Tazşa

[bullvar_katip]

Tazşa – Türk ve Altay mitolojisinde ve masallarında sık sık adı geçen kel kahraman. Taşşa veya Tazça olarak da söylenir. Bazen Kalca (Kalça) veya Kelçe (Kelce) şeklinde de geçer. Özellikleri Daz (kel) başlı bir yiğittir. Gücünü kelliğinden alır. Türk söylencelerinde kellik bir güç ve zeka simgesidir. Aynı zamanda dolaylı olarak ve kendiliğinden ortaya çıkan kurnazlık ve yenilmezlik gibi özellikleri barındırır. Daz (kel) başlı yiğit asla yenilmez. Bazı durumlarda normal, sıradan bir insan olan kahraman silkinerek ton (don, biçim) değiştirerek birdenbire Taşşa’ya dönüşür. Hatta onunla birlikte atı da silkinir ve daz başlı olur. Böylece ikisi de yenilmez hale gelirler. Taşşa, Keloğlan’ın önsel ve ilkel biçimidir. Ancak Keloğlan gibi gülünç değildir. Aksine kellikle birlikte yiğitliği ve ciddiyeti, ayrıca fiziksel özelliklerinin gelişmişliği ile gücü de artar. Avarların söylencelerinde, soyundan türedikleri dazbaşlı (kel) ataları vardır. Kelçe; Çokbilmiş, kurnaz ve talihlidir. Ukala ve alaycı olarak da görünür. Kendisini kele dönüştürerek öteki dünyaya bile gidebilir, göğün yedi katını ve yıldızları dolaşır. Altay efsanelerinde kel kadın şaman ölüleri bile diriltir. Bu nedenle kellik bir güç simgesidir. Güneşli bir günde kar yağdırır, fırtına çıkarır. Manas Destanında Targıl Taz adlı bir kahin vardır. Kel/Kal sözcüğünün Moğolca Gal “Ateş” sözcüğü ile de bağlantısı vardır. Ateş kutsallık ve güç içeren bir enerjiye sahiptir. Moğolların Gal Han adlı bir Tanrıları vardır ve sözcük olarak kellik anlamıyla bağlantılıdır. Arkaik Motifler Taz Hanım Taz Hanım - Türk ve Altay mitolojisinde gök tanrıçasıdır. Tez Hanım olarak da bilinir. Ülgen’in karısı olarak geçer. En önemli özelliği kel olmasıdır. Tuvalarda kartala Tas adı verilir ve Taz Hanım ile bağlantılıdır. Moğolcada akbaba kuşuna Tas/Tasu denmesi de yine bu kuşun kel bir görünümünün olmasıyla alakalıdır. Tazlık (kellik) tamamen Türk kültürüne ait olan belirgin biçimde ortaya çıkan bir güç simgesidir. Taşşa ve Keloğlan ile bağlantılı olarak ele alınabilir. Taskıl, Tazagan gibi dağ adları yine bu konuyla ilintilidir. Kaldaz Hanım Kaldaz Hanım - Türk ve Altay mitolojisinde Ateş Tanrıçası. Başka bir görüşe göre mal (sığır) ve büyükbaş hayvanların koruyucusudur. Emrindeki olan canlılara Kaldazın adı verilir. Sözcük, Moğolca Gal (Ateş) kelimesi ve Hal sözcüğü ile bağlantılıdır. Ayrıca Kal/Kel kökü kellik ifade eder. Kal (Ateş) ve Daz (Kel) sözcüklerinin bileşimidir. Keley Keley – Altay mitolojisinde adı geçen yarı tanrıdır. Ülgen’in kızlarından biriyle, yerden doğan bir şamanın evliliğinden dünyaya gelen bir kişidir. Peltek dillidir. Keloğlan adlı masal kişiliğinin oluşmasında rol oynayan arkaik tiplerdendir. Yani Keloğlan'ın Türk mitolojisi içindeki en eski biçimi olduğu söylenebilir. Moğollar ve Avarlar da ilk atalarının kel olduğunu söylerler. Etimoloji Tazşa: (Tas/Taz/Taş/Daş) kökünden türemiştir. Kellik, dazlaklık anlamlarını içerir. Dazlak sözcüğü ile aynı anlamı taşır. Moğolcada Tar olarak ifade edilir. Kelçe: (Kel/Kal/Gal) kökünden türemiştir. Saçsızlık ifade eder. Dayanıklı olmak anlamı da kökün içinde gizlidir. Moğolca Heleh/Kele, Kalmukça Kelehe konuşmak, gevezelik etmek demektir ve Kelçe’nin lafazanlığı ile de bağlantılıdır. Kaynakça Ayrıca bakınız Keloğlan Kategori:Türk mitolojisi Kategori:Türk tanrıları