Torbalı, Ardanuç

[bullvar_katip]

Torbalı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Bugün Torbalı adını taşıyan köyün bilinen en eski adı Araveti’dir. Gürcüce bir yer adı olan Araveti (არავეთი), güneyden esen ılık rüzgâr anlamındaki “aravi” (არავი) kelimesine yer bildirme eki "-eti" (-ეთი) getirilerek türetilmiştir. Bu yer adı Türkçe kaynaklarda Aravet olarak geçer. Nitekim Artvin vilayeti hakkında 1927 yayımlanan Osmanlıca bir kaynakta Aravet (آراوهت) olarak yazılmıştır. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Artvin bölgesini ele geçiren Ruslar da köyü Aravet (Аравет) olarak kaydetmiştir. Araveti, orta çağda Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Erken ve geç orta çağda Gürcü devletleri yönetiminde olan köyü Osmanlılar 16. yüzyılın ortasında, Gürcülerden ele geçirdi. Araveti, yeni kurulan Ardanuç livasının Ardanuç nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Ardanuç nahiyesi, 8'i boş olarak kaydedilmiş 58 köyden oluşuyordu. Araveti, nüfus açısından bu nahiyenin en küçük köyleri arasında yer alıyoru. Nitekim 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre köyün nüfusu 6 haneden (yaklaşık 30 kişi) oluşuyordu. Bu defterde 4 hane Hristiyan, 2 hane Müslüman olarak kaydedilmiştir. 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterinde ise, köyün nüfusu Hristiyan olarak kaydedilmiş olan 3 haneye (yaklaşık 15 kişi) düşmüştür. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi tahsil etme amacıyla 1835 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespitinde Araveti'de 21 hanede 51 erkek yaşıyordu. Bu tarihte Osmanlı idaresi sadece erkek nüfus tespit ediyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun 102 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Artvin bölgesini ele geçiren Rusların 1886 tarihli tespitine göre ise, Araveti'nin nüfusu 111 kişi oluşuyordu. Eski bir Gürcü yerleşmesi olan köyün nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte Araveti, Artvin sancağına (okrug) bağlı Ardanuç kazasının (uçastok) Tanzoti nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) dört köyünden biriydi. I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinden sonra Araveti, 1918-21 arasında bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde yer aldı. 1921’de, Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükümeti Artvin ve Ardahan bölgelerinden çekildi. Bunun sonucunda Araveti fiilen Türkiye'nin denetimini girdi. 16 Mart 1921'de, Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla köy Türkiye'ye bırakıldı. Araveti, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında Artvin livasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı. "Kapdahor" adıyla kaydedilmiş olan köyün nüfusu 3 hanede yaşayan 10 kişiden oluşuyordu. 1886 yılındaki nüfusla kıyaslandığında, Araveti'nin nüfusunun iyice azalmış olduğu görülmektedir. Bununla birlikte Araveti'nin nüfusu 1935 yılında, altı kat artmış halde 60 kişi olarak tespit edilmiştir. Bu sırada köy, Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı. Araveti Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Torbalı olarak değiştirildi. Adının değişmiş olmasına karşın, köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Torbalı (Aravet)" biçiminde geç döneme kadar resmi yayınlarda kullanılmıştır. Coğrafya Torbalı köyü, Artvin il merkezine 47km, Ardanuç ilçe merkezine 6km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Ardanuç belde ve köyleri Kategori:Artvin tarihi Kategori:Tao-Klarceti