Telomeraz'in calismasi|küçükresim|400px|Telomeraz'ın çalışma prensibi. [[Dosya
arallel telomere quadruple.png|küçükresim|275px|İnsan telomerinin kristalik yapısını gösteren bir çizim (G-quadruplex).]] Telomeraz telomerleri sentezleyen ve koruyan bir ters transkriptaz enzim. Yapısında taşıdığı RNA'yı taslak olarak kullanarak her bölünme ile kısalan telomer uçlarının korunmasını sağlayan enzim. Telomerik DNA dizilerini doğrusal kromozomların uçlarına ilave eder. Her DNA ikileşmesi sonrası kromozom boyu kısalır; çünkü DNA polimeraz ana zincirde 3’ ucunda yeni bir DNA sentezini başlatamaz. Telomeraz, bu uç replikasyon problemini, telomerik tekrar dizilerini kromozomun 3’ ucuna takıp, kromozomun kısalmasını engelleyerek çözer. Telomeraz enziminin aktivitesi somatik hücrelerinde azdır. Bu yüzden normal bir hücrenin her bölünüşünde, telomer boyu yaklaşık 100 baz çifti kadar kısalır. Telomer kısalması, hücre bölünmesini zamanla durdurur. Bu nedenle günümüzde yapılan moleküler genetik araştırmaların çoğu bu 'telomerlere bağlı hücre yaşlanmasını' yok etme yönündedir. Kanser hücrelerinde ve kök hücrelerde ise telomeraz aktivitesi korunmuştur ve bu yüzden bu hücre tipleri ölümsüzdür ve sürekli bölünebilir. Yapısı Bir ribonükleoprotein olan telomeraz, protein katalitik altbirimi (TERT, insanda hTERT), RNA altbirimi (TR, insanda hTR) ve bir veya daha fazla yardımcı proteinden oluşur. RNA altbiriminin bir kısmı telomer uçlarıyla bütünler yapıdadır ve bu yönüyle telomerik DNA'nın uzatılmasında şablon olarak kullanılır. Telomeraz her bir döngüde yeni üretilen DNA'nın ucuyla hibritleşen RNA altbirimini baz alarak DNA'yı biraz daha uzatır ve işlem sonunda bir birim ileri kayarak aynı işlemi tekrar başlatır. Katalitik altbirim bir ters transkriptaz enzimidir, tek zincirli RNA'nın karşısına tek zincirli DNA oluşturur. Bu altbirimin RNA altbiriminin bağlanması, katalitik aktivite ve diğer TERT moleküllerine bağlanma gibi görevleri vardır . Ayrıca bakınız Telomer DNA ikileşmesi Dış bağlantılar Telomerase.org Kaynakça Kategori:EC 2.7.7 Kategori:Genetik Kategori
NA ikileşmesi Kategori:Telomerler Kategori:Biyolojik yaşlanma
arallel telomere quadruple.png|küçükresim|275px|İnsan telomerinin kristalik yapısını gösteren bir çizim (G-quadruplex).]] Telomeraz telomerleri sentezleyen ve koruyan bir ters transkriptaz enzim. Yapısında taşıdığı RNA'yı taslak olarak kullanarak her bölünme ile kısalan telomer uçlarının korunmasını sağlayan enzim. Telomerik DNA dizilerini doğrusal kromozomların uçlarına ilave eder. Her DNA ikileşmesi sonrası kromozom boyu kısalır; çünkü DNA polimeraz ana zincirde 3’ ucunda yeni bir DNA sentezini başlatamaz. Telomeraz, bu uç replikasyon problemini, telomerik tekrar dizilerini kromozomun 3’ ucuna takıp, kromozomun kısalmasını engelleyerek çözer. Telomeraz enziminin aktivitesi somatik hücrelerinde azdır. Bu yüzden normal bir hücrenin her bölünüşünde, telomer boyu yaklaşık 100 baz çifti kadar kısalır. Telomer kısalması, hücre bölünmesini zamanla durdurur. Bu nedenle günümüzde yapılan moleküler genetik araştırmaların çoğu bu 'telomerlere bağlı hücre yaşlanmasını' yok etme yönündedir. Kanser hücrelerinde ve kök hücrelerde ise telomeraz aktivitesi korunmuştur ve bu yüzden bu hücre tipleri ölümsüzdür ve sürekli bölünebilir. Yapısı Bir ribonükleoprotein olan telomeraz, protein katalitik altbirimi (TERT, insanda hTERT), RNA altbirimi (TR, insanda hTR) ve bir veya daha fazla yardımcı proteinden oluşur. RNA altbiriminin bir kısmı telomer uçlarıyla bütünler yapıdadır ve bu yönüyle telomerik DNA'nın uzatılmasında şablon olarak kullanılır. Telomeraz her bir döngüde yeni üretilen DNA'nın ucuyla hibritleşen RNA altbirimini baz alarak DNA'yı biraz daha uzatır ve işlem sonunda bir birim ileri kayarak aynı işlemi tekrar başlatır. Katalitik altbirim bir ters transkriptaz enzimidir, tek zincirli RNA'nın karşısına tek zincirli DNA oluşturur. Bu altbirimin RNA altbiriminin bağlanması, katalitik aktivite ve diğer TERT moleküllerine bağlanma gibi görevleri vardır . Ayrıca bakınız Telomer DNA ikileşmesi Dış bağlantılar Telomerase.org Kaynakça Kategori:EC 2.7.7 Kategori:Genetik KategoriNA ikileşmesi Kategori:Telomerler Kategori:Biyolojik yaşlanma