. Fıkhi konularda yani uygulama ve ibadetlerde dört fıkhi mezhep arasında bazı farklılıklar görülür. Hanbelî mezhebinden ayrılan İbn Teymiyye ve İbn Kayyim el-Cevziyye gibi alimlerin fıkhi görüşleri günümüzde, 18. yüzyılda Arabistan'da dinsel ve siyasal bir hareket olarak ortaya çıkan Vehhabîlik çerçevesinde yorumlanmış biçimiyle varlığını sürdürmektedir. İbn-i Teymiyye'nin görüşlerini daha aşırı yola sokan Suudi Arabistan Vehhabileri'dir. Vehhabiler'in bazı itikadi inançları Ehl-i Sünnet'ten farklıdır. Bu sebeple bazı Sünniler, Vehhabileri Ehli Sünnet'ten saymazlar. Sünni mezhepler (fıkıh okulları) dört tanedir: Hanefi mezhebi Şâfiî mezhebi Maliki mezhebi Hanbeli mezhebi Bu dört Sünni fıkıh okulu dışında da fıkıh okulları olmasına karşın daha az sayıda izdeşe sahip olmuş ve diğer dört mezhep dışında daha az tanınmışlar ve zamanla yok olmuşlar ve izdeşleri tarafından kayıt altına alınamamışlardır. Sünniler, her Müslümanın bu mezheplerden birini benimseyip, uygulamalarını seçtikleri bu mezhebe göre yapmaları gerektiğine inanırlar ve mezheplerin birleştirilmesi denen Telfik-i Mezahibi uygun (caiz) görmezler. Hadis ve sünnet anlayışı Kur'an'ın İslam dinindeki yeri tüm Müslüman gruplarca benimsenmekle birlikte hadis konusunda çeşitli İslami grupların farklı anlayışlara sahip oldukları bilinmektedir. Hadisler İslamiyetin ilk dönemlerindeki peygamber ve yakınlarının ibadete, muamelat denilen dindeki çeşitli konulara ilişkin görüş ve davranışları yansıtan kayıtlardır. Müslüman bilginler peygamberin vefatından sonra İslam toplumunun karşı karşıya kaldığı sorunlara Kur'an'dan ve sünnetten sonra üçüncü kaynak kabul edilen Hadislerden delillerle çözüm getirmeye çalışmışlardır. Sünnilik, Şiiliğin aksine Muhammed döneminde yaşamış peygamberin yakınındaki tüm arkadaşlarına (Sahabe denir) dinin güvenilir kaynağı olarak yaklaşmakta olduğundan çeşitli Hadis bilginlerinin hadis kriterlerine uygun buldukları tüm hadisleri hangi sahabe kanalıyla gelirse gelsin kabul etmektedir. Yine Sünnilik ilk dört halifeyi (Ebû Bekir, Ömer, Osman ve Ali) Muhammed'den sonra gelen güvenilir ve tazime layık dini kişilikler olarak kabul ederler. Oysa Şiiler ilk üç halifeyi (Ebu Bekir, Ömer ve Osman) Ali'nin elinden halifeliği çeşitli yollarla gasp etmiş kişiler olarak bakıp tazim göstermezler. Şiilerin bir kısım sahabeyi güvenilmez kabul edip sadece on iki imamdan gelen hadisleri doğru ve güvenilir (sahih) kabul etmesine karşılık Sünniliğin güvenilirliği tüm sahabeyle genişlettirmesi her iki grubun hadis külliyatlarında bir kısım farklılıklar bulunmasına yol açmıştır. Sünni İslam anlayışında peygamberden aktarıldığı güvenilir (sahih) kabul edilen "Sahihayn" diye tanımlanan hadis kitapları şunlardır: Sahih-i Buhari (İmam Buhari) Sahih-i Müslim (İmam Müslim) İçeriği tamamen sahih kabul edilmemekle beraber çok meşhur olanlar şunlardır: Sünen-i Nesâî (İmam Nesaî) Sünen-i Ebu Davud (Ebû Dâvûd) Sünen-i Tirmizi (İmam Tirmizi) Sünen-i İbn Mace (İbn Mâce) İmam Malik'in Muvattası Ahmed bin Hanbel 'in Müsnedi İçeriği tamamen sahih kabul edilmemekle beraber günümüze ulaşıp da diğerleri kadar meşhur olmamışları ise şunlardır: Sahih literatürü: Sahih-i İbni Huzeyme Sahih-i İbni Hibban Müstedrek ve Mustahreç literatürü: Hâkim en-Nişaburî 'nin Müstedrek 'i Makdisi'nin Müstahreci Ebu 'Avâne'nin Müstahreci Ebu Nu'aym'ın Müstahreci Müsned literatürü: Ebû Nu'aym'ın Müsned-i Ebu Hanîfesi Ebu Ya'lâ el-Mevsılî'nin Müsnedi Dârimî'nin Müsnedi İbnü'l-Cü'd'ün Müsnedi Humeydî'nin Müsnedi Bezzâr'ın Mü'snedi Kudâ'î'nin Müsnedi İbn Ebi Usâme'nin Müsnedi İbn Ebi Şeybe'nin Müsnedi Rûyânî'nin Müsnedi Taberânî'nin Müsnedü'ş-Şamiyyîni Tayâlisî'nin Müsnedi Ebu'l-Abbâs Serrâc'ın Müsnedi İshâk b. Râhûye'nin Müsnedi Mu'cem literatürü: İbn 'Asâkir'in Mu'cemi Taberânî'nin Mu'cem-i Kebîri Taberânî'nin Mu'cem-i Evsatı Taberânî'nin Mu'cem-i Sağîri Ebu Ya'lâ el-Mevsılî'nin Mu'cemi Sünen literatürü: Sünen-i Nesâî Kübrâ Sünen-i Beyhaki Kübra Sünen-i Beyhaki Sağîr Sünen-i Dârimî Sünen-i Dârekutnî Sünen-i Sa'îd b. Mansûr İbn Ebi Âsım'ın es-Sünneti Ebu Bekir b. Hallâl'ın es-Sünneti Musannefler: Abdülrezzak'ın Musannefi İbn Ebî Şeybenin Musannefi İbn Cüreyc 'in Musannefi (günümüzde var olduğu bilinmiyor) İman ve edep literatürleri: küçükresim|upright=2.27|sağ|İslam dünyasının haritası. Hanefiler (yeşil renkte) Türkiye'de, Yakın Doğu'nun kuzeyinde, Orta Asya ve Hindistan'da üstünlük teşkil eder. Buhârî'nin el-Edebü'l-Müfredi Beyhakî'nin Şu'abü'l-Îmânı İbn Mende'nin Kitâbü'l-Îmânı Beyhakî'nin Mekârimü'l-Ahlâkı İbnü's-Sünnî'nin Amelü'l-Yevm ve'l-Leylesi Nesâî'nin Amelü'l-Yevm ve'l-Leylesi Hanefîler'in Hadis kitapları: Ebu Yûsuf'un Kitabü'l-Âsârı Muhammed Şeybani'nin Kitabü'l-Âsârı Muhammed Şeybâni'nin Muattası Tahâvî'nin Şerhu Müşkili'l-Âsârı Tahâvî'nin Şerhu Me'âni'l-Âsârı Murtaza Zebîdî'nin ''el-Ukûdü'l-Cevâhiri Ayrıca bakınız Selefilik Selef-i Salihin Vehhabîlik Şiilik Kaynakça Kategori:Felsefi akımlar

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Sünnilik

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi