Uranüs

[bullvar_katip]

Uranüs, Güneş Sisteminin Güneş'ten uzaklık sıralamasına göre 7. gezegenidir. Çap açısından Jüpiter ve Satürn'den sonra üçüncü, kütle açısındansa bu iki gezegen ve Neptün'ün ardından dördüncü sırada gelir. Adını Yunan mitolojisindeki gökyüzü tanrısı Uranos'tan (Yunanca'da Οὐρανός, Latinceleştirilmiş şekli ile Uranus) alır. 1781 yılında William Herschel tarafından keşfedilmiştir ve Buz devi sınıfına girer. Yörünge Uranüs, Güneş çevresinde bir devrini 84 yılda tamamlar. Hafifçe eliptik olan yörüngesi boyunca, Güneş'e uzaklığı yaklaşık 18-20 astronomik birim arasında değişir. Fiziksel özellikler Uranüs’ün kütlesi Dünya’nınkinin 15 katı, hacmi ise 63 katıdır. Uranüs’ün çevresinde ince, keskin hatlı ve koyu renkli 10 halkanın olduğu tespit edilmiştir. Halkaların tümü, yaklaşık 1 m çapında koyu renkli kaya benzeri parçalardan oluşmaktadır. Bunların yapısı henüz belirlenememiştir. Uranüs, kutbu güneşe bakacak şekilde tekerlek gibi döner. Böylece etrafındaki halkalar da dik olarak onunla birlikte döner. Uranüs’te, Dünya’nın ve Satürn’ün çevresindekilerle karşılaştırılabilecek ölçüde manyetik alan vardır. Manyetik alanın ekseni, gezegenin dönme eksenine göre 55 eğiktir ve bu diğer gezegenlere oranla oldukça yüksek bir değerdir. Bu eğiklik manyetik alanın, güneş rüzgarı karşında tirbuşon benzeri uzun bir kuyruk yapmasına neden olur. Gezegenin dönme periyodu yaklaşık olarak 17.5 saattir ve dönme ekseni olağan dışıdır. Uranüs’ün eriyik halde bulunan ağır bir çekirdeği vardır. Çekirdeğin çevresinde ise su, metan ve amonyaktan oluşan birkaç bin C sıcaklığında ve binlerce km kalınlığında bir manto yer alır. Bu aşırı sıcak mantonun, üzerindeki atmosferin ağırlığından kaynaklanan devasa basıncın etkisiyle kaynayamadığı ve buranın elektriksel olarak iletken olduğu, gezegenin manyetik alanını sınırladığı düşünülmektedir. Atmosfer küçükresim|200px|sol|Uranüsün iç gösterimi. Kütlesi Dünya'nınkinin yaklaşık 14.5 katıdır ve bu onu büyük gezegenler arasında en az kütleli gezegen haline getirir. Bununla birlikte, çapı, Neptün'ünkinden biraz daha büyüktür, Dünya çapının yaklaşık dört katıdır. Toplam 1.27 g / cm yoğunluk Uranüs'ü Satürn'den sonra ikinci en az yoğun gezegen yapar. Uranüs yapısının standart modeli üç katmandan oluşmasıdır: merkezdeki kayalık çekirdek, ortada donmuş bir manto ve bir dış hidrojen veya helyum gazı tabakası. Buz örtüsü terimiyse insanlar tarafından geleneksel olarak bilinen buz değil, su, amonyak ve diğer uçucu maddelerden oluşan sıcak ve yoğun bir sıvıdır. Yukarıdaki model makul standart olmasına rağmen benzersiz değildir, diğer modeller de gözlemleri karşılar. Örneğin, donmuş mantoda önemli miktarda hidrojen ve kaya materyali karıştırılırsa, içindeki toplam buz kütlesi daha küçük olacak ve sonuç olarak, toplam kaya ve hidrojen kütlesi daha büyük olacaktır. Şu anda mevcut veriler bilimin hangi modelin doğru olduğunu belirlemesine izin vermemektedir. Etkin sıcaklık 58 K 1 bar basınçtaki sıcaklık 76 K 1 bar basınçtaki yoğunluk 0.42kg/m3 Rüzgâr hızı 0 ile 200m/s arası Skala yüksekliği 27.7km Ortalama moleküler ağırlık 2.64 g/mol Bileşim: Hidrojen (H2) % 83, Helyum (He) %15, Metan (CH4) %2, Aerosoller: Amonyum buzu; su buzu; amonyum hidrosülfit; Metan buzu Uydular küçükresim|sağ|Uranüsün büyük uyduları Uranüs’ün 27 uydusu bilinmektedir. Jüpiter ve Satürn’den sonra en fazla uyduya sahip olan gezegendir. Beş büyük uydusunun (Miranda, Umbriel, Ariel, Oberon ve Titania) çapları 470–1580km arasında değişir. Küçük uydular: Cordelia, Ophelia, Bianca, Cressida, Desdemona, Juliet, Portia, Rosalind, Belinda, Puck, Caliban, Stephano, Trinculo, Sycorax, Prospero, Setebos, S/1986 U10, S/2001 U2, S/2001 U3, S/2003 U1, S/2003 U2, S/2003 U3 Kaynakça Kategori:1781'de keşfedilen astronomik cisimler Kategori:William Herschel'in keşifleri Tauri, 034 Kategori:Gaz devi gezegenler