Velyaminovski Kuşatması

[bullvar_katip]

Velyaminovski Kuşatması (; ), 29 Şubat 1840 gecesi Rus-Çerkes Savaşı sırasında gerçekleşti. Çerkesler sabah namazından sonra kaleye saldırdılar ve yedi buçuk saat sonra kale düştü. Önkoşullar Rus-Çerkes Savaşı 1763'den beri devam ediyordu. 1830'ların başından beri Ruslar Çerkesya'nın Karadeniz kıyısına çıkarma yapıp tahkimatlar inşa ediyorlardı. Velyaminovski Kalesi, 1838 yılında Karadeniz'in doğu kıyısında, Tuapse Nehri'nin ağzında, deniz kıyısına 150 metre uzaklıkta inşa edilmişti. Karadeniz kıyı şeridinin bir parçasıydı. 7 yıl Çerkeslerce esir tutulan bir Rus asker olan Gavrilov'a göre Çerkesler kuşatmadan 2 hafta önce toplanmaya başladılar. Ona göre, toplamda "gençten yaşlıya" 8 bin kişilerdi. Diğer kaynaklar ise 7 ila 12 arasında değişmektedir. Rus ajanları saldırıyı önceden haber vermişti. Şubat ayının sonunda, birçok Çerkes Velyaminovski kalesine yaklaştı ve bir elçi ile Ruslardan teslim olmalarını istedi. Eğer Ruslar teslim olmazsa "tahkimatı ele geçirip garnizonu son adamına kadar kesmekle" tehtit etti. Kalenin askerî komutanı Yüzbaşı Papahristo, teslim olmayı reddetti ve sonuna kadar savaşacaklarını bildirdi. Saldırıdan önceki askerî konseyde, Çerkesler tahkimatı tamamen ele geçirene kadar kendi ölü ve yaralılarını çıkarmamaya karar verdiler. Kuşatma sağ|küçükresim|300x300pik| Kafkas savaşından "Dağlarda Savaş" sahnesi. Roubaud F., 1890 29 Şubat 1840 gecesi, Çerkesler gizlice Yekaterininskaya vadisine yaklaştılar ve savaşa hazır olarak oraya konuşlandılar. Şafağa yakın, sabah sisi altında, Çerkesler gizlice kaleye olabildiğince yaklaştı ve ardından farklı yönlerden koşarak saldırıya geçti. Çerkeslerin bir kısmı kapıları kırarak tahkimata girdi. Orada bulunan 1. Navagin müfrezesi alarma geçti ve komutanları A. S. Hudobaşov liderliğinde bir süngü saldırısı yaptılar. O sırada kilisede olan 2. Müfreze yardıma koştu ve Çerkesleri birlikte dışarı atmayı başardılar. O sırada savunmayı kırıp dağıtan diğer Çerkesler, tüfek ateşi altında burçlara ve duvarlara aynı anda farklı taraflardan saldırdılar. Yakın dövüşlerin ardından Çerkeslerin saldırıları 3 tarafta püskürtülürken bir tarafta Çerkesler kaleye girmeyi başardı. Bunun ardından diğer taraftaki savunucular da düştü ve garnizonu ateşe verdiler. Bu sırada kalan Rus birlikleri uzaktaki bir korugana koştular ve kendilerini oraya kilitlediler. Koruganı dört yandan çevreleyen Çerkesler teslim olmalarını talep ettiler. Ruslar ateş ederek cevap verdi. Bunun ardından Çerkesler koruganı çalılarla çevrelediler ve bir kez daha teslim olmalarını istediler. Ardından koruganı ateşe verdiler. Alevler yükselince, bazıları "teslim olmayacağız!" diye bağırırken, diğerleri de Çerkesler tarafından öldürüldü. 2 saatlik bir savaştan sonra tüm birlik öldürüldü. Bu sırada, elinde bomba olan komutan Papahristo, barut deposunu patlatmak için koştu, ancak oraya varamadan Çerkesler tarafından öldürüldü. Benzer bir girişimi başka bir Rus askeri olan Rumyanchenkov da yaptı ama başarısız oldu. Çerkeslerin surlardaki savunmaları aştığını gören Teğmen Hudobaşev ev askerleri 3 nolu sığınağa çekildi. Çerkesler buraya ateş açtı. Tüm mermileri biten Navaginler, Çerkeslerle yakın dövüşe girdiler. Karnından yaralanan Hudobaşev savaşı yönetmeye devam etti. Öğleden sonra saat 3 civarında, savunucuların direnişi kırıldı. Rus komutan Hudobaşev ve 15 adamı Çerkesler tarafından esir alındı, ancak daha sonra Çerkeslerin Hudobaşev'in cesaretine duydukları saygı sebebiyle Ruslara fidyesiz iade edildi. 20 diğer Rus daha esir alındı. Kuşatma sırasında ağır yaralanan Tığujıqo Qızbeç ardından bu aldığı yaralardan dolayı öldü. Diğer bir görüşe ise bu kuşatmada ölmedi, daha önce veya sonra öldü. Çerkesler daha sonra James Bell'e yazdıkları mektuplarda şunları söylediler: Kaynakça Альхаов А. А. Военные действия на Черноморской береговой и Геленджикской линиях во второй половине 1839 — первой половине 1840 гг.// Вестник науки Адыгейского республиканского института гуманитарных исследований им. Т. М. Керашева.— Майкоп: Изд-во АРИГИ, 2016.— No 8 (32).— С. 82—88.— ISSN 2303-9159. Архив Раевских: в 5 томах / ред. и примеч. Б. Л. Модзалевского.— Изд. П. М. Раевского.— СПб.: Тип. М. А. Александрова, 1910.— Т.3: Письма 1839—1841 гг.— XVII, 718с. Белевич К. П. Оборона Черноморских береговых укреплений в 1840 году // Несколько картин из кавказской войны и нравов горцев.— СПб.: Тип. Кюгельген и К°, 1910.— С.121—139. Лазарев М. П. Документы / Сост. К. И. Никульченков, В. В. Петраш, А. А. Богданова; под ред. А. А. Самарова.— ЦГАВМФ.— М.: Воениздат, 1955.— Т.2.— С.561—564.— (Материалы для истории русского флота. Русские флотоводцы). М. Б. Лето на Кавказе. Черноморский Кавказ, его прошлое и настоящее// Русская мысль.— М.: Тип.-лит. Т-ва И. Н. Кушнерев и К°, 1901.— Т. 22, вып. 3.— С. 97—115. Щербина Ф. А. История Кубанского казачьего войска: в 2 томах.— Екатеринодар: Тип. Т-ва печ. и изд. дела п/ф «Печатник», 1913.— Т.2: История войны казаков с закубанскими горцами.— IV, 848с. Юров А. 1840, 1841 и 1842 годы на Кавказе// Кавказский сборник.— Тф.: Тип. Окружн. штаба Кавк. воен. округа, 1886.— Т. 10.— С. 226—266.