Yüksekoba, Yusufeli

[bullvar_katip]

Yüksekoba, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Yüksekoba köyününeski adı Kvabaki'dir. Gürüce bir yer adı olan Kvabaki (ქუაბაკი), Kvabay (ქვაბაჲ) ya da Kvaba (ქვაბა) kelimesinden değişime uğramış olmalıdır. Erken dönemde Osmanlıca'ya da Kvabak (کواباك) olarak girmiştir. Kazan anlamına gelen Gürcüce "kuabi / kvabi" (ქუაბი / ქვაბი) kelimesinden türemiş bir yer adı olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim köyün kurulu olduğu arazinin yapısı kazanı andırmaktadır. Bu yer adı sonradan Türkçede Kobak, Köbak, Köbek biçiminde de yazılmıştır. Gürcü arkeolog ve tarihçi Ekvtime Takaişvili 1917 yılında Kobaki'den Gürcücenin konuşulduğu köylerden biri olarak söz etmiştir. Nitekim Yüksekoba, Yusufeli ilçesinde günümüzde de Gürcü dilinin konuşulduğu köylerden biridir. Kvabaki veya Kvabay, erken ve geç orta çağlarda Gürcü devletleri yönetimindeydi. Osmanlılar köyü, 16. yüzyılın ortalarında bu devletlerden biri olan Samtshe Atabeyliği'nden ele geçirdi. Kvabaki, Osmanlı idaresine girince, aynı yüzyıl içinde önce Livana sancağına, daha sonra Çıldır Eyaleti'ne bağlandı. Nitekim Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi salma amacıyla 1835 yılında yaptığı nüfus tespiti sırasında Kvabaki, bu eyaletin Livane-i Ulya sancağına bağlıydı. Lala Mustafa Paşa Camii'nin vakfı olan köyde 65 hanede 190 erkek yaşıyordu. Osmanlı idaresi geleneksel olarak sadece erkek nüfusu tespit ediyordu. Bundan dolayı Kvabaki'nin toplam nüfusunu bulmak için bir o kadar da kadın nüfusu eklemek gerekir. Bunun sonucunda köyün nüfusunun 380 kişiden oluştuğu, hane başına ortalama 5,8 kişinin düştüğü ortaya çıkar. Kvabak, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Kobak / Kubak (كوباك) biçiminde yazılmıştır. Bu tarihte köy Trabzon vilayetinin Lazistan sancağında Livana kazasına bağlıydı. Köyün nüfusu 66 hane ve 209 kişi olarak tespit edilmiştir. Osmanlı idaresinin bu tarihte de sadece erkek nüfusu tespit ettiği bilinmektedir. Bunun sonucunda köyün toplam nüfusunun 418 kişiden oluştuğu söylenebilir. Yaklaşık 40 yıl içinde köyün nüfusu biraz artmış, hane başına düşen ortalama nüfus da 6,3 kişiye çıkmıştır. Geçim kaynağı tarıma dayanan Kvabaki'de 60 öküz, 100 inek, 20 at, 126 keçi ve 100 koyundan oluşan bir hayvan varlığı tespit edilmiştir. 93 Harbi'nde (1877-1878) Livana kazası Rusların eline geçince, Kvabaki Osmanlı sınırları içinde kaldı ve Kiskim kazasına bağlandı. Rus idaresi sırasında Tao-Klarceti bölgesinde araştırma gezileri (1907-1917 düzenleyen Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili, Parhali vadisinden söz ederken, Parhali köyünde sadece yaşlıların Gürcüce anladığını, ancak Kobaki köyünde, tıpkı Heveki köyünde olduğu gibi genç ve yaşlıların Gürcüce konuştuğunu yazmıştır. Parhali'nin aşağısındaki köylerde delikanlıların, Gürcü mitolojisinde bağ ve şarap tanrısı Aguna adına düzenlenen asma ve salkımlarla süslenmiş çıplak vücutlarıyla dans ettiğini belirmiştir. Kvabaki, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Artvin vilayetinin Yusufeli kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi. 1935 genel nüfus sayımında "Köbek" olarak kaydedilmiş olan Kvabaki, aynı idari konuma sahip olmakla birlikte, bu tarihte Yusufeli kazası Erzurum vilayetine bağlıydı. Bu tarihte Kvabaki'nin nüfusu 512 kişiden oluşuyordu. Türkçede Kobak, Köbek ve Köbak gibi değişik biçimlerde kaydedilmiş olan Kvabaki'nin adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yüksekoba olarak değiştirildi. Bununla birlikte köyün eski adı, bir süre daha yeni adıyla birlikte "Yüksekoba (Kobak)" veya Yüksekova (Köbak) biçiminde resmî kayıtlarda kullanılmıştır. Yüksekoba'nın zaman zaman Yüksekova biçiminde de yazıldığı bu kayıtlardan anlaşılmaktadır. Coğrafya Yüksekoba, Artvin il merkezine 153km, Yusufeli ilçe merkezine 48km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Yusufeli belde ve köyleri