Thomas Fairfax

[bullvar_katip]

Thomas Fairfax, (17 Ocak 1612 - 12 Kasım 1671) İngiliz İç Savaşında parlamento ordusunda komutan ve Oliver Cromwell'in silah arkadaşı. Çok başarılı ve önemli bir asker olarak parlamento kuvvetlerini sayısız zafere ulaştırmıştır. İç savaşın kazanılmasından sonra kurmay heyetinde bulunan Cromwell'in siyasi olarak gerisinde kalmıştır. Devrik kral I. Charles'ın mahkemesinde yer almayı reddetmiş, iktidarı Cromwell'e bırakarak siyasetten çekilmiştir. Bu tutumu ve savaş meydanındaki hoşgörülü davranışları nedeniyle II. Charles Restorasyonu sırasında parlamento yanlısı komutanlara verilen ağır cezalardan azade olmuştur. Siyah saçları ve gözleri nedeniyle kendisine Siyah Tom takma adı yakıştırılmıştır. Gençlik yılları 17 Ocak 1612 tarihinde Yorkshire'daki Ilkley yakınlarındaki Denton Hall malikanesinde 2. Cameron Lordu Ferdinando Fairfax'ın en büyük oğlu olarak dünyaya gelir. Eğitimini St. John's ve sonrasında Cambridge Üniversitesinde alır. Daha sonra Hollanda'daki Protestanlara yardım için düzenlenen Sir Horace Vere seferine dahil olur ve savaşır. Sonraki dönemde 1639 yılında Yorkshire ağır süvarilerinden oluşan bir bölüğe komuta eder, bu seferde kral I. Charles'ın doğrudan emrinde İskoçlara karşı Berwick'de savaşır. Newburn Muharebesinde mağlup olan İngiliz ordusuyla beraber geri çekilir. Yenilgiye rağmen monarşiye hizmetlerinden dolayı 1641 yılı Ocak ayında şövalye ilan edilir. İç savaş öncesi Baba oğul Fairfaxlar krala bağlı şekilde askeri görevlerini yaparken, özellikle I. Charles'ın yanlı ve keyfi kararlarını eleştiriyorlardı. Thomas Fairfax kralın kararlarının Parlamento tarafından denetlenmesi gerektiğini savunur. Kral York'ta daha sonra ordusunun çekirdeğini oluşturduğu anlaşılan özel muhafız birliğini kurmaya kalkınca Fairfax, bizzat krala yazarak bundan vazgeçmesini ister. İç savaş 1642 yılında iç savaş patlak verince babası Lord Fairfax kuzeydeki Parlamento kuvvetlerinin komutanı olarak atanır. Sir Thomas ise süvari komutanı olarak babasının komutasına girer. Nadiren yenilgiler almış olsa genelde savaş alanında çok başarılı olan Fairfax 1644 yılı Temmuz ayındaki belirleyici Marston Moor Muharebesi'nde yer alarak zafere katkıda bulunur. Muharebede yaralanmasına rağmen büyük yararlılık göstermiştir. Muharebede kardeşlerinden Albay Charles Fairfax ölmüştür. Monarşi yanlıları bu muharebeden sonra yenilgiyi kabullenmiş, York ele geçirilmiş ve kuzey bölgesi Parlamento egemenliğine boyun eğmiştir. Buna rağmen güney ve batı bölgelerinde hala güçlü olan monarşi yanlıları savaşın iki yıl daha sürmesine yol açmıştır. Savaşın uzaması halkta bıkkınlığa yol açmış, mali güçlükler ve silahlı kuvvetlerin aşırıya kaçan bazı uygulamaları eleştirilmeye başlanmıştır. Parlamento birliklerinin komuta heyeti de bu eleştirilerin önüne geçmek adına tasfiye yapmış, Sir Thomas Fairfax başkomutanlığa getirilmiş ve Yeni Ordu teşkilatı güçlendirilmiştir. 14 Haziran 1645 tarihindeki Naseby Muharebesi'nde yenilen kral I. Charles Galler bölgesine kaçınca Parlamento batı bölgelerinde denetimi ele geçirir. 