Yavuzlar, Göle

[bullvar_katip]

Yavuzlar, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Yavuzlar köyünün bilinen eski adı Üç Kilise'dir. Nitekim 1886 tarihli Rus nüfus sayımında ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Üç Kilisa" (Уч-Килиса / اوچ كلیسا) olarak geçer. Birinci Dünya Savaşı yıllarında köyü gezmiş olan Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli burada üç kilisenin bulunduğunu yazmıştır. Köyün adının bu üç kiliseden geldiği anlaşılmaktadır. Bir kiliseye ait Gürcüce yazılı bir taş ise, buranın eski bir Gürcü köyü olduğunu göstermekle birlikte yerleşimin Gürcüce adı bilinmemektedir. Üç Kilisa köyü, orta çağda Gürcistan'ı oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Kola'da yer alıyordu. Nitekim bu bölgeyi Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde günümüze kalıntıları ulaşan bir kilisenin 10-11. yüzyıla tarihlenen Gürcüce yazıtı, köyün Gürcü Krallığı döneminde de bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Köyün bulunduğu Kola bölgesi, sadece Gürcü tarihinde değil, dokuz azizle bağlantılı olarak Gürcü Ortodoks inancında da önemli bir yere sahiptir. Öte yandan köyde varlığı bilinen kiliseler, 16. yüzyılda Osmanlıların eline geçmesinden önce de köyün bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Üç Kilisa, uzun süre Osmanlı yönetiminde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından 1878'de imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresi sırasında Rumların yaşadığı Üç-Kilisa (Уч-Килиса) köyü, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlıydı. Köyün nüfusu 1886 yılında 106 kişiden oluşuyordu. Bu nüfus 1896 yılında 138 kişiye, 1906 yılıda 242 kişiye ulaşmıştır. Göle bölgesinde 1907 yılında araştırma gezisi yapan Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre, 1907 yılında Üç Kilise köyünde iki kilisenin küçük çaplı kalıntıları duruyordu. Üçüncü kilise, Rumlar tarafından yıkılıp yeniden inşa edilmişti. Nitekim Takaişvili, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Müslüman Gürcülerden boşalmış olan yerlere, Osmanlı ülkesinden Rusların egemenliğine geçen topraklara göç etmiş olan Rumların ve Ermenilerin yerleştirilmiş olduğunu yazmıştır. Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli ise, Üç Kilise’nin bir Rum köyü olduğunu, burada üç kilise bulunduğunu yazmıştır. Rumlar eski üç kiliseden birini yıkmış, taşlarıyla yeni bir kilise inşa etmişlerdi. Diğer iki kilise ise, o tarihte görece sağlamdı, ama Rumlar kiliselerin duvarlarından bazı taşları söküp almışlardı. Üç Kilisa köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Ermenistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca köy Türkiye'ye bırakıldı. Üç Kilise köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Üç Kilisa" (اوچ كلیسا) adıyla Kars vilayetinin Göle kazasının Okam nahiyesine bağlıydı. 1940 genel nüfus sayımında "Üç Kilise" biçiminde yazılmış olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 194 kişiden oluşuyordu. Üç Kilisa / Üç Kilise aadı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yavuzlar olarak değiştirilmiştir. 1965 genel nüfus sayımında Yavuzlar köyünün nüfusu 497 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 107 kişi okuma yazma biliyordu. Köye adını veren üç kiliseden ilkinden geriye temel eviyesinde kireç harçlı iki duvar parçası kalmıştır. Bu kiliseden alınmış bir pencere alınlığı iki yapı malzemesi köyde bir evin duvarında kullanılmıştır. Bir başka taşta iki satır Asomtavruli harflerle ve 10-11. yüzyıla tarihlenen Gürcüce bir yazı bulunmaktadır. İkinci kilisenin yerinde günümüze bir şey kalmamıştır. Ancak hemen yakınındaki bir yapıda kiliseden alınmış sütun başlıkları ve sütun tespit edilmiştir. Üçüncü kilise çeşmenin yanında bulunuyordu. Bu kiliseden geriye pilaster olduğu tahmin edilen bir taş kalmıştır. Coğrafya Köy, Ardahan il merkezine 53km, Göle ilçe merkezine ise 36km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Göle belde ve köyleri