Tufan (tarih)

[bullvar_katip]

Tufan (, ) terimi, Lehistan-Litvanya Birliği'nde 17. yüzyıl ortalarında gerçekleşen bir dizi sefer için kullanılmaktadır. Bu savaşlar sırasında Lehistan-Litvanya Birliği nüfusunun üçte birini ve büyük güç statüsünü kaybetmiştir. Önceki Olaylar, İstilanın Başlaması ve Rus Çarlığı'nın Stratejisi 1648'de Bogdan Hmelnitski Lehistan-Litvanya Birliği'nin yöneticilerinden hoşnutsuz olan Zaporojya Kazakları'yla ve Ukraynalı köylülerden oluşan birlikleriyle büyük bir ayaklanmaya liderlik etti. İsyanın ilk safhası büyük bir yıkımla Berestechko Savaşı sonrasında etkisiz hale gelmesiyle Rus Çarlığı ve Lehistan arasında Ukrayna'yı da kapsayan doğu Slav toprakları üzerinde hakimiyet kurma çekişmesini yoğunlaştırdı. Bu sebeple 1653'ün Ekim ayında Rus komutan Zemsky Sobor Lehistan'a savaş ilan etti. Haziran 1654'te Rus Çarı I. Aleksey, Doğu Lehistanı işgal ederek 13 yıl boyunca sürecek olan 1654-67 Rus-Leh Savaşlarını başlatmış oldu. Ruslar 1654 yazında bugünkü Belarus civarlarında kurulan önemli birçok şehir ve kaleyi zapt etmeyi başardılar. 3 Ekim 1654'te Smolensk bir kuşatma sonrası ele geçirildi. Teknik bakımdan Lehistan ile savaş halinde olan İsveç İmparatorluğu (1629'da imzalanan ateşkesi 1635 yılından 1661 yılına kadar uzatmışlardı.) Temmuz 1655'te Lehistan'ın kalan yarısını işgal etti. İsveç Krallığı'nın Stratejisi Otuz Yıl Savaşları sonrasında kendini kıtadaki en güçlü devletlerden olduğunu kanıtlayan İsveç Krallığı, kalabalık bir orduya sahipti fakat onlara verecek parası az miktardaydı. Lehistan, Kazak Hetmanlığı ve Rus Çarlığı ile girdiği savaşlardan sonra, özellikle Batih Muharebesinda en iyi askerlerini kaybetmesiyle, zayıflamıştı ve İsveç Krallığı onu zayıf bir av olarak gördü. Dahası, İsveçliler Lehistan tahtındaki haklarını hatırladılar. III. Zygmunt Waza ve oğulları IV. Władysław Waza ile II. Jan Kazimierz Waza, Vasa Hanedanı'ndan gelmiş soylulardı. Tahtta hak ilan edeceklerdi. İsveç Kralı X. Karl Gustav'ın öncelikli amacı Lehistan Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı arasındaki birliği bozmaktı. Nihayetinde amaçlarına ulaştılar. İsveç için kolay geçen Ujście Muharebesi'nden sonra Kėdainiai Anlaşması imzalandı ve Yukarı Polonya (Poznań civarı) Kėdainiai Prensliği-Birliği'ne verildi. Böylece Lehistan-Litvanya Birliği'ni parçalamış oldular. Sonuçlar Lehistan nüfusunun üçte birini kaybetti. Eski gücünü kaybettiği gibi aslada toparlanamadı. 200 Yıldır civardaki hiçbir savaştan etkilenmemiş zengin yerleşkeler büyük zarar gördü (Yukarı Polonya, Aşağı Polonya, Mazovya, Pomerelya, Kujawy, Podlasie). Ayrıca kiliseler, kaleler, kütüphaneler ve arşivler yağmalanıp, yerle bir edildiler. Sanat eserleri, tablolar, el yazmaları, silahlar, Çin porselenleri, gelinlikler, Türk işi çadırlar ve kilimler ele geçirildi. Savaşın sıçradığı tüm yerleşkeler, kaleler, köyler, şehirler İsveç orduları tarafından yağmalandı. İlginç bir şekilde, kapı çerçeveleri bile sökülüp götürüldü. Kaynakça Kategori:İstilalar Kategori:17. yüzyılda çatışmalar