Wagner Grubu isyanı

[bullvar_katip]

Wagner Grubu isyanı, 23 Haziran 2023 tarihinde Wagner Grubu'nun lideri Yevgeni Prigojin tarafından yapılan açıklamayla başlayan bir silahlı isyandır. Prigojin, Rusya'nın roket saldırılarında 2 bin Wagner grubu milisinin hayatını kaybettiğini söyleyerek Moskova'ya doğru "adalet için" ve Rus askeri yüksek komutasının "kötülüğünü" durdurmak için bir intikam saldırısı düzenleyeceğini duyurdu. 25 bin Wagner grubu milisinin hazır olduğunu iddia eden Prigojin, Wagner milislerinin Rostov-na-Donu'dan Rusya'ya geçtiğini ve "sonuna kadar" gitmeye hazır olduklarını söyledi. Prigojin ayrıca Şoygu'nun Rostov'dan kaçtığını iddia etti. 24 Haziran günü Prigozhin Wagner'in ilerleyişinin durduğunu ve üslerine geri döndüklerini açıkladı. Arka plan Wagner Grubu 2014 yılında başlayan Donbas Savaşı sırasında kuruldu. Eski askerler, tutuklular ve gönüllü kişilerden oluşan bu askeri grup Rus ordusuna bağlı şekilde başta Ukrayna olmak üzere Rusya'nın dahil olduğu Suriye İç Savaşı, İkinci Libya İç Savaşı gibi çatışma bölgelerinde vekil güç olarak öne çıktı. Mali, Burkina Faso, Orta Afrika Cumhuriyeti gibi ülkelerde Rus ordusunun direktifleri doğrultusunda çatışmalara dahil oldu. 24 Şubat 2022 itibarıyla başlayan savaşta da Wagner Grubu ve Ramazan Kadirov'a bağlı birlikler Rus ordusuyla ortak hareket ederek Ukrayna ordusuna karşı savaşmaya başladı. Wagner Grubu bu savaşta Ukrayna'nın doğusunda yaşanan birçok çatışmada görev yaptı, Mariupol Kuşatması'nda yer aldı. Bu gelişmelerin ardından Rusya'da paralı askerlik yasak olmasına rağmen Wagner Grubu'na Sankt-Peterburg'da bir büro kurma izni verildi ve birçok reklam panosuna Wagner Grubu'nu öven reklamlar asıldı. Wagner Grubu "vatansever bir örgüt" olarak nitelendirildi. 1 Ağustos 2022 itibarıyla Rus ordusu Bahmut'u ele geçirmek için Bahmut Muharebesi'ni başlattı. Ukrayna ordusunun Bahmut'ta ciddi bir direniş ortaya koyması sonrası şehir ele geçirilemedi. Bu başarısızlığın üstüne Wagner Grubu Bahmut'taki çatışmalara dahil oldu ve çatışmaları büyük ölçüde Rus ordusundan devraldı. Amerika Birleşik Devletleri raporlarına göre Rusya'nın 20 bin askerden fazla ölü 80 binden fazla yaralı bıraktığı çatışmaların ardından Rus milisleri Bahmut'un büyük bölümünü ele geçirdi. Bahmut'taki çatışmaları yöneten, Wagner Grubu'nun kurucusu Yevgeni Prigojin, 5 Mayıs 2023'te çatışmalar sırasında öldürülen milislerin önünde çektiği ve sık sık bu ölüleri gösterdiği videoda "Rusya adına savaşı insanları ete çeviren soytarılar yönetiyor." diyerek Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Rusya Genelkurmay Başkanı Valery Gerasimov'un Bahmut'taki çatışmalara mühimmat göndermediğini, çatışmaları yönetemediğini söyledi ve Wagner'i Bahmut'taki çatışmalardan çekme tehdidinde bulundu. Prigojin sonraki açıklamasında Bahmut'ta ele geçirilen bölgelerin Rus ordusuna teslim edileceğini ama olur da Rus ordusu buraları savunamazsa Wagner'in tekrardan çatışmalara dahil olacağını duyurdu. Wagner Grubu'nun Rus ordusunu küçümseyen ve güçsüz gösteren bu açıklamalarının ardından bütün milis gruplarının Rusya Savunma Bakanlığı'na bağlanacağı bir düzenleme getirilmek istendi. Wagner Grubu'nun Lideri Yevgeni Prigojin bu düzenlemeyi "Savunma Bakanlığı birlikleri yönetemiyor." diyerek reddetti. Bu gelişme üstüne Ramazan Kadirov, Wagner'den oluşacak boşluğu Çeçen kuvvetlerin dolduracağını açıkladı ve Çeçen kuvvetler ile Rus ordusu arasında Savunma Bakanlığı'na bağlılık konusunda anlaşıldı. Rus ordusunun Çeçen birliklerle anlaşmasından kısa süre sonra, 23 Haziran 2023 tarihinde Wagner Grubu'na bağlı Telegram kanallarından Rus ordusunun Ukrayna'da bulunan Wagner birliklerini füzelerle hedef