Tehuelçe dili

[bullvar_katip]

Tehuelçe dili (Aoniken, Inaquen, Gunua-Kena, Gununa-Kena) Patagonya'nın Çon dillerinden biridir. Bu dilin konuşucuları bugünkü Şili'de, Ateş Topraklarının kuzeyinde ve Mapuçe halkının güneyinde toprak işgal eden göçebe avcılardı. Aonikenk veya Aonekko 'a'ien olarak da bilinir. Dilin çöküşü Patagonya'nın Şili ve Arjantin devletleri tarafından işgaliyle başlamıştır. Tehuelçe dili diğer dillerden ve kültürlerden oldukça etkilenmiştir. Bu durum, biçim-sözdizimsel ögelerin Tehuelçe diline aktarılmasına yol açmıştır. 19. ve 20. yüzyıllarda, Arjantin ve Şili'nin bağımsızlığı arttıkça İspanyolca baskın bir dil haline gelmiştir ve İspanyolca konuşan yerleşimciler Patagonya'ya sahip olmuşlardır. Dil, günlük olarak kullanılmasa da kendilerini Tehuelçe olarak tanımlayan insanlar için hala çok önemli bir simgedir. Dora Manchado'nun 2019'daki ölümüne karşın, dil Dora Manchado'dan belgelenmiştir, bu dil hakkında çeşitli çalışmalar ve akademik çalışmalar yapan bir grup dilbilimci ve antropolog ile işbirliği yaparak, çeşitli Aonikenks grupları tarafından geri kazanılmıştır ve diriltilmiştir. Artık topluluklar, dilbilimsel belgeleme çalışmalarıyla bu dilin korunduğu durum olan yok olma hakkında konuşma hakkına sahiptir. Sınıflandırma Tehuelçe dili; Teuşen dili, Selknam dili (Ona dili) ve Hauş dili ile birlikte Çon dil ailesine aittir. Kuzeydoğu ve kuzeydoğu Ateş Topraklarındaki kabileler tarafından konuşulan son iki dil, ilgili topluluklar tarafından belgeleme ve dilbilimsel diriltme bakımından farklı konumlardadır. Lehçeler Mason (1950) lehçeleri şu biçimde sıralamıştır: Kuzey: Payniken dili; Poya dili Güney: İnaken dili Sesbilim Sesliler Tehuelçe dili kısa veya uzun olabilen 3 ünlü özelliğine sahiptir (Fernandez 1988: 87-88). Sessizler Tehuelçe dilinin 25 ünsüz sesbirimi vardır. Duraklar; düz, gırtlaksıllaşmış veya ötümlü olabilir (Fernández 1998: 88-89). Biçimbilim Adıl Kaynakça Fernández Garay, Ana V. (1997): Testimonios de los últimos tehuelches . Buenos Aires: Buenos Aires Üniversitesi. (İspanyolca) Fernández Garay, Ana V. (1998): El tehuelche. Una lengua en vías de extinción . Valdivia: Universidad Austral de Chile [Anejos de Estudios Filológicos 15]. (İspanyolca) Fernández Garay, Ana V. (2004): Diccionario tehuelche-español/índice español-tehuelche. Leiden: Leiden Üniversitesi [Latin Amerika'nın Yerli Dilleri 4]. (İspanyolca) Viegas Barros, J. Pedro (2005): Voces en el viento. Raíces lingüísticas de la Patagonia. Buenos Aires: Mondragón. (İspanyolca) Ana Fernandez Garay, La Nomizacion de lenguas indigenas de la Patagonia, Puebla, Meksika, 2006. (İspanyolca) Dış bağlantılar Tehuelçe dili (Kıtalararası Sözlük Dizisi) https://kketoshmekot.org (Tehuelçe dili topluluğu ağ sayfası) https://qadeshiakk.wordpress.com (Dil ile ilgili malzemeler) Kategori:Çon dilleri Kategori:Arjantin'deki diller