Yıllarca akademide çalışmış biri olarak 10 madde Türkiye'deki üniversitelerin neden bu halde olduklarının listesini kendimce çıkardım.
1. Kanun ve yönetmeliklerin yetersiz olması. Bu sadece üniversitelere özel bir durum değil, tüm kamu kurumlarında benzer bir durum söz konusu. Üniversitelerde daha belirgin, çünkü memurların bağlı olduğu 657 sayılı kanun ile öğretim üyelerine özel 2457 sayılı kanun yetersiz ve birbiriyle çelişiyor. Yıllar içinde sürekli değişmiş.
2. Nepotizm. Üniversiteler eş, dost, akraba ve tanıdıklarla dolu. Gerçekten işi bilenler değil, yalnızca o ailenin çocuğu diye birçok isim giriyor. Şimdilerde eğer belli bir gruba üyeysen tüm işin bir telefonla görülür. Kişiye özel ilanları öyle profesyonel çıkarırlar ki şaşırırsın. 3. Rekabetçilikten uzak bir sistem. Akademiklerin çoğu yan gelip yatıyor. Sektör bağları çok zayıf. Yayın da çıkarmıyorlar. Bununla ilgili çalışmalar da var zaten. Uluslararası sıralamalar yapılırken Türkiye'deki tıp alanındaki yayınlarını çıkarın son sıralara düşer. Uluslararası yayın çıkaran kısım yüzde 10 bile değildir. Çıkaracak olan da çıkarmaz çünkü gerek yok. Zaten çok fazla proje vs yaparsan uğraşırlar senle. 4. Başarılı olanı cezalandırma. Örneğin bir proje yapacaksınız, eğer yönetimle çok da iyi geçinen biri değilsen, uğraş allah dur. Görevlendirme yazınızı vermezler, etik kurulunuz bekler, rica minnet iş yaparsın ki onlar da bunu bekler senden. Gel kapıya, kır dizini izin iste. Yardımcı olurlar belki. Sonra lanet olsun tek bir yayını olmayan adamdan izin istemek zor geliyor, yapmıyorum dersin. 5. Üniversite yönetim atamalarının saçmalığı. Tam rakamdan emin değilim ancak şu anda bir araştırma yapılsın devlet üniversitelerine atanan rektörlerin çoğu başka şehir ve üniversitelerden ve belli bir grubun üyesi olarak gelmiştir. Adamın şehir ve üniversite ile ilgili hiçbir bilgisi yok. Üniversiteninin işleyişini veya geleneklerini bilmiyor. Sonra neden böyle oldu. Dekanlar ve daire başkanları da aynı şekilde. Anadolu'daki üniversiteler çok kötü bir yere doğru gidiyor. 6. Öğrencilerin kolay mezun olması. Öğrenciler 4 yılda mezun olacak şekilde kolayca geçiyor dersleri. Sektöre hazır olmalarını zaten beklemiyor kimse ama bir analitik zeka da verilmiyor. Hocalar yayın yapmadıkları gibi derslere de iyi hazırlanmıyorlar. 3 saat olan ders 1.5 maksimum 2 saatte bitiyor. Tüm semester ne anlatacağım diyor hoca. Ders dağılımları hocaların uzmanlıklarına göre değil, bölüm başkanlarının keyfine göre dağıtılıyor. Bazı hocaları okulda da göremezsin zaten. 7. Uluslararasılaşma/ İngilizce bilmiyor kimse. Bugün tüm akademik personele adam akıllı bir yabancı dil sınavı yapılsın. Ben iddia ediyorum yarısından fazlası 70 puan alamaz. İngilizce bilmeyen biri nasıl uluslararası yayın yapabilir veya bu yayınları takip edebilir. Bilim dediğin şeyin en önemli kısmı zaten dünyada neler oluyor bilmek. Bilmeyen insan ne öğretebilir veya yayınlayabilir. Yayınların ahbap çavuş ilişkisi içinde çıktığı ise herkesin malumu. 8. Akademiklerin idari iş yükü. Dünyanın her yerinde akademisyenin üretkenliğini arttırmak için idari personelin sayısı arttırılıyor, böylece adam sadece bilime yoğunlaşsın amacı güdülüyor. Biz de tüm yük araştırma görevlilerin omzuna verilmiş. Onlarca kurul var. Doçent adam yatay geçiş yapan öğrencilerin dosyalarına bakıyor. He yine yatan çok. Profesör adam 20 sene hiçbir şey yapmadan maaşını alıyor, yetmiyor emekli oluyor yine alıyor maaşı, yeşil pasaportta cepte. Oh mis. 9. Memurların yönetmelik bilmemesi. 