Yaylalar, Yusufeli

[bullvar_katip]

Yaylalar, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Yaylalar köyünün eski adı Heveki ya da Hevek'tir. Bununla birlikte Küçük Hevek veya Hevek-i Süfla (Aşağı Hevek) (bugün Bıçakçılar) köyünden ayırt etmek için Büyük Hevek, Hevek-i Ulya (Yukarı Hevek) ve Hevek-i Kiskim gibi adlarla anılmıştır. Bu yer adı Gürcüce kaynaklarda Didi Heveki (დიდი ხევეკი; Büyük Heveki) olarak geçer. Yaylalar köyünde Korameti (ქორამეთი), İeti (იეთი), Mereteti (მერეთეთი), Mikelisi (მიქელისი), Koreti (ქორეთი), Şaradze (შარაძე), Zenamati (ზენამათი), Haristavi (ხარისთავი) gibi Gürcüce mevki adları günümüze ulaşmıştır. Heveki, "dere" ve "vadi" anlamına gelen Gürcüce "hevi" (ხევი) veya "heva" (ხევა) kelimesinden türemiş olmalıdır. Nitekim eski Gürcü coğrafyasından yaygın bir yer adı olan Heva, Gürcistan'da bugün de varlığını korumaktadır. Heveki adının Gürcüce Hevaki (ხევაკი) kelimesinden gelmesi ihtimali de vardır. Bana adının özgün biçiminin Banaki (ბანაკი) olması gibi, Heveki de kelimenin özgün biçimi olan Hevaki kelimesinden değişime uğramış olabilir. Köy Heveki veya Hevaki adını, dere kenarında veya vadide bulunmasından dolayı almıştır. Köyde Heveki'nin (ხევეკი) yanı sıra, Hevegi (ხევეგი) ve Hevay (ხევაჲ) adları da kullanılmaktadır. Hevek adı Türkçeye Hevek (خوك) biçiminde girmiştir. Yaylalar köyünün eski adı 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Hevek-i Kiskim (خوك كسكیم) biçiminde yazılmıştır. İki Hevek köyünü birbirinden ayırt etmek için, bugünkü Bıçakçılar köyünün eski adı ise, Hevek-i Livane (خوك لیوانە) olarak geçer. Hevek, tarihsel Tao bölgesinde yer alır. Tao bölgesi, erken ve geç orta çağda Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biriydi. Bu bölge Gürcü devletleri olan Tao prensliği, Gürcü Krallığı ve Samtshe-Saatabago sınırları içinde yer alıyordu. Osmanlılar Hevek köyünü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirdi. Köy, yeni kurulan Livane sancağına bağlandı. Daha sonra Çıldır Eyaleti'nin sınırları içinde yer aldı. Nitekim Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi salma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında Hevek köyü, Çıldır Eyaleti'nin Kiskim sancağına bağlı Kiskim kazasının bir köyüydü. Hevek köyünde 119 hanede 324 Müslüman erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 668 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. 1848 tarihli Erzurum vilayeti nüfus defterinde Hevek-i Ulya olarak kaydedilen köyde 35 hane (yaklaşık 175 kişi) Müslüman, 7 hane (yaklaşık 35 kişi) Katolik (Ermeni) ve 5 hane (yaklaşık 25 kişi) Rum kaydedilmiştir. Hevek-i Ula'ya bağlı olan Mikelis mahallesisinin nüfusu yanlışlıkla Hevek-i Süfla (Bıçakçılar) köyüne yazılmıştır. Mikelis mahallesinde ise, 21 hane (yaklaşık 105 kişi) Müslüman kaydedilmişti. Sonuç olarak 1848 yılında Hevek-i Ulya köyünde 68 hanenin (yaklaşık 340 kişi) yaşadığı orataya çıkar. Hevek-i Kiskim, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre Artvin vilayetinin Yusufeli ilçesinin merkez nahiyesi olan Öğdem'e bağlıydı. Yusufeli ilçesi bu tarihte Öğdem ve Erkinis nahiyelerinden oluşuyordu. 1935 genel nüfusu sayımında "Hevegikiskim" olarak kaydedilmiş olan köy, bu tarihte Erzurum vilayeti içinde Yusufeli kazasının merkez nahiyesine bağlıydı. Köyün nüfusu 978 kişiden oluşuyordu. Heveki veya Hevegikiskim "yabancı kökten geldiğiı" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yaylalar olarak değiştirilmiştir. 1965 genel nüfus sayımında "Yaylalar (Hevegikiskim)" adıyla kaydedilmiş olan köyde 848 kişi yaşıyordu. Bu nüfus içinde sadece 202 kişi okuma yazma biliyordu. Yaylalar köyünde, Büyük Hevek Deresi üzerinde tek kemerli bir taş köprü bulunmaktadır. Bu eski köprünün yapım tarihi bilinmemektedir. Büyük Hevek Köprüsü'nün uzunluğu 13 metre, genişliği 2,5 metre ve yüksekliği 6 metredir. Köprü, orta irilikte kaba yonu taşlarla inşa edilmiştir. Kenarlarında düzgün kesme taş kullanılmıştır. Büyük Hevek Köprüsü'nün yanında "Kilise Sırtı" adını taşıyan bir yer vardır. Burada eski bir kilisenin var olduğu tahmin edilebilir. Ancak günümüze herhangi bir kalıntı ulaşmamıştır. Yaylalar köyünün Korameti (ქორამეთი) mahallesinde, köylülerin verdiği bilgiye göre eski bir kilisenin bulunuyordu. Bununla birlikte bu mahallede herhangi bir kalıntı tespit edilmemiştir. Coğrafya Yaylalar köyü, Artvin il merkezine 155km, Yusufeli ilçe merkezine 50km uzaklıktadır. Köyün merkezi Hevek Deresinin üst kıyısında kuruludur. Geniş bir alana dağılmış olan köyün Olgunlar (Mereteti), Cami, Şereze (Şaradze), Köramet (Korameti), Karamolla gibi mahalleleri vardır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Dış bağlantılar Kategori:Yusufeli belde ve köyleri Kategori:Kaçkar Dağları