Vasko Lipovac

[bullvar_katip]

Vasko Lipovac (14 Haziran 1931 - 4 Temmuz 2006) Hırvat ressam, heykeltıraş, gravür sanatçısı, tasarımcı, illüstratör ve sahne tasarımcısı ve bölgenin en önde gelen sanatçılarından biriydi. Minimalist figürler kullanımı ve yoğun, modüle edilmemiş ve çoğu zaman uyumsuz palet kullanmasıyla tanınır. Gençlik dönemlerindeki geometrik soyutlama dönemi dışında, tüm kariyeri boyunca figüratif sanata sadık kaldı. Ender görülecek derecede üretkendi, çeşitli teknikler kullanırdı ve heykellerini, kabartmalarını ve mobil heykellerini oluşturmak için yüksek cilalı metal, çok renkli ahşap, emaye, pişmiş toprak veya polyester kullanmakta eşit derecede yetenekliydi. Biyografi Vasko Lipovac, 14 Haziran 1931'de Karadağ'da Kotor yakınlarındaki küçük bir sahil yerleşimi olan Škaljari'de doğdu. Müreffeh bir tüccar ve denizcilik acentesi sahibi Spasoje Lipovac ile saygın bir toprak sahibi olan Maksimilijan Lui'nin kızı Antica Lui'nin çok uyumlu ailesindeki beş çocuğun en küçüğüydü. Işıldayan, parlak renkler kullanımıyla öğrencilerine ilham veren Ressam Mato Đuranović'in (1895-1973) öğretmenlik yaptığı, Kotor'daki Gerçek Gramer Okulu'na katıldı. Liseyi bitirdikten sonra 1950'de Hırvatistan'ın Zagreb şehrine taşındı ve Uygulamalı Sanatlar Akademisi'ne girdi. 1950'lerin başlarındaki bu dönemde, Zlatko Bourek, Jagoda Buić, Ante Sony Jakić, Zvonimir Lončarić, Mladen Pejaković, Ordan Petlevski ve Pavao Štalter gibi döneminin önde gelen birçok sanatçı da Zagreb Uygulamalı Sanatlar Akademisi'nde eğitim görmekteydi. Lipovac başlangıçta Kosta Angeli Radovani'nin sınıfında heykel eğitimi almaya karar verdi, ancak ikinci yılında (1951/1952) resim bölümüne geçmeye karar verdi ve Željko Hegedušić kendisine danışmanlık yapmaya başladı Akademideki son yılında, ilk dikkate değer eseri olan "Kedili Kadın" vitrayini tamamladı. Bu vitray, günümüzde Sanat ve El Sanatları Müzesi koleksiyonunun bir parçasıdır. Lipovac mezun olduktan sonra, 1955'ten 1959'a kadar profesör Krsto Hegedušić'in Master Atölyesine devam etti. Burada verilen lisansüstü eğitimi, Miroslav Šutej ve Marina Abramović gibi birbirinden farklı alanlarda yetenekli birçok genç görsel sanatçıya sanatsal duyarlılıklarını keşfetme ve kullanma konusunda çok ihtiyaç duydukları özgürlük ve fırsatı vermekteydi. Atölyeye katıldıktan kısa bir süre sonra Lipovac, insan figürlerini ve çevrelerini, sonraki yıllarda çalışmalarının ayırt edici özelliği olacak basit geometrik şekillere soyutlamaya başladı. Radikal stilizasyona yönelik sürekli adımları, onu geometrik soyutlamaya yönelik kısa ama çok başarılı bir bölüme doğru yönlendirdi. Lipovac'ın lisansüstü eğitiminin sonlarına doğru Atölye'yi, eserlerinden birini satın alacak olan Peggy Guggenheim ziyaret etti. Bu dönemini 1950'lerin sonunda City of York Art Gallery'de Ordan Petlevski ile birlikte gerçekleştiği bir sergiyle tamamladı. Küratörlüğünü Hans Hess'in yaptığı sergi, Herbert Read'den olumlu eleştiriler aldı. 1959'da Milena Matas ile evlendi ve bu evliliklerinden üç oğlu oldu. 1960 yılında askere gitti ve o yılın büyük bir bölümünü orduda geçirdi; Zagreb'e döndükten sonra bir yılını (1964-1966) o zamana kadar sahip olduğu tek tam zamanlı iş olan "Endüstride Kimya" dergisinde sanat editör yardımcısı olarak geçirdi. 