aldığı yazılmaya başlandı. Wagner Grubu'nun Lideri Prigojin bu iddialardan kısa süre sonra bir ses kaydı yayınladı ve hâlihazırda emrinde 25 bin erkek olduğunu, yedekte daha fazla kuvveti bulunduğunu, birçok askeri isimden destek aldığını açıklayarak Wagner Grubu'nun Rostov sınırını geçeceğini, sonuna kadar gideceğini; Wagner Grubu'nun amacının darbe değil Sergey Şoygu'yu devirmek olduğunu söyledi. İsyan 23 Haziran 23 Haziran 2023 tarihinde Wagner Grubu'nun lideri Yevgeni Prigojin, Wagner kampındayken kaydedilmiş bir video Telegram kanallarında hızla yayıldı. Prigojin, Rusya'nın Wagner'ın kamplarını hava saldırılarıyla vurarak 2 bin Wagner grubu milisinin hayatını kaybetmesine neden olduğunu söyledi. Rusya Savunma Bakanlığı, iddiaları "bilgi amaçlı bir provokasyon" olarak nitelendirdi. Federal Güvenlik Servisi, Prigojin'i 'iç ​​çatışma' başlatmaya çalışmakla suçladı ve savaşçılarını onu tutuklamaya çağırdı. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, Rusya devlet başkanı Vladimir Putin'in Progojin'in eylemlerinden haberdar olduğunu ve gerekli önlemleri aldığını söyledi. FSB Soruşturma Departmanı, Rusya Federasyonu Ceza Kanunu'nun 279. maddesine dayanarak silahlı bir isyan örgütlemek suçundan Prigojin hakkında 12 yıldan 20 yıla kadar hapis cezası öngören soruşturma başlattı. Sergey Surovikin Wagner grubu milislerini "düşmana yardım etmeye değil, sorunları barışçıl şekilde çözmeye" davet etti. 24 Haziran Rusya, Moskova'yı güvenlik çemberine almaya çalışırken 45. Hava İndirme Tugayı da dahil olmak üzere birkaç birimin Wagner'e karşı birliğini terk etmeyi reddettiği iddia edildi. Prigojin ise Rus Hava Kuvvetleri pilotlarına Wagner konvoyunu "vur" emri verildiğini ve pilotların emri reddettiğini iddia etti. Putin, Wagner'ın çağrısını ihanet olarak nitelendirdi. Rus lider, ordusuna karşı silaha sarılan herkesin cezalandırılacağını söyledi. Rostov'da, resmi binalar da dahil olmak üzere şehri kontrol altına alan Wagner, Sergey Şoygu ve Valeri Gerasimov'un Rostov-na-Donu'ya gelip kendilerine teslim olmaması halinde Moskova'ya gideceklerini söyledi. 24 Haziran sabaha karşı Wagner'ın konvoyuna ateş açan bir Rus helikopterinin düşürüldüğü iddia edildi. Belarus devlet başkanı Aleksandr Lukaşenko'nun ailesini Belarus'tan Türkiye'ye kaçırdığı iddia edildi. Çeçenistan lideri Ramazan Kadirov, Wagner olayının bir "sırttan bıçaklama" olduğunu belirterek Çeçen savaşçıların "gerginlik bölgelerine" giderek Rusya'yı savunacağını belirtti. Putin, Kazakistan cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'i arayarak ülkedeki durum hakkında bilgi verdi. Tokayev daha sonra yaptığı açıklamada durumun "Rusya'nın iç meselesi" olduğunu bildirdi. Wagner konvoyunun bir bölümü Rusya'nın Lipetsk bölgesi'ne girdi. Wagner, kendilerine hain diyen Putin için Telegram kanallarından bir açıklama yaparak "iç savaşın" resmen başladığını duyurdu. Ayrıca Wagner, "Putin yanlış tercih yaptı. Yeni bir başkanımız olacak" diyerek olayların başlangıcından itibaren direkt olarak Putin'i ilk kez hedef aldı. Prigojin, teslim olmayacağını söyledi. Wagner Grubu ilerleyişine devam ederken Belarus cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Yevgeni Prigojin'e gerilimi azaltma önerisinde bulundu ve Lukaşenko önerisinin Prigojin tarafından kabul edildiğini söyledi. Ardından Prigojin yaptığı açıklamada Wagner güçlerinin kan dökülmesini önlemek amacıyla birliklerine geri döndüğünü söyledi. Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov, Progojin'e açılan davanın düşürüleceğini ve Belarus'a gönderileceğini duyurdu. Ayrıca Wagner savaşçılarının yargılanmayacağı, isterlerse Savunma Bakanlığı ile sözleşme imzalayabilecekleri bildirildi. Tepkiler Rusya Rusya Savunma Bakanlığı, "Kiev rejimi Prigojin’in provokasyonundan yararlanıp Bahmut yakınına güçlerini yığıyor" açıklaması yaptı. 