Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi

[bullvar_katip]

Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi (İngilizce:Wrangell–St. Elias National Park and Preserve) Amerika Birleşik Devletleri Alaska eyaletinde Anchorage şehrinin batı yakınlarında bulunan, 33.682,5 km2 yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır. Ulusal park ve koruma bölgesi birlikte 53.320.757km2 alanla, federal büro-daire olan Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen en geniş arazili kuruluştur. Bu ulusal park ABD için 5.389 m rakımla ikinci yüksek dağ olan Saint Elias Dağı'nı ve etrafındaki yüksek dağlık arazileri korumak maksadıyla kurulmuştur. Bu kadar yüksek bir dağın denizden sadece 16km uzakta olduğunu belirtmek, bu dağlık arazinin ne kadar dik meyilli ve sarp olduğuna bir göstergedir. Bu park ve Saint Elias Dağı'nın hemen doğusunda uluslararası ABD-Kanada sınırı üzerinde bulunmaktadır. Bu yüksek dağlık bölgenin Kanada sınırı içinde bulunan kısmı Kanada Ulusal Parkı olan Kluane Ulusal Parkı içine alınıp korunmaktadır ve Saint Elias Dağı Kanada ülkesi için de en yüksek ikinci nokta olmaktadır. Bu dağlık arazinin güneyinde ABD "Glacier Bay Ulusal Parkı" bulunmaktadır. Bu ulusal park ve koruma alanının 3.674km2 lik bir kısmı daha sıkı koruma şartları altında olarak ABD'nin en büyük "Vahşi Alan" olarak ilan edilmiştir. Tarihçe Bu ulusal parka dahil olan araziler 1960'li ve 1970'li yıllarda Alaska'da bulunan büyük federal devlete ait oldukları için ortaya önemli siyasal ve ideolojik sorunlar ortaya çıkartmışlardı. Ülke içinde birçok doğanın ve çevrenin korunması inançları olan kişiler ve ABD Kongresi içinde Alaska'daki federal arazileri korunması için büyük siyasi gayretler gösterip uğraşmaktaydılar. Bunlara karşı olarak Alaska eyalet politikacıları bu federal arazilerinin Alaska eyaletine ve bu eyalette önemli olan özel sektöre geçmesini sağlamak için bu koruma tekliflerine şiddetle karşı koymakta idiler. Bunlar teklifler ve karşı tekliflerle bir çare bulmayı önlemekte idiler. En sonunda bir çare olarak Alaska'da bulunan 15 doğal güzellik bölgesi ile birlikte 39. ABD Devlet başkanı olan Jimmy Carter tarafında 1906 tarihli "Antikiteler Kanunu" ile devlet başkanlarına verilen imtiyaz ve yetkileri kullanarak 1 Aralık 1978'de "Saint Elias-Wrangell Ulusal Anıtı" kurulmasını sağladı. Bu arazilerin korunması ve idaresi federal devletin bir kolu olan "Ulusal Park Hizmeti"'ne devredildi. 1979'da UNESCO "ABD Wrangell-St Elias Ulusal Anıtı" ile ona bağlı olan Kanada "Kluane Ulusal Parkı"'nın özellikle çok büyük buzullar ve karlı, buzlu ve donmuş gayet büyük doğa alanında yaşayan Kuzey Amerika boz ayısı, ren geyiği ve dall yaban koyunu habitatını korumak amacı ile Kanada "Klaune Ulusal Parkı" ile ABD "Wrangell-Saint Elisa Ulusal Parkı"'nı birlikte Dünya Mirasları listesine aldı. Bu UNESCO Dünya Mirasları şeklinde koruma alanı 1992'de yapılan revizyon ile ABD Glacier Bay Ulusal Parkı'nı da ihtiva etmesi karar alındı ve 1994'te yapılan yeni bir revizyonu ile bu alana Kanada Eyalete Vahşi Parkı "Tathenshi-ALsek" eklendi. 1980'de ABD Kongresi "Alaska'da Ulusal İlgilenilen Arazilerin Konservayonu Kanunu" (İngilizce:'' Alaska National Interest Lands Conservation Act" veya kısaca ANILCA) ile Alaska'da kurulmuş olan 18 ulusal anıtın statüsünü değiştirdi ve bunların hepsi (Wrangell-St.Elias Ulusal Anıtı dahil) ulusal park olarak kabul edildi. Böylece 1970'li yıllarda uzun suren siyasi ve ideolojik anlaşmazlıklar bir nebze kapatılmış oldu. Çevrecilerin isteğine uygun olarak Alaska eyaletinin vahşi ve hatta insan eli değmemiş olan büyük alanlar koruma altına alınmış oldu. Diğer taraftan bu arazilere verilen ulusal park statüsü ile gelecekte federal devletin ve devlet başkanının bu araziler üzerinde uygulayabilecekleri tedbir ve politikalar gayet kısıtlanmış oldu. Coğrafya küçükresim|150px|sol|Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı haritası Resimler Ayrıca bakınız ABD'deki ulusal parklar listesi Kaynakça Dış bağlantılar Ulusal Park Hizmeti: Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı UNESCO Dünya Mirasları Listesi 72