12 Kasım 1645 günü Londra'ya gelen Fairfax, coşkulu halk tarafından karşılanır. Gallerden ayrılarak güçlü bir garnizonun bulunduğu Oxford'a geçen kral I. Charles, askeri destek umuduyla İskoçya'ya gider. Parlamento birlikleri tarafından kuşatılan Oxford garnizonu teslim olunca, I. Charles İngiltere'de tamamen güçsüz kalmış olur. 1647 yılının Ocak ayında İskoçlar tarafından İngilizlere teslim edilen kral, Fairfax eşliğinde ülkeye getirilir. Moınarşi yanlılarının yenilgisiyle beraber karmaşık bir görüşme trafiği başlar. Kralla parlamento arasında süregiden görüşmelerin yanı sıra kralla İskoçlar arası temas devam etmekte, Yeni Ordu giderek siyasetin içine çekilmekteydi. Fairfax, yeni dönemde Parlamento ile ordusundaki sıradan askerin talepleri arasında sıkışmaya başlayacaktır. Ordu içindeki ve ülkedeki toplumsal sorunları çözmeyi vadeden özellikle radikal fikirlerin kolaylıkla boy gösterdiği Yeni Ordu birlikleri, hızla bir siyasi partiye doğru evrilerek Parlamentonun yerine iktidarın alınmasını ve kralın cezalandırılmasını talep eder hale gelir. Siyasi olayların ortasında kalan ve bu duruma ayak uyduramayan Fairfax giderek Cromwell ve ona bağlı askerlerin gölgesinde kaldığı fark ederek istifa etse de, kalmaya ikna edilir. 1648 yılında yeniden alevlenen iç savaş sırasında tekrar cephede komuta görevini başarıyla yapar. Kralın ihanetinin ortaya çıkmasıyla cezalandırılmasını onaylasa da idam hükmünün çıkacağını öngörerek bu tür cezayı tasvip etmediği gerekçesiyle idam hükmünü imzalamaz. Başkomutan olarak son icraatı 1649 yılı Mayıs ayında aşırı sol fikirleri savunan ordu içindeki Levellerların isyanını bastırmak olur. Bundan sonraski süreçte ordudan istifa eder, Cromwell'in ısrarlarına rağmen seferlere katılmaz. Siyasi görüşleri Fairfax 1654 yılında West Riding bölgesinden milletvekili seçilir. Cromwell'in ölümünden sonra Yorkshire Nunappleton'daki evine çekilir ve emekliye ayrılır. Restorasyon dönemi sırasında önemli bir tarihi şahsiyet olarak monarşi yanlıları tarafından göreve çağrılır. Bu girişimi ve I. Charles'ın idamı öncesindeki tutumu nedeniyle monarşistler tarafından kovuşturmaya alınmaz. 1660 yılı Nisan ayındaki seçimlerde yeniden Yorkshire milletvekili seçilir. II. Charles'ın taht giymesi için yapılan düzenlemede Avam Kamarası temsilcilerindendir. Ömrünün geriye kalan 11 senesini Yorkshire'da emekli olarak geçirmiştir. Edebiyata meraklı olan Fairfax özellikle dini bazı eserler çevirmiş, son iki yılında ise anılarını kaleme almıştır. Özellikle 1642-44 dönemi askeri harekâtlarını anlattığı eserler basılmıştır. Savaş alanında çok cesur, atılgan ve düşmanına saygı gösteren bir komutan olarak anlatılır. Alçakgönüllülüğü ve gözden uzak olmayı sevmesi, barış zamanında devlet adamlığı görevlerini layığıyla yerine getirmesinde engel olmuş, yardımcısı Cromwell'in gölgesinde kalmıştır. Ailesi 20 Haziran 1637 tarihinde Tilbury Baronu Horace Vere'nin kızı Anne de Vere ile evlenir. Kızları Mary Fairfax 2. Buckingham Dükü George Villiers ile evlenmiştir. Ailenin asalet unvanı Fairfax'ın kuzeni Henry Fairfax ile devam etmiştir. Canlandırmaları ve geleneği Cromwell adlı 1970 İngiliz yapımı sinema filminde Douglas Wilmer tarafından canlandırılmıştır. Kaynakça Ayrıca bakınız İngiliz İç Savaşı Kategori:1612 doğumlular Kategori:1671 yılında ölenler