Tepebaşı, Şavşat

[bullvar_katip]

Tepebaşı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Tepebaşı köyünün eski adı Ziosi veya Dziosi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Ziosi (ზიოსი) veya Dziosi (ძიოსი), Türkçeye Ziyos şeklinde girmiştir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defteri ile Artvin vilayeti hakkında 1927 tarihli bir kaynakta Ziyos (زییوس)olarak geçer. Ziosi, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Ziosi Kilisesi ve Ziosi Kalesi bu dönemden kalmış olmalıdır. Ziosi, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde "Ziyos" adıyla Çıldır Eyaleti'ne bağlı İmerhevi sancağının köylerinden biriydi. Askere alma ve vergi salma amacıyla Osmanlı idaresinin sadece erkek nüfusunu tespit ettiği bu tarihte köyde 17 hanede 76 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Ziyos köyünün toplam nüfusunun yaklaşık 152 kişiden oluştuğu söylenebilir. Ziosi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafında Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Dzios (Дзіосъ) adıyla kaydetti yerleşim, |Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Çihori nahiyesinin dört köyünden biriydi. Köye bağlı "Sarvan" (Сарванъ) adında bir mahalle bulunuyordu ve bu mahallede 3 hane yaşıyordu. 1886 nüfus tespitine göre Ziosi köyünün nüfusu, 32'si erkek ve 36'sı kadın olmak üzere, 10 hanede yaşayan 68 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı Gürcü olarak kaydedilmiştir. Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze 1890'ların başında köyün adını Dziosi (ძიოსი) olarak yazmış ve bu yerleşimi İmerhevi vadisinde Gürcü dilinin konuşulduğu köyler arasında saymıştır. Çiçinadze'nin verdiği bilgiye göre, bu tarihten önce, Rus idaresindeki köyden Osmanlı ülkesine 15 hane göç etmişti. Ziosi köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Ziosi köyünü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı. Ziosi köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde "Ziosi" adıyla Artvin livasının Şavşat kazasına bağlı İmerhev nahiyesinin köylerinden biriydi. Köydeki 12 hanede, 57'si kadın ve 51'i erkek olmak üzere, 108 kişi yaşıyordu. Bu tespitte de köyünün nüfusu Gürcü olarak kaydedilmiştir. Nitekim Ziosi'de Saçuradziri (საჭურაძირი), Çalati (ჭალათი), Gağmieti (გაღმიეთი), Tbati (ტბათი), Tskaro (წყარო) gibi yer adları Gürcücedir. Ziosi veya Ziyos Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Tepebaşı olarak değiştirilmiştir. Tepebaşı köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının Meydancık nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 191 kişiden oluşuyordu. 1965 yılında ise köyde 278 kişi yaşıyordu ve bu nüfus içinde 109 kişi okuma yazma biliyordu. Coğrafya Tepebaşı köyü, Artvin il merkezine 98km, Şavşat ilçe merkezine ise 33km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Şavşat belde ve köyleri