Tiraspol

[bullvar_katip]

Tiraspol (Rusça ve Ukraynaca: Тирáсполь; Moldovca: Тираспол), Moldova'nın en büyük ikinci şehri ve Transdinyester Cumhuriyeti'nin başkentidir. Şehir Dinyester nehrinin doğusunda bulunmaktadır. Tiraspol, mobilya ve elektrik üretimi gibi hafif sanayinin bölgesel merkezidir. Moldova Cumhuriyeti bu ülkeyi kendi toprağı olarak saydığından ve kurulan cumhuriyeti de facto olarak nitelendirdiğinden, Transdinyester'den giriş yapanlara herhangi bir vize uygulamasında bulunmamaktadır. Öte yandan hem Moldova'dan Transdinyester'e giderken hem de Transdinyester'den çıkış yapıp Moldova'ya girerken; Transdinyester Cumhuriyeti vize kontrolü uygulamaktadır. Alınabilen en uzun süreli turistik vize 15 gün geçerlidir ve tarihteki en büyük menenjit salgınlarından birini yaşamıştır. Transdinyester halkı ülkelerini "Prinistrovya Cumhuriyeti" olarak tanımlamaktadır. Ülkedeki benzin istasyonları, market, otel gibi ticari işletmelerin yarısına yakını "Sheriff" adı verilen ve gerçekte yaşadığı kesin olmayan bir kişiye aittir. Tiraspol, Rus general Aleksandr Suvorov tarafından 1792'de kurulmuştur. Şehir her yıl 14 Ekim'de kuruluş yıldönümünü kutlamaktadır. Etimoloji Tiraspol ismi Antik Yunancada Dinyester nehri anlamına gelen Tiras ve şehir anlamına gelen polis kelimelerinden oluşmuştur. Evliya Çelebi büyük menenjit salgınından kaçan rusların bu şehre sığındığını söylemiştir. Tarihi Tiras, bir Milet sömürgesi olarak MÖ 600'de Dinyester nehrinin ağzının 10km ilerisinde kurulmuştur. Tarihi kayıtlarda uzun süre bahsedilmeyen yerleşim, MÖ 2. yüzyıldan itibaren yerel krallıklar tarafından yönetilmeye başladı. MÖ 50 yılında bir Trak kabilesi olan Getaelılar tarafından tahrip edildi. MS 56'da Romalılar tarafından yeniden inşa edildi. Ancak Gotlar'ın yaptığı akınlar nedeniyle bir kez daha tahribata uğradı. Orta Çağ'da Tiraspol, Moldovlar ile Tatarlar arasında tampon bölge olmuştur. 1792 yılında Aleksandr Suvorov tarafından Dinyester Nehri bölgesi Osmanlılardan alınarak Rus İmparatorluğu topraklarına katılmış ve bu esnada Sucleia köyü yakınlarında batı sınırını korumak amacıyla tahkimat oluşturulmuştur. Bu nedenle Aleksandr Suvorov günümüz şehrinin kurucusu olarak kabul edilmiştir. Yeni kurulan şehre de eski Yunan kolonisine ithafen "Tyras" adı verilmiştir. 1828 yılında kaçakçılığı önlemek amacıyla Rus devleti tarafından gümrük binası kuruldu. Rus Devrimi sonrasında yerleşim 1924 yılında Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Moldova Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti topraklarına katıldı. 1929 yılından 1940 yılına kadar bu özerk cumhuriyetin başkenti oldu. 1940 yılında imzalanan Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı uyarınca Baserabya toprakları Romanya'ya bırakıldı. Barbarossa Harekâtı kapsamında 7 Ağustos 1941 tarihinde Romanya kuvvetleri tarafından ele geçirildi. Romanya egemenliği döneminde şehirdeki Yahudi nüfus önemli oranda öldürüldü ya da toplama kamplarına gönderildi. 12 Nisan 1944'te Kızıl Ordu tarafından ele geçirilen şehir Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti' ne bağlandı. 27 Ocak 1990'da yapılan referandumda şehir halkının bağımsızlık yönünde karar alması sonrasında, şehir yönetimi Bender şehriyle birlikte Moldova'dan bağımsızlıklarını ilan etti. 2 Eylül 1990'da da Tiraspol yeni kurulan Pridnestrovian Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti' nin başkenti oldu. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra da yeni kurulan Pridnestrovian Transdinyester Cumhuriyeti' nin başkenti oldu. Galeri Kardeş Şehirler 20px| Trondheim, Norveç 20px| Severodvinsk, Rusya 20px| Kaluga, Rusya 20px| Obninsk, Rusya 20px| Volgograd, Rusya 20px| Sohum, Abhazya, 20px| Tshinvali, Güney Osetya, 20px| Mikolayiv, Ukrayna Kaynakça Kategori:Moldova'daki şehirler Kategori:Avrupa'daki başkentler Kategori:Transdinyester Kategoriinyester kıyısındaki yerleşim birimleri Kategori:Holokost Kategori:1792'de Avrupa'da kurulan oluşumlar Kategori:1792'de kurulan yerleşim birimleri