1965 yılında Split Güzel Sanatlar Müzesi'nde ilk kişisel sergisini açtı; serginin küratörlüğü, Lipovac'ın takip edecek olan yirmi yılda yakın işbirliği kurduğu ve çok sayıda proje ve sergiyi kendisi ile birlikte tamamladığı Kruno Prijatelj tarafından yapıldı. 1967'den sonra Vasko Lipovac, şiirsel vizyonunu geliştiren ve sayısız eser yaratmasına olanak sağlayan Akdeniz ikliminin kendisine ilham verdiği Hırvatistan'ın Split şehrinde yaşadı ve çalıştı. Lipovac'ın eserlerinde Akdeniz, spor, sakral ve erotik olmak üzere dört tematik birim tespit edilmiştir. Aktif yaşamı boyunca kendi içinde Boka Kotorska'nın doğal manzarasının ve memleketinin zengin kültürel mirasının görüntülerini taşırken, Zagreb'deki eğitimi ona özellikle Kosta Angeli Radovani sayesinde modernizmin ve figüratif özerkliğin temel deneyimlerine erişim sağladı. Bu nedenle, çalışmalarında, erken soyut evre dışında, çağdaş antropomorfik ve çağrışımsal heykel ve figüratif resmi olumlamaya çalıştı ve belirgin bir şekilde Akdeniz kökenli figürleri ve ambiyansları çağrıştırmayı başardı. Ne kadar stilize edilmiş olursa olsun, figürleri hayat doluydu, tıpkı çalışan, düşünen, hisseden bir insan gibi. Sanatı mimariyle bütünleştirme fikri ve özellikle sanatın çalışma alanıyla bütünleştirilmesi fikri ilgisini çekti, bu yüzden çok sayıda mimarla işbirliği yaptı. En öne çıkanları arasında Bernardo Bernardi , Julije De Luca , Vjekoslav Ivanišević, Dinko Kovačić , Lovro Perković , Jerko Rošin , ve Ivan Vulić. Lipovac, Dünya Sergisi için ulusal pavyonları tasarlayan ve tasarlayan mimar Branko Silađin liderliğindeki ekibin en önemli parçalarından birisiydi. Lizbon'daki Expo '98 pavyonunun girişini çevreleyen resimler yaptı, Hannover'deki Expo 2000 pavyonun dışını kendine has minimalist tarzında tasarladı. Her iki pavyon da kendi Expo'larında en iyiler arasında kabul edildi; Hanover Expo pavyonu, Londra Mimarlık Festivali'nde 2010 yılında Peyzaj Olarak Mimarlık: Çağdaş Hırvat Mimarisinin Bir Morfolojisi sergisine dahil edildi. Çeşitli tekniklerle son derece üretken ve eşit şekilde becerikliydi; heykeller, kabartmalar ve mobil heykeller oluşturmak için, yüksek cilalı metal, polikromöz ahşap, emaye, pişmiş toprak ya da polyester geniş bir yelpazede malzemeler kullandı ve çalışmaları (çizim, resim, heykel, özgün baskı, tasarım, resim gibi set ve kostüm tasarımı) birçok farklı sanat formunu kapsadı. Sonuç olarak, yaşamı boyunca Hırvatistan'da ve yurt dışında 100'e yakın kişisel sergi açtı ve 200'ün üzerinde kişisel-dışı önemli sergilerin katılımcısıydı. Halk arasında yüksek saygınlık kazandı ve profesyonel eleştirmenler tarafından yüksek itibar gördü. Heykelleri, resimleri, grafikleri, illüstrasyonları ve kamu anıtları ile yirmiden fazla ödül ve onur ödülü aldı. Mayıs 2006'da “Slobodna Dalmacija” ona ömür boyu başarı ödülü verdi. Vasko Lipovac 4 Temmuz 2006'da öldü. 