Ünlü düşmesi

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

Ünlü düşmesi, Türkçede görülen bir ses olayıdır. Genellikle ikinci hecesinde dar bir ünlü (ı, i, u, ü) bulunan sözcüklerde görülür ancak istisnaları mevcuttur. İki heceli sözcüklerde İki heceli bazı sözcükler ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecedeki dar ünlü düşer: yalın-ız = yalnız (aradaki ı harfi düşmüştür) burun-um = burnum (aradaki u harfi düşmüştür) boyun-um = boynum (aradaki u harfi düşmüştür) omuz-um = omzum (aradaki u harfi düşmüştür) ağız-ım = ağzım (aradaki ı harfi düşmüştür) alın-ım = alnım (aradaki ı harfi düşmüştür) karın-ım = karnım (aradaki ı harfi düşmüştür) isim-im = ismim (aradaki i harfi düşmüştür) fikir-imiz = fikrimiz (aradaki i harfi düşmüştür) keşif-im = keşfim (aradaki i harfi düşmüştür) beyin-in = beynin (aradaki i harfi düşmüştür) resim-in = resmin (aradaki i harfi düşmüştür) devir = devri (burada sadece harf yerinin değişmesi olmuştur) ÖNEMLİ: Bu sözcükler bir ikileme oluşturduğunda ünlü düşmesi görül: burun buruna, omuz omuza, devirden devire, ağızdan ağıza Bunun haricinde birleşik isim oluşturan bazı isimlerde de ünlü düşmesi görülür: kahve-altı = kahvaltı (aradaki e harfi düşmüştür) ne-için = niçin (aradaki e harfi düşmüştür) ne-asıl = nasıl (aradaki e harfi düşmüştür) sütlü-aş = sütlaç (aradaki ü harfi düşmüştür) güllü-aş = güllaç (aradaki ü harfi düşmüştür) cuma-ertesi = cumartesi (aradaki e harfi düşmüştür) pazar-ertesi = pazartesi (aradaki e harfi düşmüştür) İsimden oluşturulan fiillerde Bazı isimlerin, ünlü ile başlayan yapım ekleri veya yardımcı fiiller alarak, fiil gövdesi haline gelmeleri sonucunda oluşur meyil+etmek > meyletmek sabır+etmek > sabretmek seyir+etmek > seyretmek küfür+etmek > küfretmek emir+etmek > emretmek şükür+etmek > şükretmek hapis+olmak > hapsolmak kayıp+olmak > kaybolmak kahır+olmak > kahrolmak sarı-armak > sararmak koku-lamak > koklamak yumurta-lamak > yumurtlamak ileri-lemek > ilerlemek oyun-amak > oynamak sızı-lamak > sızlamak Fiilden oluşturulan isimlerde Fiil köklerinden yapım ekleri ile isme dönüşen bazı sözcüklerde görülür: uyumak > uyku (u düşmüştür) kıvırmak > kıvrım (ı düşmüştür) devirmek > devrim (i düşmüştür) çevirmek > çevre (i düşmüştür) kavuşmak > kavşak (u düşmüştür) buyurmak > buyruk (u düşmüştür) Belirtisiz ad tamlamasıyla oluşturulan yer adlarında Kadıköyü > Kadıköy Tekirdağı > Tekirdağ Elmadağı > Elmadağ Güniz Sokağı > Güniz Sokak Yaygın hatalar Aşağı, yukarı, içeri, dışarı, bura, şura, ora, ileri gibi sözcükler herhangi bir ek aldığında sonlarındaki ünlüler konuşma dilinde düşme eğilimi gösterse bile (yukarıda yerine yukarda, içeride yerine içerde vs.); yazılışta ünlü düşmesi görül: aşağıda, yukarıdan, içeride, dışarıda, buradan, şurada, orada, ileride Kaynakça Kategori:Türkçe dilbilgisi

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Ünlü düşmesi

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi