T.C. Ziraat Bankası Karaköy Binası

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

T.C. Ziraat Bankası Karaköy Binası, Art Nouveau mimarlık akımı ve tarihi banka binalarının İstanbul ve Türkiye' deki en önemli simge binasıdır. 1934 yılında bankası ile birleşerek kapanan bir Avusturya banka şirketi tarafından yaptırılan bina günümüzde en son T.C. Ziraat Bankası mülkiyetinde, bugün dışarıdan bütün görkemiyle ayakta dursa da yenileme çalışması adı altında içi tamamen boşaltılmış kaba inşaat olarak atıl vaziyette yaşam mücadelesi vermektedir. Konum İstanbul Boğazı'ndan Haliç'e girişte hemen sağda rıhtım üzerinde yer alan bina, Yeni Galata Köprüsü girişinin doğusunda Karaköy Meydanı'na hakim olarak yer almaktadır. Yapı 19. Yüzyıldan Günümüze Yapı ve Çevresi küçükresim|262x262pik|Karaköy Meydanı Topografik-Arkeolojik Haritasında bina ve kıyı çizgisi ilişkisi küçükresim|260x260pik|1895 T.C. Ziraat Bankası Binasının R. Huber haritalarındaki yer detayı Bugün ekonomik faaliyetlerin yoğunluk kazandığı bir iş ve ticaret bölgesinde bulunan yapı, bu yüzyılın başından beri benzer bir ortam içinde yaşamaktadır. Yapının inşa tarihi öncesinden beri süregelen bu ortamı, dönemin çeşitli haritalarında da görüp anlamak mümkündür. Öncelikle yapı 15. yüzyıl sonrasında yıkılmaya başlanan şehir surlarının ve tahminen doğal kıyı çizgisinin dışında yani deniz doldurularak kazanılan bir parselde inşa edilmiştir. Bu durum A.M. Schneider ve M.I.S. Nomidis tarafından bölge için hazırlanmış Galata' nın topografik ve arkeolojik bulgularını içeren kitabta yer almaktadır. Kitapta yer alan bir haritadan elde edilmiş bilgilerde, parselin bulunduğu yapı adasının büyük çoğunluğunun doğal kıyı çizgisine göre deniz tarafında kaldığı gözlenmektedir . Yapının yakın çevresindeki diğer yapılar ve parselin kendisi ilgili en eski imar bilgileri ise 1895 tarihli F. Huber şehir sigorta haritasında mevcuttur. Söz edilen haritada çevre yapılar genellikle iş hanları, kahveler, özel ve resmi binalardan meydana gelmekte ve çalışma konusu bugünkü Ziraat Bankası binasının yer aldığı parselde ise iki ayrı küçük han (Haladjian Han ve Ander Bey Han) gözükmektedir. Banka binasının inşa edildiği parsel adasının güneybatısında bugüne göre çok daha dar ve kısa olarak mevcut olan Karaköy meydanı, kuzeybatıda Kara Mustafa sokağı, kuzeydoğuda “R' Echelle d'Ismidt” sokağı ve her ne kadar eni 40 metreye yakın geniş bir rıhtım önerisi haritada gözükse de o tarihlerde Güneydoğu yönünde deniz bulunmaktadır. Yakın çevredeki önemli yapılar ise öncelikle Karaköy Meydanı'nın binaya göre karşı tarafındaki Aziziye Karakol binasıdır. 1910 lu yılların ortasında yıkılan bu bina ile birlikte karakolun yanında gözüken ve gene meydana cepheli bir kahvehane olan “Cafe del Gento” binası da aynı akıbete uğramıştır. Bunun muhtemel nedeni 1912 yılında biraz batıya kaydırılan o zamanın yeni Galata köprüsünün meydanda yapılmasını zorunlu hale getirdiği yenileme çalışmalarıdır. [[Dosya:Wiener Bank-Verein Istanbul map detail - T.C. Ziraat Bankası Karakoy detay harita (1904).jpg|küçükresim|261x261pik|1906 C.E. Goad İstanbul Sigorta Haritası Karaköy Meydanı ve binanın yerinde görülen binası]] küçükresim|261x261pik|1927 Jacques Pervititch İstanbul Sigorta Haritası, bugünkü binanın mevcut olduğu 1255 nolu yapı adası Huber Sigorta Haritaları'ndan yaklaşık 10 sene sonra 1904-1906 yılları arasında çizilmiş Charles E. Goad haritalarında da Karaköy Meydanı aynı özelliklerini korumaktadır . Fakat ilk göze çarpan değişiklik bugünkü Ziraat Bankası'nca kullanılan yapının parselinde bulunması gereken iki hanın yıkılarak yerine bir Fransız bankası “” tarafından kullanılan binanın inşa edilmiş olmasıdır. İleriki safhalarda da kapsamlı olarak ele alınacak olan bu binanın önünde eni 18 metreye varan ve Huber'in haritasında da öneri olarak gösterilmiş bulunan bir yeni rıhtım dikkati çekmektedir. Yapılar ile ilgili detaylı bilgilere daha küçük ölçekli bir çizim olmasından dolayı rahat ulaşılabilen haritada gerek ticari ağırlıklı kullanımlar ve gerekse yapı boyutları hakkında fikir