2015 yılında Split Üniversitesi'nin sanat galerisinin adı "Vasko Lipovac" Üniversite Galerisi olarak değiştirildi. Fotoğraflar Tiyatroda Seksenlerin ortalarından sonra Lipovac, sahne sanatları ile ilgili birçok başarılı çalışma gerçekleştirdi ve 1991'de set tasarımları ile prestijli Marul ödülünü kazandı. Tiyatrodaki çalışmaları set, kostüm ve kukla tasarımlarından oluşmaktadır: Homer, L. Paljetak, Ulysses'in Seyahatleri, 1984-85, Kukla tiyatrosu Pionir, Split - kukla ve set tasarımı C. Debussy, Toybox, M. Ravel, Daphnis ve Chloé, 1985-86, Split'teki Hırvat Ulusal Tiyatrosu - set ve kostüm tasarımı M. Vetranović, Kako bratja prodaše Jozefa (Kardeşler Joseph'i nasıl sattı), 1990, Dubrovnik Yaz Festivali - set tasarımı Muka Spasitelja našega (Kurtarıcımızın Tutkusu), 1991, Marulovi dani (Marulo günleri) - set tasarımı I. Tijardović, Mala Floramye (Küçük Floramye), 2001, Split'teki Hırvat Ulusal Tiyatrosu - set tasarımı M. de Cervantes Saavedra, Don Kişot, 2001, Gradsko kazalište mladih Split - set tasarımı Sanatta ve popüler kültürde Vasko Lipovac ve çalışmaları hakkında popüler kültürde öne çıkan kayıtlar şunlardır: Brod u boci (1971) - Arsen Dedić'in şiir kitabı, Lipovac'ın şişede bir gemi saklayan denizci tablosundan esinlenmiştir. Kuća na pijesku (1985) - Ivan Martinac'ın yönettiği uzun metrajlı film, çoğunlukla Lipovac'ın Split'teki evinde çekildi. Plava murva, Hvar adasında Girna Pošta plajı (1990) - Lipovac'a saygı amacıyla Ivo Milatić ve Milivoj Čubre tarafından yapılmış heykel. Sahilde bulunan maviye boyanmış dut ağaçlarından yapılmıştır ve o zamandan beri her yıl ritüel olarak yeniden boyanmaktadır. Tako lijepa (2004) - hip-hop grubu Elemental'ın "Male Stvari" albümünden bir şarkı. Tipkovnice u Zrak (2004) - rap grubu Dječaci'nin şarkısı. Splitski akvarel (2009) - Lipovac'ın resimlerinden ilham alan Boris Poljak'ın ödüllü deneysel kısa filmi. Astrolab za Vaska Lipovca (2011) - Jakša Fiamengo'nun şiiri. Tour de Split (2012) - Lipovac'ın Split'teki kayıp, tahrip edilmiş ve gerçekleşmemiş kamusal sanat projelerinin noktalarını işaretleyen Ivan Plazibat'ın bir dizi sanat eylemi. Nove boje Splita (2014) - sanat tarihçisi Tanja Štignjedec Sulić, Lipovac'ın 1970'lerin kamusal sanat alanındaki çalışmalarını genişleterek, sanatçıların karakteristik paletinden ilham alan renkli müdahaleleri kullanarak toplum temelli kentsel dönüşüm projesi önerdi. 2014 yılı boyunca Petar Grimani, Lipovac'ın Split'teki Diocletianus Sarayı'ndaki performansı ve Lipovac'ın güvercin heykelini ve Lipovac'ın ünlü Verige tablosundan (şu anda Zagreb'deki Başkanlık Sarayı'nda sergileniyor) esinlenen Verige Boğazı (Kotor Körfezi) videosunu kullanarak Milano'daki Piazza del Duomo'daki performansı da dahil olmak üzere Lipovac'ın çalışmalarını onurlandıran çok sayıda eser seslendirdi ve filme aldı. Yazar ve küratör Chris Sharp'ın çağdaş sanatta taş kullanımını inceleyen projesi. Arşivde yer alan eserler arasında Lipovac'ın Rabac'ta bulunan St. Andrew kayası üzerindeki çevresel sanat eseri İnciler yer almaktadır. Venem bez. . ., Split (2017) - Vasko Lipovac'ın anısına dikilmiş demir heykel Mavi Ağaç'ın kaldırılmasını protesto etmek için bilinmeyen bir yazar tarafından yapılan grafiti. Bisikletçiler (2018) - Veljko Popović'in Annecy ve Hiroşima'da ödüllendirilen kısa animasyonu, Lipovac'a saygı göstermek için tasarlandı. Tereza37 (2020) - Büyük Altın Arena kazanan uzun metrajlı film. Lipovac'ın ünlü 1974 yılında Braće Borozan Caddesi'ne yaptığı müdahale sırasında kullanılan modüler heykellerden biri olan Lana Barić'in girişimiyle film seti için yeniden yapıldı. Nulti krajolik (2020) - Bruno Pavić'in yönettiği ödüllü hibrit film (belgesel, kurgu ve deneysel filmin video sanatı ve performansla karıştırılması). Priča o Plavom stablu (2021) - Anita Kojundžić Smolčić ve Hana Lukas Midžić'in resimli kitabı Ödülleri Lipovac birçok ödülle onurlandırıldı: 1968 5. Zadar Mavi Salon Satın Alma Ödülü 1968 Çetine Salon Ödülü 1969 Herceg Novi Kış Salonu Ödülü 1970 NIP Slobodna Dalmacija Yıllık Ödülü 1971 6. Zagreb Salon Heykel Ödülü 1971 3. Bölünmüş Salon Heykel Ödülü 1972 Zagreb'deki 7. Yugoslav Grafik Sanatlar Sergisinde Večernji List Satın Alma Ödülü 1974 Zagreb'deki 8. Yugoslav Grafik Sanatlar Sergisinde Satın Alma Ödülü 1974 Split'teki 1. Çağdaş Hırvat Grafik Sanatları Bienali'nde Satın Alma Ödülü 1975 Murska Sobota'daki 2. Yugoslav Küçük Heykel Bienali'nde Mansiyon Ödülü 1975 7. Split Salon Heykel Ödülü 1977 Grigor Vitez İllüstrasyon Ödülü, Zagreb 1978 İskenderiye 7. Akdeniz Bienali Heykel Ödülü 1979 Split Şehri Ödülü 1981 Murska Sobota Küçük Heykel Yugoslav Bienali'nde Satın Alma Ödülü 1986 Split Salon'da Emanuel Vidović Ödülü 1987 Murska Sobota'daki 7. Yugoslav Küçük Heykel Bienali'nde Büyük Mansiyon Ödülü 1988 Hırvat Heykel Ödülü Üçüncü Trienali 1991 Marul Ödülü, set tasarımı için 1993 Šibenik'teki Kral IV. Petar Krešimir anıtı için Satın Alma Ödülü 1993 14. Zagreb Çizim Sergisinde MTG Ödülü 1995 Lozan Olimpiyat Müzesi'ndeki Drazen Petrović anıtı için birincilik ödülü 1996 Bölünmüş Salon Ödülü 1997 Zagreb'deki Hırvat Suluboya Festivali Ödülü 1998 Zagreb'deki Marko Marulić anıtı için 2.lik ödülü 2003 Bölünmüş Grafik Sanatlar Bienali Ödülü 2004 Karlovac 3. Hırvat Suluboya Trienali Grand Prix'si 2006 Slobodna Dalmacija Split'te Yaşam Boyu Başarı Ödülü Kaynakça Konuyla ilgili yayınlar Dış bağlantılar Vasko Lipovac at Google Open Gallery Google Art Project - Olympic Museum Laussane, works of Vasko Lipovac Vasko Lipovac "Erotics", book "Graphic Games" - Catalog of the Exhibition, Split, October 2007. Presentation of a Gallery "Vasko Lipovac", newspaper "Slobodna Dalmacija" Vasko Lipovac - Museum of Contemporary Art, Zagreb Vasko Lipovac - Museum of Arts and Crafts, Zagreb Vasko Lipovac - Ilok Town Museum Vasko Lipovac - Municipal Museum, Vukovar Vasko Lipovac - National Museum Zadar Vasko Lipovac - Entrance hall of the Maritime Museum of Montenegro in Kotor Vasko Lipovac - Dubrova Sculpture Park Kategori:20. yüzyıl heykeltıraşları Kategori:Hırvat heykeltıraşlar Kategori:2006 yılında ölenler Kategori:1931 doğumlular Kategori:KB1 Hırvatça kaynakları (hr)