20 sene öğrenci işlerinde çalışan memurlar öğrenci yönetmeliğini bir kere bile okumamış. Soruyorsun bilmiyorum, şefe sor diyor. Bazıları bilse de söylemiyor. Uluslararası ilişkiler ofislerinde ingilizce bilmeyen insanlar çalışıyor. Gerçek bu. Hepsinin ciddi bir eğitime alınması ve arkadaşlar siz maaş alıyorsunuz çalışsanıza denmesi gerekiyor. 10. YÖK'ün konumu. YÖK aslında bizim gibi ülkelerde önemli bir kurum. Ama kamuoyu baskılarından öyle bir noktaya gelmişki üniversitelere karışmıyor. Öte yandan bazen bir yönetmelik yazıyorlar. Birinci maddede yazan ile atıyorum 8. madde birbiriyle çelişiyor. Yönetmelik dediğin sade ve herkesin anlayabileceği dilde yazılmalıken bunların yazdığı yönetmelikleri okurken ne okudum lan ben oluyorsun. Denetleme mekanizması olarak çalışması gerekirken hiçbir topa girmiyor. Rekabetçiliği teşvik etmek yerine nereye üniversite açsak, hangi bölümleri açsak gibi işlerle uğraşıyorlar. Bir de tabi kimi nereye atasak! Sonuç. Tepeden tırnağa kadar kanun ve yönetmeliklerde büyük reformlar gerekmektedir. En önemlisi yurtdışına giden hocaların ülkeye geri gelmesi ve idareci olarak bildiklerini ülkeye aktarması. Gelmezler o ayrı. Liyakat sistemini acilen getirmeli, uluslararası yayın yapmayanlarla yollar ayrılmalıdır. Yabancı dil bilmeyenlerle yollar ayrılmalıdır. Güle güle abi. Proje, burs, görevlendirmeler idarecilerin insiyatifine bırakılmamalıdır. İlk adım bana kalırsa rektörlerin ve dekanların demokratik biçimde seçilmesidir. Diğer önemlisi ise üniversite sayısının düşürülmesidir. Anadolu'nun ücra köşelerindeki okullarını yerel şartlara göre meslek yüksek okuluna dönüştürüp büyük üniversitelere bağlanmalıdır. Bayburt şehrinde de hukuk bölümü olmayıversin.
1. Kanun ve yönetmeliklerin yetersiz olması. Bu sadece üniversitelere özel bir durum değil, tüm kamu kurumlarında benzer bir durum söz konusu. Üniversitelerde daha belirgin, çünkü memurların bağlı olduğu 657 sayılı kanun ile öğretim üyelerine özel 2457 sayılı kanun yetersiz ve birbiriyle çelişiyor. Yıllar içinde sürekli değişmiş.
2. Nepotizm. Üniversiteler eş, dost, akraba ve tanıdıklarla dolu. Gerçekten işi bilenler değil, yalnızca o ailenin çocuğu diye birçok isim giriyor. Şimdilerde eğer belli bir gruba üyeysen tüm işin bir telefonla görülür. Kişiye özel ilanları öyle profesyonel çıkarırlar ki şaşırırsın. 3. Rekabetçilikten uzak bir sistem. Akademiklerin çoğu yan gelip yatıyor. Sektör bağları çok zayıf. Yayın da çıkarmıyorlar. Bununla ilgili çalışmalar da var zaten. Uluslararası sıralamalar yapılırken Türkiye'deki tıp alanındaki yayınlarını çıkarın son sıralara düşer. Uluslararası yayın çıkaran kısım yüzde 10 bile değildir. Çıkaracak olan da çıkarmaz çünkü gerek yok. Zaten çok fazla proje vs yaparsan uğraşırlar senle. 4. Başarılı olanı cezalandırma. Örneğin bir proje yapacaksınız, eğer yönetimle çok da iyi geçinen biri değilsen, uğraş allah dur. Görevlendirme yazınızı vermezler, etik kurulunuz bekler, rica minnet iş yaparsın ki onlar da bunu bekler senden. Gel kapıya, kır dizini izin iste. Yardımcı olurlar belki. Sonra lanet olsun tek bir yayını olmayan adamdan izin istemek zor geliyor, yapmıyorum dersin. 