Tonga

[bullvar_katip]

Tonga ya da resmî adı ile Tonga Krallığı, (; ), Büyük Okyanus'ta yaklaşık 169 adadan oluşan ada ülkesi. Toplam kara yüzölçümü yaklaşık 700km olan ülke, Güney Pasifik Okyanusu'nun yaklaşık 700.000km büyüklüğünde bir alanı kaplar. 2021 itibarıyla nüfusu 104.494 olan ada ülkesinin nüfusunun %70'i başkent Nuku'alofa'nın bulunduğu Tongatapu adasındadır. Ülke nüfusunun geri kalanı, ülkedeki 35 adada yaşamaktadır. Tonga, kuzebatısında Fiji ile Wallis ve Futuna (Fransa), kuzeydoğusunda Samoa, batısında Yeni Kaledonya (Fransa) ile Vanuatu, doğusunda Niue ve güneybatısında Kermadec (Yeni Zelanda) ile sınırlanmıştır. Tonga aynı zamanda İngiliz Milletler Topluluğunun bir üyesidir. Etimoloji Ülkenin ismi daha önceleri Batı ülkelerinde Dost Adalar olarak adlandırılmaktaydı. James Cook 1773 yılında bu adaya gerçekleştirdiği ilk ziyaretinden sonra burada gördüğü dostane yaklaşım nedeniyle adaya bu ismi vermiştir. Tonga ismi yerel dil olan Tongacada güney kelimesini ifade etmektedir. Coğrafya Tonga'yı oluşturan 169 adanın bazıları volkaniktir (Niuafoo, 1946’da bir püskürmeden sonra boşaltıldı), geri kalanlarsa yükselmiş mercan kayalıklarından oluşur (Vavau, Tongatapu); merkezi kesiminde çok sayıda atol ve mercan kayası vardır (Haapai adaları). Ülkenin kara sınırı bulunmamakta olup, sahip olduğu adaların toplam sahil uzunluğu 419km'dir. Tonga, Okyanusya kıtasının orta ölçekli ülkelerinden biri konumundadır. Tonga toplamda 747km2 bir yüzölçümüne sahiptir. Tonga takımadaları Fiji'nin doğusunda, Samoa'nın güneyinde ve Yeni Zelanda'nın ise kuzeyinde yer almaktadır. 2014 yılı sonuna kadar 176 adaya sahip olan ülke, 2014 sonu ile 2015 yılı başında bölgede yaşanan volkanik hareketler sonucu Hunga Tonga ile Hunga Ha ́apai adaları arasında yeni bir karasal alan oluşması ile 177. adaya sahip olmuştur. Ada Ocak 2015 itibarıyla 2km'lik bir uzunluğa, 1km'lik genişliğe ve 100m'lik yüksekliğe sahip olmuştur. Ülkenin en yüksek noktasını 1.000m'lik bir yüksekliğe sahip olan ve Kao adasında bulunan yükseklik oluşturmaktadır. Buradaki yükseklik 1.009m ile 1.046m arasında gösterilmektedir. Tonga sahip olduğu birçok volkanik adası ile birlikte Pasifik ateş çemberi içerisinde yer almaktadır. Tonga'nın doğusunda 10.882m'lik bir derinliğe sahip olan Tonga Çukuru yer almaktadır. Burada Pasifik levhası her yıl batı yönünde 15cm ile 24cm arasında Avustralya levhası'nın altına girerek yitim zonu oluşturmaktadır. Bu bölgede ortalama su derinliği 500m civarındadır. Bu derece az bir derinliğe sahip olan bölgede çok sayıda mercan adası oluşabilmektedir. Ada ülkesinin %43'ü tarımsal faaliyetler için kullanılırken, %12,5 ormanlık alan konumundadır. İklim Tropikal iklimin etkisi altında olan ülkede, Aralık - Nisan ayları arasında en sıcak günler yaşanmaktadır. Bu süreçte sıcaklıklar 32°C. Ada ülkesinde ise Mayıs ile Kasım ayları arasında daha serin bir havaya sahip olup, bu süreçte sıcaklıklar 27°C civarında ölçülmektedir. Ülke genelinde ölçülen en yüksek sıcaklık değeri 35°C ile 11 Şubat 1979 tarihinde Vava'u adasında, en soğuk gün değeri ise 8,7°C ile 8 Eylül 1994 tarihinde Fua'amotu kasabasında ölçülmüştür. Ülke genelinde 15°C ve altında sıcaklık değerleri genelde kurak mevsimde görülmekte olup, burada daha çok ada ülkesinin güneyinde kalan kısımlar etkilenmektedir. Ülkenin güney kesiminde yer alan adalara, Ekvator çizgisine de yakınlığı ile ilgili olarak yıllık ortalama yağış 1.700mm ile 2.970mm aralığındadır. Ekonomi Tonga'nın başlıca ticaret ürünü hindistan cevizidir (yıllık üretim 65 000 t); bununla birlikte besin maddeleri tarımı canlılığını korur (yam, taro, muz). İdari yapılanma Tonga toplamda 11 ile (Tongaca: ngaahi vahe) bölünmüş durumdadır. Bu iller yine kendi içerisinde 23 ilçeye (Tongaca: ngaahi vahefonua) ayrılmış konumdadır. Ülkedeki en küçük idari yapılanmayı ise köyler (Tongaca: ngaahi kolo) oluşturmaktadır. Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:İngiliz Milletler Topluluğu üyesi ülkeler Kategori:Ada ülkeleri Kategori:Birleşmiş Milletler üyesi ülkeler Kategoriolinezya Kategori:Eski Britanya himayeleri