Yolüstü, Ardanuç

[bullvar_katip]

Yolüstü, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Eski adı Basa'dır. Bu yer adı Gürcüce Batsa'dan (ბაცა) gelir. 1927'de yayımlanan Artvin hakkındaki Osmanlıca bir kitapta da Basa (باصە) biçiminde yazılmıştır. Batsa'nın 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde yer alması, buranın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Osmanlılar köyü 16. yüzyılın ilk yarısında Gürcülerden ele geçirdi. Bundan dolayı bölgeyi kapsayan idari birim Gürcistan vilayeti olarak adlandırıldı. Bu deftere göre Ardanuç livasında yer alan Batsa'da 65 hane yaşıyordu. Nüfusun tamamı Hristiyan olarak kaydedilmiştir. Her hanenin ortalama 5 kişiden oluştuğu kabul edilirse, köyün nüfusunun 325 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. O dönem için Batsa'nın büyük bir köy olduğu söylenebilir. Batsa, 1574 yılı tespitine göre Klarceti,Tanzoti ve Anakerti'den sonra nüfus açısından bu bölgenin en büyük dördüncü köyüydü. Yaklaşık 20 yıl sonra, 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine göre Batsa'da hane sayısı 26'ya düşmüştür. 20 hane Hristiyan ve 6 hane de Müslüman olarak kaydedilmiştir. Osmanlı idaresinin köylüleri Müslümanlaştırmaya başlaması üzerine 39 hanen köyden göç etmiş olabilir. Basa, üç yüzü yılı aşkın bir süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonar, 93 Harbi'nde (1877-1878) Rusların eline geçti. Rus idaresinin Batsa (Баца) olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının (okrug) Ardanuç kazasında (uçastok) yer alıyordu. Bu kazaya bağlı Bica nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) köylerinden biriydi. 1886 yılı tespitine göre Batsa'da, tamamı "Türk" olarak kaydedilmiş olan 229 kişi yaşıyordu. Bu tespit, Osmanlı döneminde Batsa'nın demografik yapısının değişmiş olduğunu göstermektedir. Batsa, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükûmeti Artvin ve Ardahan bölgelerinden çekildi ve köy fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Türkiye'ye bırakıldı. Batsa, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında bu livanın merkez kazasına bağlı Ardanuç nahiyesinin köylerinden biriydi. Nüfusu 36 hande yaşayan 114 kişiden oluşuyordu. Batsa veya Basa Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Yolüstü olarak değiştirildi. Yolüstü köyü, 1935 genel nüfus sayımında, Artvin ve Rize vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 193 kişiden oluşuyordu. Adının değişmiş olmasına karşın köyün eski adı yeni adıyla birlikte geç döneme kadar resmi kayıtlarda "Yolüstü (Basa)" biçiminde kullanılmıştır. Yolüstü, Efkâri'nin doğum yeri olarak da bilinir. Coğrafya Yolüstü köyü, Artvin il merkezine 49km, Ardanuç ilçe merkezine 7km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Ardanuç belde ve köyleri