Taşkıran, Posof

[bullvar_katip]

Taşkıran, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Taşkıran köyünün bilinen en eski adı, Giorgisubani’dir. Gürcüce bir yer adı olan Giorgisubani (გიორგისუბანი), iki kelimeden (გიორგი: erkek adı; უბანი: köy) oluşan bir tamlamadır ve "Giorgi’nin köyü” anlamına gelir. Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği toprakların en eski tahrirlerinden biri olan 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan’da köyün adı Gorgisuban (كوركيسوبان) olarak kaydedilmiştir. Daha geç tarihli Osmanlı tahriri olan Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır'da ise küçük bir farkla Gorgesuban (كوركهسوبان) biçiminde yazılmıştır. 1928 tarihli Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları adlı Osmanlıca yayında ise bu ad Gergisuban (كهركيسوبان) biçimine dönüşmüştür. 1968 yılında basılan Köylerimiz adlı devlet yanında köyün eski adı Gergusuban, yeni adı Taşkıran olarak verilmiştir. Bununla birlikte Dahiliye Vekaleti’nin 1933’te yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta köyün adı Taşkıran olarak geçer. Bu kayıt, Türkçe farklı biçimlerde yazılmış olan Giorgisubani köyünün adının 1928-1933 arasında değiştirilmiş olduğunu göstermektedir. Giorgisubani, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Samtshe'de yer alır. Köyde eskiden kilisenin varolması, buranın Osmanlı döneminden önce de bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Nitekim Osmanlıların Gürcü atabeglerin yönetimindeki Samtshe-Saatabago topraklarının ele geçirmesinden sonra yapılan 1595 tarihli Defter-i Mufassal Vilayet-i Gürcistan adlı tahrirde, Giorgisubani Poshov livasına bağlı Güney nahiyesinde bir köy olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte köy beş haneden oluşuyordu ve Enuka veled-i ...(?), Ğvinia veled-i ...(?), Lazare torunu, İvane veled-i Kvirika, İlya veled-i Ardaşez köydeki kayıtlı erkek adlarıydı. Köyde buğday, arpa, çavdar, keten ve sebze tarımı yapıldığı, domuz ve koyun beslendiği, arıcılık yapıldığı kayıtlardan anlaşılmaktadır. Köyün beş haneden ibaret olması, buranın gerçekten de Giorgi adında birinin ve yakınlarının yaşadığı bir köy olduğunu düşündürmektedir. Daha geç tarihli tahrirde de Giorgisubani Çıldır Eyaleti'nde aynı idari konuma sahipti. Uzun süre Osmanlı yönetiminde kalan Giorgisubani 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rusya İmparatorluğu’nun eline geçti. Savaşın hemen sonrasında, Giorgisubani’de 14 hane yaşıyordu. Rus kayıtlarında Gergisuban olarak geçen köy Ardahan sancağının (okrug) Posof kazasına (uçastok) bağlıydı. Köyde 1886’da 200, 1896’da 234 ve 1906’da 356 kişi yaşıyordu. Nüfusun tamamı Türklerden oluşuyordu. I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından Giorgisubani bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti tarafından fiilen yeniden Türkiye’ye katıldı. Ekim 1921’de imzalanan Kars Antlaşması’yla Giorgisubani’nin de içinde yer aldığı Ardahan ve Artvin bölgeleri Türkiye’ye bırakıldı. Giorgisubani köyünde eski bir kilisenin olduğu bilinmektedir. Tamamen ortadan kaldırılmış olan kilisenin yerinde bugün cami bulunmaktadır. 19. yüzyılda inşa edilmiş olan caminin hemen yakınında bulunan evin duvarında kiliseye ait bezemeli pembe taşın varlığı, Giorgisubani Kilisesi’nin yıkılıp yerine caminin inşa edildiğini, kilise taşlarının da başka yapılarda kullanıldığını göstermektedir. Coğrafya Köy, Ardahan il merkezine 95km, Posof ilçe merkezine ise 14km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategoriosof belde ve köyleri