Yunan alfabesi

[bullvar_katip]

Yunan alfabesi, tarihî dönemden çağdaş döneme kadar çeşitli değişikliklerle aslen Yunancanın yazımında kullanılan alfabedir. Aslen Fenike alfabesinden türetilmiş ve ilk olarak MÖ 9. yüzyıl sonlarında ya da MÖ 8. yüzyıl başlarında kullanılmaya başlanmıştır. Latin ve Kiril alfabelerinin atasıdır. Günümüzde Yunanca yazmak dışında matematikte, temel bilim ve mühendislik bilimlerinde bilimsel gösterimler olarak kullanılır. Alfabe, yedisi ünlü, on dördü ünsüz, üçü ise birleşik yirmi dört harften oluşur: Tarihçe MÖ 16. ve MÖ 12. yüzyıllar arasında Miken Uygarlığı'nda, Linear B yazı sistemi, Yunan dilinin en erken dili, Miken Yunancasını yazmak için kullanılmıştır. Yunan alfabesiyle ilgisiz olan bu yazı sistemi MÖ 13. yüzyılda terkedilmiştir ve MÖ 9. yüzyılın sonlarında veya MÖ 8. yüzyılın başında Yunan alfabesi ortaya çıkmıştır. İki yazı sisteminin zamanları arasındaki dönem, Yunan Karanlık Çağı olarak anılır. Karanlık çağın bitiminde Fenike alfabesi, beş sesli harf eklenerek kullanılmaya başlanmıştır. Yunan Alfabesi, Antik Yunan'dan günümüze Yunanistan'da kullanılmaktadır. Bunun yanında Hristiyanlığın Ortodoks mezhebine bağlı Karamanlı Türkler tarafından 18.-20. yüzyıllarda Karaman sahası Türk ağzının yazımında da kullanılmıştır. Modern harfler Eski harfler Birleşik harfler Harf birleşmeleri Yunancada kullanılan birçok sesin kendine özel harfi yoktur. Mevcut harflerin bir araya gelmesi ile harf bileşikleri oluşur. Yunancada bu yöntemle elde edilen 7 harf bileşiği bulunur. Sözcüğün içinde bulunduğu yere göre harfler kendi seslerini de temsil ediyor olabilir. Fakat genel olarak: Ünsüz harf birleşmeleri ΜΠ - μπ /b/ olarak: ΜΠ birleşiği sözcük başına geldiğinde her hâlükârda B olarak okunur; μπικίνι /bikini/ ΜΠ birleşiği sözcük ortasında iken kendinden önce bir sessiz harf gelirse yine B okunur; τουρμπίνα /turbina/ ΜΠ bileşiği sözcük içinde iki kez tekrarlanmışsa B olarak okunur: Μπαμπάς /babas/ /m/-/b/ olarak: ΜΠ birleşiği sözcük ortasında iken kendinden önce bir sesli harf gelirse mb olarak okunur; γαμπρός /gambros/ ΝΤ - ντ /d/ olarak: ΝΤ birleşiği sözcük başına geldiğinde her hâlükârda D olarak okunur; ντύνομαι /dinome/. ΝΤ birleşiği sözcük ortasında iken kendinden önce bir sessiz harf gelirse yine D okunur; σουρντίνα /surdina/. ΝΤ bileşiği sözcük içinde iki kez tekrarlanmışsa D olarak okunur; νταντά /dada/. /n/-/d/ olarak ΝΤ birleşiği sözcük ortasında iken kendinden önce bir sesli harf gelirse nd olarak okunur; πάντα /panda/. ΓΚ - γκ /g/ olarak: ΓΚ birleşiği sözcük başına geldiğinde her hâlükârda G olarak okunur; γκάφα /gafa/. ΓΚ birleşiği sözcük ortasında iken kendinden önce bir sessiz harf gelirse yine G okunur; αργκό /argo/. ΓΚ bileşiği sözcük içinde iki kez tekrarlanmışsa G olarak okunur; γκογκό /gogo/. /n/-/g/ olarak: ΓΚ birleşiği sözcük ortasında iken kendinden önce bir sesli harf gelirse ng olarak okunur; παγκράτι (pangrati). ΓΓ - γγ /n/-/g/ olarak: Sadece kelime ortasında bulunabilir ve bu durumda ng olarak okunur; αγγλος (anglos). ΓΧ - γχ /n/-/g/-/h/ olarak: Sadece kelime ortasında bulunabilir ve bu durumda ngh olarak okunur; συγχωρ /singhor/. ΤΣ - τσ Peltek /ç/ olarak: ΤΣ τσ Τσ bileşikleri Yunancada her zaman, Türkçede olmayan bir peltek /ç/ şeklinde telâffuz edilir. Ses daha çok t'ye kayar; τσακμάκ /ćakmak/. ΤΖ - τζ Peltek /c/ olarak: ΤΖ τζ Τζ bileşikleri Yunancada her zaman, Türkçede olmayan bir peltek /c/ şeklinde telâffuz telâffuz edilir. Ses daha çok z'ye kayar; τζάμι /źami/. ΓΙ - γι ΓΙ bileşiği y olarak okunur. Ünlü harf birleşmeleri ΑΙ - αι ΑΙ - αι birleşmesi, /e/ olarak okunur. Ancak ι harfinde umlaut (iki nokta) olursa (ΑΪ - αϊ) /ay/ sesi verir. ΑΥ - αυ Av ya da Af olarak okunur. Sözcük içindeki yerine göre sesletim değişir. İkiliden sonra ünlü harfler ve β,ρ,γ,λ,ν,δ,μ,ζ harfleri gelirse ikili /av/ diye okunur. Bu harfler akılda tutmak için "vergilendirmez" kelimesi akılda tutulabilir. Diğer harfler gelirse ikili /af/ diye okunur. EI - ει Birleşim, /i/ sesini verir. ΕΥ - ευ Bu birleşim, /ev/ ya da /ef/ olarak okunur. Sözcük içindeki yerine göre sesletim değişir. İkiliden sonra ünlü harfler ve β,ρ,γ,λ,ν,δ,μ,ζ harfleri gelirse ikili /ev/ diye okunur. Diğer harfler gelirse ikili /ef/ diye okunur. ΟΙ - οι ΟΙ - οι birleşimi, /i/ sesini verir. ΟΪ - οϊ /oy/ sesini verir. Eğer ι harfi üzerindeki iki nokta olmasaydı, diftong i olur ΟΥ - ου Birleşim, /u/ sesi verir. Ayrıca bakınız Karamanlıca Kaynakça Dış bağlantılar Greek Unicode Issues Yunan Unicode Kategori:Alfabeler Kategori:Türk yazı sistemleri