sahibi olmak da mümkündür. Buna göre çevre genelde halen ufak çaplı kahve, birahane, şekerci, kumaşçı, kuaför gibi ticarethaneler ile büyük şirketlerden meydana gelmekte ve bu işletmelerde genel olarak yabancı dilde isimler taşımakta veya zaten yabancı firmalar yani yabancı şahıslarca çalıştırılmaktadır. Bilindiği üzere dönemin ekonomik faaliyetlerinin yoğunlaştığı bir bölge olması nedeni ile birçok bankere de rastlanan Galata'nın bu özelliğine bağlı olarak banka binasının çaprazında meydana bakan Commission Han'ın da borsa olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. İlgi çekici son nokta ise 1905 tarihinde Halil Paşa Sokağı ile Kara Mustafa Paşa Sokağı arasında yer alan ince uzun yapı adasının Karaköy Meydanı'na bakan uç bölümünde yarısı mevcut bir iki katlı yapı diğer yarısı ise yan parsel üzerinde inşa edilen bir mescit-camisidir. Zira İtalyan mimar Raimondo Tommaso D’Aronco tarafından inşa edilen bu ünlü caminin zeminden başlayan bölümünün bulunduğu parsel üzerinde inşaat (enconstruction) ibaresi bulunmaktadır ve bina ile birlikte birçok resmi bulunan bu camii Karaköy meydanı genişletme çalışmaları esnasında sökülüp taşınırken kaybolmuştur. Yapının Tarihlendirilmesi alt=19.Yüzyıl sonu Galata Köprüsü ve bugünkü binanın yerinde duran binalar|küçükresim|258x258pik|19.Yüzyıl sonu Galata Köprüsü ve bugünkü binanın yerinde duran binalar 19. yüzyıl başından itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nda süregelen Batılılaşma etkisi ile Beyoğlu ve Galata'ya yerleşen levantenlere ait ticarethanelerle birlikte yerli piyasanın da iç ve dış ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak üzere birçok yabancı banka kuruluşunun bölgede faaliyete geçtiği bilinmektedir. Bu banka kuruluşları İstanbul'da mevcut yapıları kendilerine mekân seçtikleri gibi kimi zaman da kendi yapılarını kendileri inşa ettirme yoluna gitmişlerdir. Bu yapılara örnek olarak daha önceki bölümlerde incelenen Deutsche Orient Bank'ın Bahçekapı'daki binası veya bugünkü Bankalar Caddesi'nde yer alan çeşitli banka yapılarını göstermek mümkündür. Bu yapılar gibi Galata'da inşa edilen bir diğer banka yapısı da Yeni Galata Köprüsü ile Karaköy Meydanı'nın doğusunda ve rıhtım üzerinde yer alan 5 katlı yapıdır. küçükresim|258x258pik|19.Yüzyıl sonu-20. Yüzyıl başı Karaköy Meydanı ve Credit Lyonnais binası yazısı Banka binasının Karaköy Meydanı'nda özellikle de deniz yönüne bakan cephesi ve heybetli heykelleri ile dikkatleri üzerinde topladığı bilinmektedir. Fakat yetersiz arşivleme ve yurt dışında bulunan arşivlerde de 2. Dünya Savaşı'nın tahribatı yüzünden yapı ile ilgili ayrıntılı bir tarihçe mevcut değildir. Yapı ve çevresi ile ilgili bulunabilen en eski tarihli belge 1904-1906 yılları arasında yapılan bir şehir sigorta haritasıdır. Bu haritadan da sadece bugünkü banka binasının yerindeki parselde daha evvel mevcut yapı hakkında bilgi almak mümkündür. Bir İngiliz mühendis tarafından yapılan bu haritaya göre o tarihlerde aynı yerde Fransız banka kuruluşu “” bir başka yapıda aynı parselde faaliyet göstermektedir. 19. yüzyılın sonuna ait kartpostal ve fotoğraflarda da gözüken bu yapı bugünkü bina ile hiçbir benzerlik göstermeyen sıradan bir 19. yüzyıl yapısıdır. Ziraat Bankası'nca bugün kullanılan bu yapı ise muhtemelen bu yapının yerine bu tarihten sonra inşa edilmiştir. Yapının Planı Yapının Cepheleri Yapı Tekniği ve Malzeme Yapı Süslemeleri, Heykeller ve Masonluk İlişkisi Galeri Kaynaklar Dış bağlantılar Mimarlar Odası Dergisi 1975-03 Sfy.100 T.C. Ziraat Bankası Karaköy Şubesi Yenileme, Değiştirme ve Ek Bina İnşaatı-Muhteşem Giray,Nezih Eldem Rena İnşaat-Ziraat Bankası Karaköy Binası Restorasyonu 2017 DergiPark'ta "Art Nouveau Üslubunun Önemli̇ Bi̇r Temsilcisi: Ziraat Bankasi İstanbul - Karaköy Şubesi Hizmet Binası" Çekül Vakfı internet sitesinde Karaköy Ziraat Bankası Binası Kategori:Banka binaları Kategori:Beyoğlu'ndaki yapılar Kategori:Ziraat Bankası

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

T.C. Ziraat Bankası Karaköy Binası

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi