Topliçe Ayaklanması

[bullvar_katip]

Topliçe Ayaklanması (Sırpça: Топлички устанак), Birinci Dünya Savaşı sırasında Bulgaristan'ın işgal ettiği Sırbistan'da Bulgar işgal kuvvetlerine karşı meydana gelen kitlesel bir ayaklanmaydı. İsyancılar, yerel Sırpların Bulgar ordusunda askere alınması, zorunlu çalıştırma ve yerli halka dayatılan vatandaşlıktan çıkarma politikası emri verdiği için Bulgar makamlarına karşı şikayetlerle motive edildi. İsyan, Çetnikler olarak bilinen Sırp gerilla savaşçıları tarafından desteklendi. Topliçe ayaklanması 21 Şubat'tan 25 Mart 1917'ye kadar sürdü. Birinci Dünya Savaşı boyunca işgal altındaki bir ülkedeki tek ayaklanmaydı; isyanda ve sonrasında 20.000 kadar Sırp'ın öldüğü tahmin ediliyor. Arka plan Ekim 1915'te, 1914 sonbaharı boyunca üç Avusturya-Macaristan işgaline karşı koymayı ve püskürtmeyi başaran Sırbistan Krallığı, kendisini yeniden saldırı altında buldu. Bu kez, Avusturya-Macaristan Üçüncü Ordusu, Alman Onbirinci Ordusu ve Birinci ve İkinci Bulgar ordularını içeren iki yönden ortak bir Avusturya-Macaristan, Alman ve Bulgar istilasıydı. Sayıca üstün İttifak Devletlerine karşı Sırp Ordusu, Aralık 1915'te yenildi. Ancak, Sırp askeri ve siyasi liderleri teslim olmak yerine, tahliye ve yeniden toplanma için Adriyatik kıyısına ulaşmayı umarak ordunun güneye, Arnavutluk'a doğru uzun ve çetin bir şekilde geri çekilmesine karar verdiler. Bu, işgalci İttifak Devletlerin Sırbistan Krallığı topraklarının tamamını işgal etmesiyle sonuçlandı. Hemen ganimet paylaşımında Bulgaristan Krallığı, Bulgar milliyetçiliğinin hedefi olan Pomoravlje bölgesini aldı. Başlangıç küçük|Topliçe bölgesinde Kosta Pecanac İsyanın başlıca nedeni işgalcilerin uyguladığı politikalardı. Sırp okullarının kapatılması, Sırp dilinin ve geleneklerinin yasaklanması, kitapların yakılması ve yağma, el koyma ve tutuklama dahil olmak üzere sürekli vatandaşlıktan çıkarma, halkı kışkırttı. Romanya'nın Ağustos 1916'da savaşa girmesi, Sırp halkında Selanik cephesinde bir atılım umudu uyandırdı, bazıları silahlanıp ormanlara gitti. Kosta Vojinović direniş örgütlenmesine başladı ve 1916 yazında, gelecekteki Ibar-Kopaonik Müfrezesinin çekirdeği olan Leposavić'te bir grup kurdu. Eylül 1916'nın sonunda, Sırp Yüksek Komutanlığı yedek piyade teğmeni ve kıdemli Chetnik Voyvoda Kosta Pećanac'ı uçakla Topliçe'ye gönderdi. Müttefikler ve Sırp Ordusu Selanik cephesini kırıp Üsküp'e vardığında faaliyete geçecek gizli bir direniş örgütü kurmakla görevlendirildi. Sırp hoşnutsuzluğunun zirvesi, Bulgaristan'ın 18-50 yaşlarındaki yerel Sırpların askerlik hizmeti için zorunlu askere alınacağını duyurmasıyla geldi. Bulgar askere alım komisyonlarından dağlara büyük kaçışlar başladı. İlk silahlı çatışmalar 20 Şubat'ta kaçan askerler ve Bulgar kovalamacaları arasında başladı. Gerilla liderleri, bir ayaklanma başlatıp başlatmamayı oylamak için 21 Şubat 1917'de Leskovac yakınlarında gizlice bir araya geldi. Tarihçi Andrej Mitrović'e göre genel bir ayaklanma kararı alınmış olsa da, kararlarını verdiklerinde ayaklanma çoktan başlamıştı. Ayaklanma küçük|Topliçeli kadın, Bulgar askerleri tarafından kızgın demirle dövülmesi sonucu oluşan yaraları sergiliyor. İsyan; Topliçe, Yablanika, Jastrebac bölgelerini ve Kopaonik'in doğu ve orta kısımlarını kapsıyordu. İsyancılar Kurşunlu'yu (27 Şubat), Lebane'yi (1 Mart), Ürgüp'ü (3 Mart) ve Blace'yi (5 Mart) kurtardı. Topliçe bölgesinde patlak veren isyan, Batı Morava'nın sağ yakası (Vlasotince, Crna Trava, İvranye bölgesi) ve Sokobanja ve İsferlik bölgeleri dahil olmak üzere Batı Morava vadisindeki bölgelere yayıldı. küçük|sol|Çetnik komutanlar isyandan sonra Bulgar komutan Tane Nikolov'a teslim oluyor. 12 Mart'ta Alexander Protogerov komutasında Tane Nikolov liderliğindeki İMDÖ güçlerini içeren Bulgar karşı saldırısı başladı. Bulgar ve Avusturya-Macaristan yetkilileri birlikte çalıştı. İMDÖ komutanı ve Bulgar subayı Todor Aleksandrov, Bulgar paramiliter kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen en şiddetli eylemlerin başındaydı. Birkaç gün süren çatışmalardan sonra Bulgarlar 14 Mart'ta Ürgüp'e ve Avusturya-Macarlar 16 Mart'ta Kurşunlu'ya girdiler. 25 Mart itibariyle oradaki düzen tamamen sağlandı. Çatışmalarda siviller de dahil olmak üzere birkaç bin kişi öldü. Nisan 1917'de Pecanac, gerillalarıyla birlikte bir tren istasyonuna saldırdı. 15 Mayıs'ta Pecanac eski Bulgaristan sınırına girdi ve yakılan Bosilegrad'ı işgal etti. Daha sonra çetesi, Avusturya-Macarlar tarafından kontrol edilen Kosova'ya çekildi. Müttefikler Haziran ayında Selanik'te yeni bir cephe açtılar, ancak Sırp ordusu Bulgar hatlarını geçemedi. Ekim 1917'de Avusturya-Macaristan komutanlığı, kalan Sırp isyancıları dağlarda yakalamak için tamamen Arnavut paramiliter müfrezeleri oluşturdu ve Aralık 1917'de isyanın lideri Kosta Vojinović öldürüldü. Miras küçük|Topliçe Ayaklanması anısına 2017'de basılan Sırbistan posta pulu Ayaklanma, I. Dünya Savaşı'nda Sırbistan tarihinde dikkate değer bir olaydır. İttifak Devletleri ordularının işgal ettiği topraklardaki tek isyandı. Savaşlar Bojnik (24 Şubat), Bulgarlara karşı Sırp zaferi Mačkovac (26 Şubat), Bulgarlara karşı, Sırp zaferi Kurşunlu (27 Şubat), şehrin Sırplar tarafından kurtarılması Lebane (1 Mart), şehrin Sırplar tarafından kurtarılması Ürgüp (3 Mart), şehrin Sırplar tarafından kurtarılması Blace (5 Mart), Avusturya-Macarlara karşı, Sırpların kasabayı kurtarması Jankova klisura, Avusturya-Macarlara karşı, Sırp zaferi Brus, Avusturya-Macarlara karşı, Sırp zaferi Ürgüp (14 Mart), İttifak Devletleri tarafından tekrardan işgali Kaynakça Kategori:Bulgaristan-Sırbistan ilişkileri Kategori:I. Dünya Savaşı'nda Bulgaristan Kategori:I. Dünya Savaşı'nda Sırbistan Kategori:1917'de çatışmalar