Yavuzköy, Şavşat

[bullvar_katip]

Yavuzköy, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe küçükresim|230px|Köyden bir görünüm (Mayıs 2016) Yavuzköy'ün eski adı Mamanelisi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Mamanelisi (მამანელისი), Mamanelisi adı, Gürcüce "mama" (მამა: peder, papaz) ve "neli" (ნელი: yavaş, durgun) kelimelerinden türemiş olmalıdır. Bu yer adı Türkçeye Mamanelis olarak girmiştir. Nitekim 1835 tarihli nüfus defterinde ve Artvin vilayeti üzerine 1927 tarihli Osmanlıca yayında Mamanelis (مامانەلیس) olarak geçer. Mamanelisi, orta çağda Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Osmanlılar bu bölgeyi, 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirdi. Nitekim Nakalaveti (ნაკალავეთი), Ahalameti (ახალამეთი), Dumati (დუმათი), Dabakati (დაბაკათი), Penkireti (ფენქირეთი), Kahabidze (კახაბიძე), Nikebidze (ნიქებიძე), Duğabidze (დუღაბიძე) gibi yer adları da Mamanelisi'nin eski bir Gürcü yerleşimi olduğuna işaret etmektedir. Mamanelisi, Osmanlı idaresinin vergi tahsil etme ve askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında, Şavşat sancağının köylerinden biriydi. Söz konusu nüfus defterine göre köyde 43 hane ve 174 kişi tespit edilmiştir. Köyün nüfusu Müslüman ahaliden oluşuyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Mamanelisi köyünün toplam nüfusunun 348 kişiden oluştuğu orada çıkar. Mamanelisi, üç yüz yılı aşkın bir süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Mamanelis (Маманелис) olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının Şavşat-İmerhevi kazasında yer alıyordu. Bu kazaya bağlı Okrobageti nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) beş köyünden biriydi. 1886 yılındaki nüfus tespitine göre Mamanelisi'de, 376'sı erkek ve 352'si kadın olmak üzere, 118 hanede 728 kişi yaşıyordu. Bu nüfusu içinde, 47'si erkek ve 32'si kadın olmak üzere 14 hanede yaşayan 79 kişi Ermeni, 329'u erkek ve 320'si kadın olmak üzere 104 hanede yaşayan 649 kişi Türk olarak kaydedilmiştir. "Ayvaz-ogli" mahallesinde 14 hane, "Düz-megle"de 18 hane, "Kakab-ogli" mahallesinde 16 hane, "Karal-ogli" mahallesinde 13 hane ve "Ramazan-ogli" mahallesinde 15 hane yaşıyordu. Birinci Dünya Savaşı sonlarında Ruslar bölgeden çekilince, Zakieti köyünün de yer aldığı Artvin sancağı bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihli Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya da Gürcistan'ı Artvin bölgesini de kapsayacak biçimde tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgalinin ardından Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla Mamanelisi köyü yeniden Türkiye'ye katıldı. Mamanelisi, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında, "Mamanaliz" adıyla bu livanın Şavşat kazasının merkez nahiyesinin bir köyüydü. Nüfusu 158 hanede yaşayan 793 kişiden oluşuyordu. Köyün nüfusunun tamamı bu tespitte "Türk" olarak yazılmıştır. Mamanelisi / Mamanelis Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Yavuzköy olarak değiştirildi. 1935 genel nüfus sayımında "Yavuz" adıyla Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi. Nüfusu l.165 kişiden oluşuyordu. 1965 genel nüfus sayımında Yağlı köyünün nüfusu 1.635 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 644 kişi okuma yazma biliyordu. Yavuköy'de varlığı bilinen tek tarihsel yapı, Mamanelisi Kalesi'dir. Kayalık bir tepede bulunan kalenin surları günümüze ulaşmıştır. Coğrafya Yavuzköy, Artvin il merkezine 71km, Şavşat ilçe merkezine 4km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Şavşat belde ve köyleri