23 Haziran'da Rus Gönüllüler Birliği lideri Denis Kapustin, Prigozhin'i övdü ve "Barikatların zıt taraflarında dursak ve Rusya Federasyonu'nun geleceği konusunda farklı bir bakış açısına sahip olsak da alay veya ironi olmadan ona Rusya vatanseveri diyebilirim." dedi. Uluslararası Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü Adam Hodge, "Durumu izliyoruz ve bu gelişmeler hakkında müttefikler ve ortaklarla istişarelerde bulunacağız" dedi. Biden'ın da bilgilendirildiğini söyledi. Florida'dan Amerika Birleşik Devletleri Senatörü ve eski Başkan adayı Marco Rubio, Twitter'da isyanın "önemli ve potansiyel olarak tarihi bir etkiye sahip olacağını" ve ayrıca Rostov'un, Ukrayna'daki Rus kuvvetlerine tedarikin çoğunu kontrol ettiğini belirtti. Savunma Bakanlığı resmi Twitter adresi, Wagner'ın Ukrayna'dan Rusya'ya doğru en az iki kontrol noktasını hiçbir direnişle karşılaşmadan geçtiğini ve Rostov'da Rusya'nın Ukrayna'daki askeri operasyonlarını yürüten karargah da dahil olmak üzere kilit güvenlik noktalarını işgal ettiğinin neredeyse kesin olduğunu açıkladı. Savunma Bakanlığı, "Rusya güvenlik güçlerinin ve özellikle Rus Ulusal Muhafızlarının sadakatinin, bu krizin nasıl sonuçlanacağının anahtarı olacağını söyledi. Çekya: Savunma bakanı Jana Černochová Rusya'daki olayın bir iç savaşa benzediğini söyledi. Dışişleri bakanı Jan Lipavský de durumu izlediklerini ve Rusya'ya seyahate karşı uyarıda bulunmaya devam ettiklerini söyledi. Estonya: Devlet başkanı Kaja Kallas, durumu yakından izlediklerini, müttefiklerle istişare ettiklerini ve Estonya sınır güvenliğini güçlendirdiklerini söyledi. Hollanda: Dışişleri bakanı Wopke Hoekstra yaptığı açıklamada "Durum hakkında net bilgi sahibi olmak için büyükelçilikle iletişim halinde olduklarını ve Rusya'daki Hollanda vatandaşlarını seyahat tavsiyesi konusunda bilgilendirdiklerini" söyledi. İran: Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi sekreteri attığı twitte, "Wagner grubunun eylemleri biçimsel olarak yıkıcı olsa da Rus ordusuna karşı koyabilecek askeri güçleri yok" dedi. İsveç: Dışişleri bakanı Tobias Billström, durumu izlediklerini ve durumun ciddi olduğunu söyledi. Kazakistan: Kazakistan cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, durumun "Rusya'nın iç meselesi" olduğunu söyledi. Cumhurbaşkanı Andrzej Duda, Rusya'daki durum hakkında başbakan ve savunma bakanlığı ile istişarelerde bulunduğunu söyledi. Duda, Polonya ordusuna yüksek alarm durumuna geçme emri verdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, telefonda Vladimir Putin'le konuşup Rusya'daki isyana barışçıl bir çözüm bulunmasında yardım etmeye hazır olduğunu ve sağduyulu hareket edilmesi gerektiğini söyledi. 23 Haziran akşamı yaşanan gelişmeler üzerine Ukrayna Savunma Bakanlığı Twitter'dan "izliyoruz" yazılı bir açıklama yaptı. Ukrayna'nın askeri istihbarat şefi Kyrylo Budanov rakip Rus gruplarının "güç ve para için birbirlerini yemeye" başladığını söyledi. Ukrayna devlet başkanı Volodemir Zelenski bir açıklama yaparak "Rusya'nın, Moskova'ya kendi silahlandırdığı kişilerden korumak için barikat kurduğunu ve Rusya'nın gizlenemeyecek kadar zayıf düştüğünü söyledi. Ayrıca bakınız 1920 Gence İsyanı 1993 Rusya anayasa krizi 1991 Sovyetler Birliği darbe girişimi Notlar Kaynakça Kategori:2023'te çatışmalar Kategori:21. yüzyılda Rusya Kategori:Silahlı çatışmalarla ilgili uluslararası tepkiler Kategori:Wagner Grubu Kategori:Vladimir Putin Kategori:Belarus-Rusya ilişkileri Kategori:Aleksandr Lukaşenko Kategori:21. yüzyılda ayaklanmalar