5. Üniversite yönetim atamalarının saçmalığı. Tam rakamdan emin değilim ancak şu anda bir araştırma yapılsın devlet üniversitelerine atanan rektörlerin çoğu başka şehir ve üniversitelerden ve belli bir grubun üyesi olarak gelmiştir. Adamın şehir ve üniversite ile ilgili hiçbir bilgisi yok. Üniversiteninin işleyişini veya geleneklerini bilmiyor. Sonra neden böyle oldu. Dekanlar ve daire başkanları da aynı şekilde. Anadolu'daki üniversiteler çok kötü bir yere doğru gidiyor. 6. Öğrencilerin kolay mezun olması. Öğrenciler 4 yılda mezun olacak şekilde kolayca geçiyor dersleri. Sektöre hazır olmalarını zaten beklemiyor kimse ama bir analitik zeka da verilmiyor. Hocalar yayın yapmadıkları gibi derslere de iyi hazırlanmıyorlar. 3 saat olan ders 1.5 maksimum 2 saatte bitiyor. Tüm semester ne anlatacağım diyor hoca. Ders dağılımları hocaların uzmanlıklarına göre değil, bölüm başkanlarının keyfine göre dağıtılıyor. Bazı hocaları okulda da göremezsin zaten. 7. Uluslararasılaşma/ İngilizce bilmiyor kimse. Bugün tüm akademik personele adam akıllı bir yabancı dil sınavı yapılsın. Ben iddia ediyorum yarısından fazlası 70 puan alamaz. İngilizce bilmeyen biri nasıl uluslararası yayın yapabilir veya bu yayınları takip edebilir. Bilim dediğin şeyin en önemli kısmı zaten dünyada neler oluyor bilmek. Bilmeyen insan ne öğretebilir veya yayınlayabilir. Yayınların ahbap çavuş ilişkisi içinde çıktığı ise herkesin malumu. 8. Akademiklerin idari iş yükü. Dünyanın her yerinde akademisyenin üretkenliğini arttırmak için idari personelin sayısı arttırılıyor, böylece adam sadece bilime yoğunlaşsın amacı güdülüyor. Biz de tüm yük araştırma görevlilerin omzuna verilmiş. Onlarca kurul var. Doçent adam yatay geçiş yapan öğrencilerin dosyalarına bakıyor. He yine yatan çok. Profesör adam 20 sene hiçbir şey yapmadan maaşını alıyor, yetmiyor emekli oluyor yine alıyor maaşı, yeşil pasaportta cepte. Oh mis. 9. Memurların yönetmelik bilmemesi. 20 sene öğrenci işlerinde çalışan memurlar öğrenci yönetmeliğini bir kere bile okumamış. Soruyorsun bilmiyorum, şefe sor diyor. Bazıları bilse de söylemiyor. Uluslararası ilişkiler ofislerinde ingilizce bilmeyen insanlar çalışıyor. Gerçek bu. Hepsinin ciddi bir eğitime alınması ve arkadaşlar siz maaş alıyorsunuz çalışsanıza denmesi gerekiyor. 10. YÖK'ün konumu. YÖK aslında bizim gibi ülkelerde önemli bir kurum. Ama kamuoyu baskılarından öyle bir noktaya gelmişki üniversitelere karışmıyor. Öte yandan bazen bir yönetmelik yazıyorlar. Birinci maddede yazan ile atıyorum 8. madde birbiriyle çelişiyor. Yönetmelik dediğin sade ve herkesin anlayabileceği dilde yazılmalıken bunların yazdığı yönetmelikleri okurken ne okudum lan ben oluyorsun. Denetleme mekanizması olarak çalışması gerekirken hiçbir topa girmiyor. Rekabetçiliği teşvik etmek yerine nereye üniversite açsak, hangi bölümleri açsak gibi işlerle uğraşıyorlar. Bir de tabi kimi nereye atasak! Sonuç. Tepeden tırnağa kadar kanun ve yönetmeliklerde büyük reformlar gerekmektedir. En önemlisi yurtdışına giden hocaların ülkeye geri gelmesi ve idareci olarak bildiklerini ülkeye aktarması. Gelmezler o ayrı. Liyakat sistemini acilen getirmeli, uluslararası yayın yapmayanlarla yollar ayrılmalıdır. Yabancı dil bilmeyenlerle yollar ayrılmalıdır. Güle güle abi. Proje, burs, görevlendirmeler idarecilerin insiyatifine bırakılmamalıdır. İlk adım bana kalırsa rektörlerin ve dekanların demokratik biçimde seçilmesidir. Diğer önemlisi ise üniversite sayısının düşürülmesidir. Anadolu'nun ücra köşelerindeki okullarını yerel şartlara göre meslek yüksek okuluna dönüştürüp büyük üniversitelere bağlanmalıdır. Bayburt şehrinde de hukuk bölümü olmayıversin.