Tuyuğ

[bullvar_katip]

Tuyuğ, Türklerin Divan şiirine kazandırdığı nazım şeklidir. Yapısı Maninin Divan edebiyatındaki karşılığı sayılabilir. Klasik Türk Edebiyatında aruzun fâilâtün fâilâtün fâilün kalıbıyla yazılan dört dizelik milli bir nazım biçimidir. Tek dörtlükten oluşur. Kafiyelenişi rubaiyle aynıdır: aaxa. Genellikle lirik tarzda olan ve aaaa şeklinde kafiyelenen tuyuğlara "Musarra Tuyuğ" denir. Manide olduğu gibi, cinaslı uyak kullanılır. Halk şiirinde 11′li kalıpla söylenen mani biçimindeki şiirlere de tuyuğ denir. Aruzun yalnız "fâilâtün - fâilâtün - fâilün" kalıbıyla yazılır. Rubaide işlenen konular tuyuğda da işlenir. 14. yüzyıl şairi Kadı Burhanettin bu türün kurucusu sayılır. Çağdaşı şair Nesimi ve 15. yüzyıl şairi Ali Şir Nevai bu türde çokça ürün vermişlerdir. Özellikleri Divan Edebiyatına Türklerin kazandırdığı bir nazım şeklidir. Kafiye düzeni aaxa ya da aaaa şeklindedir. (manide de öyle) Dört dizeden oluşur. Tuyuğlarda genellikle cinaslı kafiye kullanılır. Tuyuğda, mani ve rubaide olduğu gibi önemli bir fikir söylenmeye çalışılır. Bu nedenle zor söylenen şiirlerden sayılır. Mahlassız bir şiirdir. Kadı Burhaneddin ve Nesimî bu türün ustalarıdır. Not: Halk Edebiyatındaki maninin karşılığıdır. Dîlberin işi itâb u nâz olur Çeşmi cadû, gamzesi gammâz olur Ey gönül sabret, tahammül kıl ana Yâre erişmek işi az az olur Kadı Burhaneddin : Rubaide işlenen konular tuyuğda da işlenir. 14. yüzyıl şairi Kadı Burhanettin bu türün kurucusu sayılır. Çağdaşı Nesimi ve 15. yüzyıl şairi Ali Şir Nevai bu türde çokça ürün vermişlerdir. Kaynakça Dış kaynaklar Pala, İskender (1999 27.bas. 2016), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul:Kapı Yayınları, ISBN 9758950218, Sayfa:390-391 Dilçin, Cem (1983) Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları ISBN 9789751604897 Muallim Nâci, (haz. M. A. Yekta Saraç), (2004) Edebiyat Terimleri: Istılahât-ı Edebiyye, İstanbul: Tural, Sadık Kemal (ed.) (2001, 2003, 2004, 2005, 2006), Türk Dünyası Edebiyat Terimleri ve Kavramları Ansiklopedik Sözlüğü 5 Cilt, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, ISBN 3990000025722 Kabaklı, Ahmet (1973) Türk Edebiyatı 3 Cilt, İstanbul:Türkiye Yayınevi İpekten, Haluk, (1997, 14.bas.: 2011) Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, Ankara: Dergah Yayınları ISBN 9759953539 Dış bağlantılar Öztoprak, Nihat (2012) "Tuyuğ", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.41 say. 450-451 Online: Kızıltunç, Recai (2008) "Türk Edebiyatında Tuyuğ ve Bazı Problemleri", Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 37; Erzurum: Sayfa 107-126; Online: TURK EDEBIYATI/ recai_kiziltunc_turk_edebiyati_tuyug.pdf Kategori:Bentlerle kurulan Divan nazımı Kategori:Şiir Kategori:Halk edebiyatı